Tìm hiểu tác giả tác phẩm
Tác giả: Nguyên Ngọc
- Tên thật: Nguyễn Trung Thành (sinh năm 1932)
- Quê quán: Quảng Nam
- Là nhà văn trưởng thành từ kháng chiến chống Pháp, gắn bó sâu sắc với đồng bào Tây Nguyên.
- Văn của Nguyên Ngọc giàu cảm xúc, đậm chất sử thi, phản ánh hiện thực kháng chiến chống ngoại xâm và vẻ đẹp con người Việt Nam.
- Ông từng là Tổng biên tập báo Văn nghệ, có nhiều đóng góp cho nền văn học cách mạng.
Tác phẩm: Đất nước đứng lên
- Thể loại: Tiểu thuyết lịch sử cách mạng.
- Ra đời: 1955, là một trong những tác phẩm đầu tiên viết về đồng bào dân tộc thiểu số tham gia kháng chiến chống Pháp.
- Nội dung chính: Tái hiện lại cuộc khởi nghĩa của dân làng Kông-Hoa (dân tộc Ba-na) dưới sự lãnh đạo của anh hùng Núp để chống lại ách đô hộ của thực dân Pháp.
- Giá trị nội dung:
- Khắc họa hình tượng người anh hùng cách mạng mang tầm vóc sử thi.
- Ca ngợi tinh thần yêu nước, lòng dũng cảm, đoàn kết của nhân dân Tây Nguyên.
- Giá trị nghệ thuật:
- Kết hợp giữa tự sự, miêu tả và biểu cảm.
- Giọng kể đậm chất sử thi, gần gũi với văn hóa truyền thống Tây Nguyên.
Đọc hiểu bài Đất nước đứng lên
– Ơ! mai Du ơi, suốt lúa nhiều có đau tay không? […]
Ơ! mai Liêu ơi, suốt lúa chưa nhiều, không đau tay đâu. Phải suốt cho mau chớ. Suốt lâu mai mốt thằng Pháp tới rẫy nó lấy hết hột lúa, không có mà ăn, bụng đói đi vào rừng […]
– Làng Kông-hoa mình không theo Pháp, nó kêu đi xâu, không đi, nó kêu đi thuế, không đi. Nó đánh, mình bỏ chạy trong núi […].
Buổi sáng nay, Liêu mang gùi ra rẫy, đến nước suối Thi-om thì gặp anh Núp. […]
Bây giờ, anh đi đâu?
– Anh đi An-khê. Liêu mở tròn hai con mắt lớn:
– Đi An-khê làm chi? Anh không sợ thằng Pháp à? Tháng trước lũ làng Ba-lang không chịu đi xâu, nó tới bỏ bom chết ba mươi người. Ngày bữa kia, nó bắn làng Đê-tùng trong nhà rông chết mười bảy người. Nó ghét người Ba-na mình lắm, anh đi coi nó làm chi? Núp lấy ngón chân tẩy một cái rêu trên hòn đá:
– Nó làm chết người Ba-na mình nhiều quá, Liêu ạ. Anh đi coi thử đánh có được không… Thôi, ông trời lên cao rồi, anh đi cho kịp.[…] Anh Núp không có cha từ năm lên hai tuổi, chỉ còn mẹ già, em nhỏ, thế mà giỏi quá. Một mình chặt miết cũng ngả được cây to, đẩy được hòn đá,cho lửa ăn cái rừng, tỉa lúa, tỉa bắp xuống, làm ăn no đủ nhất làng.
Lũ già làng như bok Pa, bok Sung thương anh Núp, tối ngồi ở nhà rông, gõ ống điếu xuống cối gạo, khen:
– Núp con người tốt,biết làm ăn, thanh niên trong làng làm rẫy không ai bằng Núp. Lũ làng có ai đau, Núp trước tiên đi vô rừng hái cái lá tốt về cho uống mau lành; lũ làng có ai chết, Núp trước tiên đi vô núi tìm cái cây to về làm hòm. Con người có cái tay giỏi, đan cái gùi cũng được, đan cái rổ cũng được. Già làng nói biết nghe lời, tốt lắm!…
(Trích, Đất nước đứng lên – Nguyên Ngọc)
Câu 1. Phương thức biểu đạt chính của văn bản trên là:
A. Tự sự
B. Miêu tả
C. Biểu cảm
D. Nghị luận
Câu 2. Nhân vật chính trong truyện là ai?
