Luận điểm chính
– Giới thiệu được bài thơ Quạt cho bà ngủ và tác giả Thạch Quỳ. Nêu được ấn tượng, cảm xúc về bài thơ: Tình cảm thành thực, sâu lắng, êm đềm của người cháu dành cho bà.
– Diễn tả được cảm xúc về nội dung và nghệ thuật của bài thơ:
+ Về nội dung: Nhà thơ gợi tả một không gian thuần khiết, ân tình làm “nên” cho hình tượng người cháu quạt cho bà ngủ với lời nói êm đềm, dịu ngọt và hành động nhẹ nhàng, khéo léo.
+ Về nghệ thuật: Vần và nhịp luyến láy, êm ả, hình ảnh thơ bình dị, tinh tế, các phép tu từ đặc sắc…
– Khái quát được cảm xúc về bài thơ: Bài thơ đã thể hiện thật đẹp đẽ tình yêu chân thật, bình dị và sâu sắc của người cháu nhỏ dành cho bà kính yêu, gieo vào lòng người đọc những xúc cảm bồi hồi, sâu lắng.
1. Dàn ý
a. Mở bài:
Giới thiệu tác giả Thạch Quỳ và bài thơ Quạt cho bà ngủ, nêu ấn tượng, cảm xúc chung về bài thơ: bài thơ hay, cảm động và chân thực về tình cảm người chấu dành cho bà.
b. Thân bài
– Về nội dung: Các sự vật được gợi tả sống động, có trạng thái, tâm tình như hòa cùng một điệu với bàn tay bé nhỏ quạt đầy hương thơm của cháu, làm nên một không gian thuần khiết và ân tình. Ở đó, chân dung người cháu hiện lên qua lời nói êm đềm, dịu ngọt và hành động nhẹ nhàng, khéo léo. Em nói với chú chim chích chòe, với chú thỏ con như nói với người bạn thắm thiết, thân tình: ơi chích chòe ơi! Thỏ ơi nằm ngoan. Em nói với bà bằng âm điệu thương yêu, đầm ấm: Ngủ ngon bà nhé! Cho đến khi mọi vật yên lành là lúc: Bàn tay bé nhỏ/ Vẫy quạt thật đều để đưa bà vào giấc ngủ an lành: Bà mơ tay cháu /Quạt đầy hương thơm.
– Về nghệ thuật: Vẫn và nhịp luyến láy, êm ả, hình ảnh thơ bình dị, tính tế; các phép tu từ nhân hơn đặc sắc….
c. Kết bài:
Khái quát cảm xúc về bài thơ: có thể nói bài thơ đã thể hiện thật đẹp đẽ tình yêu chân thật, bình dị và sâu sắc của người cháu nhỏ dành cho bà kính yêu, gieo vào lòng người đọc những xúc cảm bồi hồi, sâu lắng.
2. Bài mẫu
Nói đến Thạch Quỳ là nói đến một nhà thơ xứ Nghệ tài năng – một con người luôn nặng lòng với quê hương xứ sở. Bút danh Thạch Quỳ (tảng đá ở rú Cuồi) cũng xuất phát từ đó. Thơ Thạch Quỳ luôn nặng tình quê hương. Trong thơ ông, gia đình luôn được nhắc đến như một nỗi niềm nhớ nhung thường trực. Không nằm ngoài mạch nguồn đó, bài thơ “Quạt cho bà ngủ” rút trong “Tuyển tập thơ Thạch Quỳ” đã tái hiện một cách sâu sắc về tình cảm chân thành và ấm áp của người cháu dành cho bà. Thông qua hành động “quạt cho bà ngủ”, hình ảnh người cháu đã để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng người đọc.
