Tìm hiểu tác giả tác phẩm
Tác giả: Tố Hữu (1920 – 2002)
- Tên thật: Nguyễn Kim Thành
- Quê quán: Thừa Thiên – Huế
- Là nhà thơ cách mạng tiêu biểu, từng giữ nhiều chức vụ quan trọng trong Đảng và Nhà nước.
- Phong cách thơ:
- Trữ tình – chính trị.
- Dễ hiểu, giàu cảm xúc, mang âm hưởng dân ca, nhạc điệu truyền thống.
- Đậm chất tự sự, thể hiện cái “tôi” công dân – chiến sĩ, gắn với vận mệnh dân tộc và thời đại.
- Các tập thơ tiêu biểu: Từ ấy, Việt Bắc, Ra trận, Gió lộng, Một tiếng đờn…
Tác phẩm: “Thăm cõi Bác xưa”
- Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt biến thể (thơ 7 chữ, ngắt nhịp linh hoạt).
- Phương thức biểu đạt: Biểu cảm kết hợp miêu tả, tự sự.
- Nội dung:
- Bài thơ ghi lại cảm xúc của tác giả khi về thăm nơi ở và làm việc của Bác Hồ ở Phủ Chủ tịch.
- Qua những hình ảnh giản dị, mộc mạc của không gian sống, bài thơ ca ngợi phong cách sống thanh đạm, gần gũi, giản dị và cao đẹp của Chủ tịch Hồ Chí Minh.
- Thể hiện lòng kính yêu, thương nhớ và biết ơn sâu sắc của nhà thơ với Bác Hồ.
- Ý nghĩa:
→ Gợi cho người đọc nhận thức rõ hơn về lối sống đạo đức, giản dị, cao đẹp của Bác – một tấm gương sáng để noi theo.
Đọc hiểu bài thơ Thăm cõi Bác xưa của Tố Hữu
Thăm cõi Bác xưa
__Tố Hữu__
Anh dắt em vào cõi Bác xưa
Đường xoài hoa trắng nắng đu đưa
Có hồ nước lặng sôi tăm cá
Có bưởi cam thơm, mát bóng dừa.
Có rào râm bụt đỏ hoa quê
Như cổng nhà xưa Bác trở về
Có bốn mùa rau tươi tốt lá
Như những ngày cháo bẹ mǎng tre.
Nhà gác đơn sơ, một góc vườn
Gỗ thường mộc mạc, chẳng mùi sơn
Giường mây chiếu cói, đơn chǎn gối
Tủ nhỏ, vừa treo mấy áo sờn.
Máy chữ thôi reo, nhớ ngón đàn
Thong dong chiếc gậy gác bên bàn
Còn đôi dép cũ, mòn quai gót
Bác vẫn thường đi giữa thế gian…
Câu 1. Phương thức biểu đạt của bài thơ trên là gì?
A. Tự sự
B. Miêu tả
C. Biểu cảm
D. Thuyết minh
Câu 2. Bài thơ trên được viết theo thể thơ nào?
A. Thơ 6 chữ
B. Thơ 7 chữ
C. Thơ tự do
D. Thơ lục bát
Câu 3. Biện pháp nghệ thuật nổi bật nào được sử dụng trong đoạn thơ thứ ba?
A. Nhân hóa
B. So sánh
C. Ẩn dụ
D. Liệt kê
Câu 4. Bài thơ trên thể hiên đức tính nào của Bác?
A. Lòng yêu nước
B. Tinh thần hiếu học
C. Sự giản dị
D. Tinh thần đoàn kết
Câu 5 (0,5 điểm) Nêu nội dung chính của bài thơ trên.
Câu 6 (1,0 điểm) Chỉ ra và nêu tác dụng của một biện pháp tu từ được sử dụng trong bài thơ trên.
Câu 7 (1,0 điểm) Nhà Bác qua bước chân “anh” và “em” hiện lên như thế nào? Tình cảm của nhà thơ dành cho Bác được thể hiện ra sao qua bài thơ.
Câu 8 (0,5 điểm) Qua bài thơ trên, em học tập được những đức tính tốt đẹp nào của Bác?
Hướng dẫn giải chi tiết
Câu 1.
C. Biểu cảm
Câu 2.