A. Là mai Du
B. Là mai Liêu
C. Là Núp
D. Là già làng
Câu 3. Căn cứ vào văn bản, hãy xác định bối cảnh câu chuyện.
A. Dân làng Ba-na đứng lên chống Pháp.
B. Thực dân Pháp đánh chiếm và anh Núp – người con đồng bào dân tộc Ba-na đang
tìm cách đứng lên đấu tranh.
C. Đồng bào Tây Nguyên đánh giặc Pháp.
D. Đồng bào Tây Nguyên đánh giặc Mỹ.
Câu 4. Vì sao cô gái mai Du lại cố gắng suốt lúa thật nhiều?
A. Vì mai Du suốt lúa chưa được nhiều.
B. Vì nếu chậm thì thực dân Pháp tới nó sẽ cướp hết lúa.
C. Vì nếu không có đủ lúa ăn sẽ phải vào rừng.
D. Cả A,B,C.
Câu 5. “Làng Kông-hoa mình không theo Pháp, nó kêu đi xâu, không đi, nó kêu đi thuế, không đi. Nó đánh, mình bỏ chạy trong núi” chứng tỏ làng Kông-hoa:
A. Kiên cường, coi Pháp chính là kẻ thù, không cần nghe lời.
B. Sợ Pháp nên bỏ chạy.
C. Không hiểu tình hình đất nước.
D. Gan dạ.
Câu 6. Đoạn văn này cho em biết gì về bản chất của kẻ thù: “Tháng trước lũ làng Ba-lang không chịu đi xâu, nó tới bỏ bom chết ba mươi người. Ngày bữa kia, nó bắn làng Đê-tùng trong nhà rông chết mười bảy người. Nó ghét người Ba-na mình lắm..”?
A. Thực dân Pháp xảo quyệt
B. Thực dân Pháp rất độc ác và tàn bạo, chúng coi rẻ tính mạng con người, chỉ lăm le chiếm đóng, thống trị dân ta.
C. Thực dân Pháp âm mưu xâm chiếm nước ta.
D. Thực dân Pháp tàn ác.
Câu 7. Việc Núp không sợ chết và quyết định đi An – Khê để xem có đánh được giặc Pháp không chứng tỏ điều gì?
A. Núp lúc là một người gan dạ, có tính toán, có tầm nhìn vì anh biết muốn đánh được kẻ thù thì phải hiểu rõ ràng cặn kẽ.
B. Núp khao khát được đánh giặc.
C. Núp muốn lập công.
D. Núp quá liều lĩnh.
Câu 8. Vì sao già làng như bok Pa, bok Sung lại thương và khen Núp?
A. Vì Núp mồ côi cha nhưng khỏe mạnh, chăm chỉ.
B. Vì Núp làm rẫy rất giỏi.
C. Vì Núp rất tốt bụng với mọi người, già làng nói thì biết nghe lời.
D. Cả A,B,C.
Câu 9. Qua những điều em biết ở văn bản trên, em hãy nêu suy nghĩ của mình về nhân vật Núp?
Câu 10. Thông qua nhân vật Núp, em có thêm những kinh nghiệm gì trong cuộc sống khi gặp những khó khăn, biến cố?
Hướng dẫn giải chi tiết
Câu 1. B
Câu 2. C
Câu 3. B
Câu 4. B
Câu 5. A
Câu 6. B
Câu 7. A
Câu 8. D
Câu 9.
– HS nêu được những đặc điểm chính có trong văn bản về nhân vật Núp và nêu được suy nghĩ của bản thân.
+ Mặc dù sinh ra trong một hoàn cảnh không may mắn nhưng Núp luôn chăm chỉ và cố gắng.
+ Anh còn có một trái tim yêu nước chảy bỏng. Anh đã có suy nghĩ khác biệt với mọi người là cố gắng tìm hiểu kẻ thù để đánh đuổi kẻ thù.