Mở đầu bài thơ là tiếng dặn dò rất nhẹ nhàng, trìu mến của người cháu đối với chú chim chích choè và thỏ con. Dường như mọi thứ như đều có cảm xúc, được gợi tả một cách sống động, thân thương:
Ôi chích choè ơi
Lặng cho bà ngủ
Bước chân khe khẽ
Thỏ ơi nằm ngoan
Đừng đòi chị bế
Chích chòe và thỏ con đều là những người bạn của đứa cháu nhỏ, trong thế giới tâm hồn trẻ thơ, đó đều là hiện thân cho những gì trong sáng và xinh tươi nhất. Cái cách người cháu dặn dò mới thật dễ thương: “Ôi chích choè ơi! Thỏ ơi nằm ngoan” và xưng “chị” với chúng. Dường như mọi vật được gợi tả lên đều rất sống động, có tâm trạng, tâm tình. Chúng hiểu lời người cháu nói mà “bước chân khe khẽ” theo tiếng quạt đều đều của người cháu. Phải chăng chúng cũng rất yêu thương bà:
Bàn tay bé nhỏ
Vẫy quạt thật đều
Ngấn năng thiu thiu
Đậu trên tường trắng
Căn nhà đã vắng
Cốc chén nằm im
Đôi mắt lim dim
Ngủ ngon bà nhé!
Bàn tay bé nhỏ nhưng giữa trưa nắng vẫn đều tay quạt đã đủ cho thấy tình yêu và sự trưởng thành trong suy nghĩ của người cháu. Cháu không ham chơi theo chú chim chích choè, không nhảy nhót cùng thỏ con nữa mà giờ đây đã biết thương bà nhiều hơn. Cùng với tiếng quạt đều đều, nắng bỗng trở nên dịu đi “thiu thiu” trên tường trắng. Căn nhà vốn đã trống trải, là nơi người cháu nhỏ thường hay bày trò lại lặng im đến bất ngờ. Chỉ còn đọng lại trong đó là đôi mắt lim dim ngủ của bà. Để rồi người cháu lại thốt lên “Ngủ ngon bà nhé!” đấy yêu thương và nhẹ nhàng. Sự tĩnh lặng ấy khiến bà ngủ ngon hơn, đó chính là sự đều đều tay cháu quạt, là trong vô thức thấy sự khôn lớn của người cháu mà bà hằng chăm sóc, yêu thương.
Khép lại bài thơ, cũng là tiếng quạt cho bà ngủ, hoa cam, hoa khế đã trổ bông, chín nở trên cành mang một hương thơm dịu ngọt, đầy mê say. Thế nhưng trong giấc ngủ bà vẫn kịp cảm nhận được điều tuyệt vời đó bởi đã có cháu ở bên.
Hoa cam, hoa khế
Chín lặng trong vườn
Bà mơ tay cháu
Quạt đầy hương thơm.
Giấc mơ của bà chở đầy những yêu thương của cả mùi hương lẫn màu sắc. Nhưng có lẽ đẹp nhất vẫn là hình ảnh người cháu nhỏ kế bên đều tay “quạt cho bà ngủ“. Hương thơm trong giấc ngủ của bà là niềm vui, là hạnh phúc chứng kiến sự khôn lớn của cháu. Hương thơm ấy nhẹ nhàng nhưng đủ nặng để bà cảm nhận được rằng cháu đã lớn thật rồi.
Với thể thơ bốn chữ, hình ảnh giản dị, thân thuộc mà nhà thơ Thạch Quỳ đã có thể vẽ ra được một miền kí ức đẹp đẽ đến vậy. “Quạt cho bà ngủ” tuy chỉ là một hành động nhỏ bé nhưng chứa chan bao cảm xúc, niềm tin và tình yêu thương. Câu thơ có nhịp luyến láy tự nhiên, đều đều theo tiếng quạt khe khẽ của người cháu đã vẽ ra một khung cảnh đầy thương nhớ. Mọi vật được nhân hoá lên đầy sinh động, có cảm xúc, thân thuộc đến bất ngờ. Thế nhưng chính những điều nhỏ bé thân thuộc đó mới khiến ta phải bồi hồi nhớ lại hình ảnh thuở bé của chính mình.
Bài thơ “Quạt cho bà ngủ” của Thạch Quỳ ra đời cách đây khá lâu nhưng vẫn sẽ mãi là bài ca trong ký ức của nhiều thế hệ bởi sự giản dị nhưng rất ấm áp, chân tình. Bài thơ gợi cho ta một khung cảnh trưa hè dịu dàng, có căn nhà nhỏ yêu thương, có vườn hoa cỏ lá xanh tươi, có bà, có tiếng quạt đều đều cho bà ngủ. Người cháu ấy giờ đây đã lớn khôn, trưởng thành nhưng tình yêu bà vẫn sẽ mãi mãi vẹn nguyễn như thuở ban đầu.