Tìm hiểu tác giả tác phẩm
Tác giả: Phong Thu
- Phong Thu là cây bút chuyên viết truyện ngắn, tùy bút cho thiếu nhi và tuổi mới lớn.
- Bút danh Phong Thu quen thuộc trên nhiều tạp chí văn học như Văn học và Tuổi trẻ, Thiếu niên Tiền phong,…
- Tác phẩm của ông thường nhẹ nhàng, sâu sắc, phản ánh những giá trị sống tích cực, phẩm chất đạo đức, tình người giản dị.
- Ông có khả năng khắc họa nhân vật chân thực, đặc biệt là hình ảnh người lao động bình dị nhưng giàu lòng tự trọng và tận tâm với công việc.
Tác phẩm: “Nhát đinh của bác thợ”
- Thể loại: Truyện ngắn.
- Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm.
- Ngôi kể: Ngôi thứ nhất (nhân vật “tôi” là người kể chuyện).
- Hoàn cảnh sáng tác: Trích từ Văn học và Tuổi trẻ, số 2 năm 2021.
- Nội dung chính: Kể về một kỷ niệm tuổi thơ của nhân vật “tôi” khi chứng kiến hành động đầy trách nhiệm của bác thợ sửa ghế, từ đó thể hiện sự cảm phục, trân trọng với tinh thần nghề nghiệp của người lao động.
- Giá trị nội dung: Tác phẩm ca ngợi phẩm chất cao quý của người lao động: tinh thần trách nhiệm, sự tận tụy và lòng yêu nghề. Đồng thời gửi gắm thông điệp về thái độ sống tích cực, làm việc với lương tâm và đạo đức nghề nghiệp.
- Giá trị nghệ thuật:
- Lối kể chuyện chân thực, nhẹ nhàng, phù hợp với tâm lý lứa tuổi học sinh.
- Xây dựng hình tượng bác thợ mộc dung dị nhưng giàu chiều sâu nội tâm.
- Cách sử dụng chi tiết nghệ thuật như “nhát đinh”, “chiếc ghế”, “trời mưa”,… giàu tính biểu tượng.
Đọc hiểu văn bản Nhát đinh của bác thợ của Phong Thu
NHÁT ĐINH CỦA BÁC THỢ
Cứ mỗi dịp trở về thăm ngôi nhà nơi tôi ra đời và lớn lên ở đó, tôi lại bồi hồi ngắm chiếc ghế tựa đã cũ lắm, một bên chân đã phải nối và nhớ tới một chuyện xưa…
Trong lúc nô đùa, mấy anh em tôi đã làm bong mặt ghế. Cha tôi phải mời bác thợ vào chữa lại cho khỏi hỏng thêm. Chúng tôi tò mò ngắm bác thợ lụi cụi làm việc. Mỗi khi cúi xuống, ngẩng lên, chiếc kính trắng trên mắt bác lại tụt xuống. Đôi bàn tay có những ngón sần sùi, gân guốc đặt vào đâu, chỗ đó lập tức thay đổi và chiếc ghế dần dần lành lại như mới. Cuối cùng, sau mấy nhát đinh “chát, chát…”, chiếc ghế được đặt ngay ngắn, xong xuôi trước mắt chúng tôi.
Cha tôi trả tiền và cảm ơn bác thợ. Bác thợ xoa xoa tay trên mặt ghế vừa được thay lại như để từ biệt đứa con của mình rồi chào cả cha tôi, lẫn chúng tôi, ra về.
Một lúc sau, trời mưa to. Anh em chúng tôi lại leo lên ghế chơi trò “tàu hỏa” mà quên cả trời mưa. Bỗng có ai gõ cửa. Cha tôi vội bước ra, thì thấy bác thợ đã trở lại, toàn thân ướt đẫm. Nước nhỏ giọt từ trong chiếc hòm đồ nghề của bác. Cha tôi hỏi:
– Bác quên gì đấy ạ?
Bác thợ đưa tay vuốt mặt, lắc đầu, nói nhanh:
– Tôi không quên gì, nhưng…
Vừa nói, bác vừa bước tới chiếc ghế do tay bác vừa chữa, xoa xoa tay để tìm cái gì. Anh em chúng tôi không hiểu đầu đuôi thế nào nữa, cứ trố mắt ra nhìn. Chợt bác khē reo lên:
– Đây rồi!
Đoạn, bác mở hòm đồ nghề, lấy cái búa ra, đeo kính vào, nheo nheo mắt và bất thần vung búa gõ đánh “chát” một cái. Xong bác ngẩng lên, cười, nói với cha tôi:
– Đi được một quãng xa, tôi chợt nhớ còn cái đinh chưa đóng hết đầu đinh. Để vậy, có người sẽ rách quần áo, bác ạ!