+ Anh còn rất tốt bụng trong
– HS nêu được suy nghĩ của mình về nhân vật: cảm phục, yêu mến, kính trọng về con người luôn biết vượt khó, giàu ý chí, nghị lực và tình yêu đất nước.
Câu 10.
Thông qua nhân vật Núp đã cho em thêm những kinh nghiệm trong cuộc sống khi gặp những khó khăn, biến cố.
HS nêu tự do nhưng phải hợp lí, ví dụ:
+ Luôn luôn nỗ lực vươn lên trong cuộc sống ở tất cả mọi lĩnh vực.
+ Sống hết mình và sống thật tốt thì chắc chắn sẽ được nhiều người yêu mến.
+ Luôn chăm chỉ lao động và chúng ta sẽ thành công trong cuộc sống.
+ Khi đất nước có xâm lăng, hãy luôn hướng về tổ quốc để giành lại tự do.
Các câu hỏi mở rộng từ tác phẩm
Câu hỏi về nội dung – tư duy – cảm nhận
Câu 1. Phân tích hình ảnh anh Núp trong đoạn trích: anh hiện lên như một người như thế nào?
Câu 2. Qua lời kể của mai Du, em hiểu gì về đời sống của người dân làng Kông-hoa dưới ách đô hộ của thực dân Pháp?
Câu 3. Tại sao già làng lại yêu quý và tin tưởng Núp?
Câu 4. Đoạn trích thể hiện rõ mối quan hệ như thế nào giữa con người và thiên nhiên?
Câu 5. Câu văn nào trong đoạn trích thể hiện tinh thần phản kháng mãnh liệt của dân làng trước quân thù?
Câu hỏi liên hệ – vận dụng
Câu 1. Liên hệ hình ảnh anh Núp với một tấm gương vượt khó trong cuộc sống hiện nay mà em biết.
Câu 2. Em học được điều gì từ tinh thần vượt khó và cống hiến của anh Núp?
Câu 3. Qua hình tượng Núp, em rút ra được bài học gì khi đất nước lâm nguy?
Câu 4. Nếu là người bạn của Núp, em sẽ nói gì với anh trước khi anh lên đường đi An Khê?
Câu 5. So sánh tinh thần chiến đấu của người dân Tây Nguyên trong đoạn trích với tinh thần vượt khó của thế hệ trẻ ngày nay trong học tập.
Câu hỏi trắc nghiệm mở rộng
Câu 1. Câu nào dưới đây thể hiện phẩm chất lao động cần cù của anh Núp?
A. “Một mình chặt miết cũng ngả được cây to”
B. “Anh đi coi thử đánh có được không”
C. “Anh Núp không có cha từ năm lên hai tuổi”
D. “Núp đi vô núi tìm cái cây to làm hòm”
➤ Đáp án: A
Câu 2. Vì sao dân làng Ba-na không nghe theo lệnh của thực dân Pháp?
A. Vì họ thiếu hiểu biết
B. Vì họ đã bị quân Pháp trừng phạt
C. Vì họ quyết tâm không phục tùng giặc ngoại xâm
D. Vì họ nghe lời Núp
➤ Đáp án: C
Câu 3. Chi tiết nào thể hiện sự ác độc của thực dân Pháp?
A. Bắt đi phu xâu
B. Gọi đi thuế
C. Bắn chết 30 người ở Ba-lang và 17 người ở Đê-tùng
D. Ghét người Ba-na
➤ Đáp án: C
Câu 4. Qua đoạn trích, ta có thể nhận thấy giọng văn của Nguyên Ngọc là:
A. Hào hùng, sử thi, trầm lắng
B. Lạnh lùng, khách quan
C. Hài hước, châm biếm
D. Buồn bã, tiếc nuối
➤ Đáp án: A
Câu 5. Điều gì khiến già làng khen ngợi Núp?
A. Anh chăm làm rẫy, đan gùi
B. Biết nghe lời, giúp đỡ dân làng
C. Biết vào rừng tìm lá thuốc, làm hòm
D. Tất cả các ý trên
➤ Đáp án: D