B. Thơ 7 chữ
Câu 3.
D. Liệt kê
Câu 4.
C. Sự giản dị
Câu 5.
– Nội dung đoạn thơ là miêu tả về nơi ở khi trước của Bác qua đó nêu lên những nét đáng quý của Bác.
– Sự thương nhớ của nhân vật trữ tình với Bác.
Câu 6.
– Biện pháp liệt kê: “có hồ nước lặng … măng tre”
– Tác dụng:
+ Gợi những hình ảnh gần gũi, đơn sơ, quen thuộc trong cõi Bác xưa.
+ Tạo nhịp điệu, tăng sức biểu đạt cho câu thơ.
Câu 7.
– Nhà Bác hiện lên qua bước chân “anh” và “em”: gần gũi, giản dị với hình ảnh quả xoài, bưởi, nắng đu đủ, hồ nước cá, góc vườn đơn sơ,…
– Tình cảm của nhà thơ với Bác: Sự tiếc thương, ngậm ngùi khi về thăm nhà Bác.
Câu 8.
Những đức tính: sự giản dị, mộc mạc của Bác.
Câu hỏi mở rộng từ tác phẩm
Câu hỏi về nội dung – tư duy – cảm nhận
Câu 1.
Câu thơ nào sau đây gợi cảm giác thanh bình, nhẹ nhàng?
A. Nhà gác đơn sơ, một góc vườn
B. Thong dong chiếc gậy gác bên bàn
C. Có hồ nước lặng sôi tăm cá
D. Máy chữ thôi reo, nhớ ngón đàn
→ Đáp án: C
Câu 2.
Phân tích vẻ đẹp không gian sống của Bác được tác giả miêu tả trong khổ thơ đầu.
Gợi ý: Không gian xanh mát, giản dị, thân thuộc: hoa xoài, bưởi, cam, bóng dừa, hồ cá – thể hiện sự hòa hợp giữa con người với thiên nhiên.
Câu 3.
Hình ảnh “máy chữ thôi reo, nhớ ngón đàn” thể hiện điều gì về con người Bác?
A. Bác là người thích ca hát
B. Bác yêu thích máy móc, khoa học
C. Bác từng học đánh đàn
D. Gợi sự yên tĩnh, trống trải – tiếc nuối vì Bác đã đi xa
→ Đáp án: D
Câu 4.
Qua hình ảnh đồ vật giản dị như “đôi dép cũ, mòn quai gót”, em cảm nhận được điều gì về con người Bác?
Gợi ý: Phong cách sống giản dị đến cao quý, không màng vật chất, luôn hòa mình vào nhân dân, gần gũi và tiết kiệm.
Câu 5.
Em hãy nêu cảm nhận về sự thay đổi giọng điệu của bài thơ qua từng khổ thơ?
Gợi ý:
Ban đầu: nhẹ nhàng, thư thái → gợi cảm giác thanh bình, giản dị
Sau: trầm lắng, tiếc thương → cảm xúc dâng trào, sâu sắc khi Bác đã đi xa
Câu hỏi liên hệ – vận dụng
Câu 1.
Viết đoạn văn ngắn nêu cảm nhận của em về một tấm gương sống giản dị, mộc mạc trong cuộc sống hằng ngày (liên hệ từ hình ảnh Bác Hồ).
Câu 2.
Em hãy liên hệ phong cách sống của Bác với lối sống của giới trẻ hiện nay. Theo em, chúng ta cần học tập điều gì?
Câu 3.
Câu nào sau đây nói đúng về tác dụng giáo dục từ bài thơ “Thăm cõi Bác xưa”?
A. Dạy cách yêu thiên nhiên
B. Dạy cách sống giản dị, nhân hậu
C. Dạy cách làm vườn và sống gần gũi
D. Dạy cách làm thơ 7 chữ
→ Đáp án: B
Câu 4.
Em hãy viết một thông điệp gửi tới bạn bè, cộng đồng về bài học từ phong cách sống của Bác Hồ qua bài thơ.
Câu 5.
Viết một đoạn văn ngắn (5–7 câu) về ý nghĩa của sự giản dị trong cuộc sống, bắt đầu bằng câu:
“Sống giản dị là một đức tính cần thiết trong xã hội hiện đại.”