Cha tôi cảm động, lấy thêm tiền biếu bác. Bác không nhận và vội vàng chào. Cha con chúng tôi không ai bảo ai, cùng đứng nhìn theo bác thợ vai khoác cái cưa, tay xách hộp gỗ cắm cúi đi trong mưa. Bóng bác nhoà dần, nhòa dần trên đường quốc lộ mịt mù gió thốc…
Từ buổi ấy, trong trí nhớ non thơ của tôi không bao giờ phai mờ hình dáng bác thợ và cứ nghe rõ mãi nhát đinh của người thợ tận tụy với công việc, với nghề của mình.
(Theo Phong Thu, Văn học và Tuổi trẻ, số 2.2021)
Câu 1. (0,5 điểm) Văn bản trên được kể theo ngôi thứ mấy? Việc sử dụng ngôi kể trên có ý nghĩa gì?
Câu 2.(0,5 điểm) Chi tiết “Cha tôi cảm động, lấy thêm tiền biếu bác. “ cho thấy điều gì?
Câu 3. (1,0 điểm) Chỉ ra 02 phép liên kết được sử dụng trong đoạn trích sau và nêu rõ những từ ngữ thể hiện phép liên kết đó.
Một lúc sau, trời mưa to. Anh em chúng tôi lại leo lên ghế chơi trò “tàu hỏa” mà quên cả trời mưa. Bỗng có ai gõ cửa. Cha tôi vội bước ra, thì thấy bác thợ đã trở lại, toàn thân ướt đẫm. Nước nhỏ giọt từ trong chiếc hòm đồ nghề của bác.
Câu 4. (1,0 điểm). Nhận xét về tình cảm, thái độ của tác giả được thể hiện trong văn bản
Câu 5. (1,0 điểm) Từ nội dung câu chuyện, em rút ra được bài học gì cho bản thân mình?
Hướng dẫn giải chi tiết
Câu 1.
– Tác phẩm trên được kể bằng ngôi thứ nhất
– Tác dụng
+ Làm cho câu chuyện chân thực
+ Giúp cho tác giả dễ dàng khắc họa tâm trạng của nhân vật qua từng thời điểm khác nhau
Câu 2. Chi tiết “Cha tôi cảm động, lấy thêm tiền biếu bác.” cho thấy ông rất trân trọng tấm lòng tận tụy, trách nhiệm và lương tâm nghề nghiệp của bác thợ.
Câu 3.
Phép liên kết:
+ Phép lặp: mưa
+ Phép thế: “bác thợ” thay bằng “bác” .
Câu 4.
+ Nhát đinh của bác thợ của nhà văn Thu Phong là một câu chuyện nhỏ nhưng giàu ý nghĩa.
+ Qua đoạn trích này, nhà văn Phong Thu muốn ca ngợi phẩm chất cao đẹp của những người lao động chân chính, đồng thời bày tỏ sự kính trọng, ngưỡng mộ đối với tinh thần trách nhiệm và lòng tận tụy với nghề của bác thợ.
+ Tình cảm và thái độ của nhà văn được thể hiện rõ nét qua lời kể tự nhiên, chân thực. Cách kể chuyện nhẹ nhàng, giàu cảm xúc giúp người đọc cảm nhận được sự ngưỡng mộ và yêu quý mà tác giả dành cho bác thợ mộc. Những chi tiết như “bác thợ xoa xoa tay trên mặt ghế như để từ biệt đứa con của mình” hay “bóng bác nhòa dần trên đường quốc lộ mịt mù gió thốc” không chỉ khắc họa hình ảnh một người thợ giản dị mà còn thể hiện sự trân trọng của tác giả đối với phẩm chất đáng quý của bác.
+ Không chỉ vậy, thông qua điểm nhìn của nhân vật “tôi”, nhà văn cũng kín đáo thể hiện thái độ của mình. Nhân vật này, dù còn nhỏ tuổi, đã ghi nhớ mãi hình ảnh bác thợ và nhát đinh đầy trách nhiệm. Điều đó cho thấy sự cảm phục và biết ơn đối với những con người hết lòng vì công việc.
+ Và dường như tình cảm của nhà văn đã lan tỏa sang trái tim người đọc, khiến ta càng thêm trân trọng những con người lao động bình dị nhưng cao quý trong cuộc sống.
Câu 5.
+ Qua đoạn trích trên, tác giả đã đem đến cho người đọc những bài học vô cùng sâu sắc, nhưng bài học có ý nghĩa nhất là bài học về tinh thần trách nhiệm và lòng tận tâm trong công việc.
