Phân tích tác phẩm Cha tôi của Nguyễn Hồng Minh
Nếu như nghĩa mẹ như dòng suối mát, nuôi dưỡng, vuốt ve, quấn quýt đứa con thơ của mình thì tình cha lại mãnh liệt, cao cả, lớn lao như ngọn núi, che chở thầm lặng cho những đứa con của mình. Nếu như trên đời này có thứ không để đo đếm được thì đó chắc chắn là ơn dưỡng dục, là tấm lòng bao la mà phụ mẫu dành cho con cái. Trong tác phẩm Cha tôi, nhà văn Nguyễn Hồng Minh đã sử dụng ngôi kể thứ nhất để thể hiện chân thực nhất từng giai đoạn cảm xúc qua quá trình trưởng thành của nhân vật “tôi”, qua đó tôn vinh sự cao thượng đáng trân quý của một bậc làm cha, làm thầy.
Nhân vật “tôi” xuất hiện trong văn bản là người trực tiếp chứng kiến những hành động, suy nghĩ, tâm tư của nhân vật người cha. Theo dòng suy nghĩ của nhân vật này, hình ảnh người cha đã được khắc hoạ một cách khách quan, chân thực và sâu sắc nhất. “ Tôi” trong truyện là một cô bé năm tuổi- độ tuổi hồn nhiên, non nớt, tham lam muốn dành tất cả tình yêu thương của cha cho riêng mình. Nguyễn Hồng Minh đã khắc hoạ rất chính xác tâm lí nhân vật, đây có lẽ là tâm tính rất đỗi bình thường của một đứa trẻ ở độ tuổi đó. Đối lập với suy nghĩ vô tư ấy là hình ảnh một người cha cần cù, trách nhiệm và đầy lòng bao dung.
Tình huống truyện được tác giả xây dựng giữa khung cảnh của một buổi chiều hè, trong bữa cơm gia đình quen thuộc sau khi nhân vật cha trở về nhà sau giờ lên lớp. Để thể hiện rõ nhất vẻ đẹp của tấm lòng người cha, tác giả đã khéo léo lồng ghép vai trò của nhân vật Phong- một cậu học trò nhỏ. Dù chỉ xuất hiện hai lần trong truyện nhưng Phong chính là đòn bẩy để thúc đẩy tác giả thể hiện rõ hơn tâm lý cảm xúc của từng nhân vật. Suy nghĩ non dại, có chút ích kỉ của nhân vật tôi khi chỉ muốn cha mình dành trọn tình cảm cho con cái, không muốn san sẻ cho người khác. “ Anh ấy đâu phải là con của cha, sao cha lại rầu rĩ thế”, câu nói ấy khiến không khí của bữa cơm dường như thay đổi, không còn trầm ngâm thở dài như trước đó, người cha tức giận nhắc nhở nghiêm khắc đứa con. Nhưng khi nhắc tới gia cảnh của cậu học trò đáng thương, cha lại lộ ra vẻ mặt suy tư, trăn trở, có chút đau lòng, một cậu bé không có mẹ, phải sống xa bố, lại ở trong giai đoạn quan trọng của cuộc đời. Có lẽ người cha cũng thấu hiểu được tính cách nông nổi của đứa con dại nên chỉ lặng lặng thở dài, ánh mắt xa xăm nghĩ ngợi. Tâm lí của từng nhân vật đã được nhà văn khắc hoạ chân thực, chính xác và vô cùng tinh tế, sự hồn nhiên, vô lo vô nghĩ ở cạnh sự tận tâm, lòng trắc ẩn của người thầy giáo hết mình với cái nghề cao quý.
Những đức tính đáng quý của nhân vật cha chính là chồi non, là tiền đề để nhân vật Phong xuất hiện lần thứ hai trong truyện, hình ảnh cậu bé ngày nào được cha giúp đỡ nay đã trở thành một bác sĩ trẻ tâm huyết với nghề. Nhân vật cha giống như một tấm gương sáng, một người cha thứ hai để thúc đẩy Phong theo đuổi cái nghề cao cả ấy. Phải chăng người thầy người cha ấy tốt đến mức nào mới có thể khiến cậu học trờ nông nổi ngày nào cũng đau đáu nhớ về ơn dạy dỗ của cha ngày ấy, có lẽ trong tiềm thức, người thầy ấy đã trở thành người cha của mình lúc nào không hay biết.
Nhân vật “tôi” ngày nào, trải qua bao thăng trầm của cuộc sống cũng đã có cái nhìn thấu đáo hơn, trưởng thành hơn trong suy nghĩ và hành động. Không còn nói những lời vô tư, cô bây giờ đã biết suy nghĩ, biết cảm thông trước hoàn cảnh, đôi mắt cay cay khi nhớ về bữa cơm chiều hôm đó. Dường như nhân vật “ tôi” và Phong chính là quả ngọt mà lòng nhân ái của người cha đã đâm hoa kết trái, sự tận tuỵ, kiên trì đã nuôi dưỡng những đứa “con” nên người.
Bằng nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật thông qua tình huống truyện độc đáo, Nguyễn Hồng Minh đã vẽ nên một bức tranh đẹp đẽ về hình ảnh người cha đầy bao dung, nhân ái, một người thầy với tấm lòng trắc ẩn cao cả. Dùng những câu từ mộc mạc, giản dị, gần gũi, tác giả tinh tế xoáy sâu vào những thay đổi trong tâm lý của từng nhân vật, mang đến những cảm nhận sâu sắc về tình cảm con người, những bài học, những giá trị cốt lõi của một bậc làm thầy làm cha muốn gửi gắm cho những đứa con của mình.