+ Trước hết, câu chuyện giúp chúng ta hiểu rằng tinh thần trách nhiệm không chỉ thể hiện qua những việc lớn lao mà còn bộc lộ qua những điều nhỏ nhặt nhất.
+ Hiểu được điều đó, chúng ta cần rèn luyện thái độ nghiêm túc, tỉ mỉ trong công việc, dù nhỏ bé hay lớn lao. Hãy làm việc bằng cả trái tim, không qua loa, cẩu thả, không vì lợi ích trước mắt mà quên đi chất lượng và giá trị của công việc.
+ Bài học này có ý nghĩa sâu sắc bởi nó giúp mỗi người nhận thức đúng đắn hơn về trách nhiệm của bản thân trong công việc và cuộc sống. Thiết nghĩ, bài học này không chỉ có ý nghĩa với cá nhân mỗi người mà còn hữu ích với cả cộng đồng và xã hội.
Các câu hỏi mở rộng từ tác phẩm
Câu hỏi nội dung – tư duy – cảm nhận
Câu 1 Chi tiết bác thợ quay lại chỉ để đóng một nhát đinh có ý nghĩa gì? Điều đó thể hiện phẩm chất nào của người lao động?
Câu 2. Hình ảnh bác thợ “xoa xoa tay trên mặt ghế như để từ biệt đứa con của mình” giúp em hiểu gì về tình cảm của bác đối với công việc?
Câu 3. Phân tích tác dụng của chi tiết thời tiết mưa gió trong truyện. Thời tiết góp phần tô đậm điều gì trong hình tượng bác thợ?
Câu 4. Theo em, vì sao truyện được đặt tên là “Nhát đinh của bác thợ” mà không phải là “Chiếc ghế hỏng”? Tên truyện có tính biểu tượng như thế nào?
Câu 5. Tác phẩm đã để lại trong em ấn tượng sâu sắc nhất ở điểm nào? Hãy nêu cảm nghĩ chân thành của em.
Câu hỏi liên hệ – vận dụng
Câu 1. Liên hệ với cuộc sống hiện nay, em có biết ai là người lao động cũng có tinh thần trách nhiệm cao như bác thợ trong truyện không? Hãy kể lại một việc làm cụ thể của họ.
Câu 2. Từ truyện, hãy liên hệ để nhận xét về thái độ học tập của học sinh hiện nay. Làm thế nào để học sinh rèn luyện tinh thần trách nhiệm trong học tập?
Câu 3. Em hãy viết đoạn văn ngắn (5–7 câu) trình bày bài học em rút ra từ truyện “Nhát đinh của bác thợ” và liên hệ với bản thân.
Câu 4. So sánh nhân vật bác thợ trong truyện với một nhân vật khác trong tác phẩm văn học cùng chủ đề về người lao động mà em đã học (VD: ông Hai trong “Làng” – Kim Lân). Từ đó, nhận xét về hình tượng người lao động Việt Nam.
Câu 5. Nếu là người kể chuyện, em sẽ cảm ơn bác thợ như thế nào để thể hiện sự trân trọng đối với hành động của bác? Hãy viết vài dòng thay cho nhân vật “tôi” lúc chia tay bác thợ.
Câu hỏi trắc nghiệm khách quan
Câu 1. Văn bản “Nhát đinh của bác thợ” thuộc thể loại nào?
A. Ký
B. Tùy bút
C. Truyện ngắn
D. Hồi ký
→ Đáp án: C
Câu 2. Câu chuyện được kể từ ngôi kể nào?
A. Ngôi thứ hai
B. Ngôi thứ ba
C. Ngôi thứ nhất
D. Ngôi giấu người kể
→ Đáp án: C
Câu 3. Vì sao bác thợ quay lại trong mưa?
A. Bác để quên dụng cụ
B. Bác muốn gặp lại cha con nhân vật “tôi”
C. Bác để quên tiền công
D. Bác nhớ ra còn một đầu đinh chưa đóng hết, sợ gây rách quần áo người ngồi
→ Đáp án: D
Câu 4. Hình ảnh bác thợ “xoa xoa tay trên mặt ghế như để từ biệt đứa con của mình” thể hiện điều gì?
A. Bác mệt sau khi làm việc
B. Bác tiếc rẻ công sức bỏ ra
C. Bác yêu quý sản phẩm do mình làm ra
D. Bác muốn lau sạch bụi ghế
→ Đáp án: C
Câu 5. Thông điệp chính mà văn bản gửi đến người đọc là gì?
A. Cần trân trọng giá trị của đồ vật cũ
B. Phải siêng năng trong công việc
C. Phải trung thực và thành thật
D. Cần sống có trách nhiệm, tận tâm với công việc dù nhỏ nhất
→ Đáp án: D