Tìm hiểu tác giả tác phẩm
Tác giả: Giản Tư Trung
- Là một học giả, diễn giả, nhà giáo dục nổi tiếng tại Việt Nam.
- Hiện là Hiệu trưởng Trường Doanh nhân PACE, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Giáo dục IRED.
- Ông có nhiều bài viết về giáo dục nhân cách, lẽ sống, triết lý sống và vai trò của cá nhân trong xã hội hiện đại.
- Tác phẩm tiêu biểu: Đúng việc – Một góc nhìn về câu chuyện khai minh.
Tác phẩm: Để chạm vào hạnh phúc
- Thể loại: Văn bản nghị luận hiện đại
- Phong cách ngôn ngữ: Báo chí – nghị luận
- Phương thức biểu đạt chính: Phân tích – giải thích
- Xuất xứ: Trích từ bài viết đăng trên Thời báo Kinh tế Sài Gòn Online, ngày 3/2/2012.
- Nội dung chính:
Tác giả bàn về năng lực tạo ra hạnh phúc của con người – điều được tạo thành từ ba yếu tố cốt lõi: năng lực làm người, năng lực làm việc, năng lực làm dân. Đồng thời khẳng định ai cũng có thể sống hạnh phúc khi chọn cho mình một lẽ sống đúng đắn và sống hết mình với nó.
Đọc hiểu văn bản Để chạm vào hạnh phúc
“Cái quý giá nhất trên đời mà mỗi người có thể góp phần mang lại cho chính mình và cho người khác đó là “năng lực tạo ra hạnh phúc”, bao gồm năng lực làm người, năng lực làm việc và năng lực làm dân.
Năng lực làm người là có cái đầu phân biệt được thiện – ác, chân – giả, chính – tà, đúng – sai…, biết được mình là ai, biết sống vì cái gì, có trái tim chan chứa tình yêu thương và giàu lòng trắc ẩn. Năng lực làm việc là khả năng giải quyết được những vấn đề của cuộc sống, của công việc, của chuyên môn, và thậm chí là của xã hội. Năng lực làm dân là biết được làm chủ đất nước là làm cái gì và có khả năng để làm được những điều đó. Khi con người có được những năng lực đặc biệt này thì sẽ thực hiện được những điều mình muốn. Khi đó, mỗi người sẽ trở thành một “tế bào hạnh phúc”, một “nhà máy hạnh phúc” và sẽ ngày ngày “sản xuất hạnh phúc” cho mình và cho mọi người.
Xã hội mở ngày nay làm cho không có ai là “nhỏ bé” trên cuộc đời này, trừ khi tự mình muốn “nhỏ bé”. Ai cũng có thể trở thành những “con người lớn” bằng hai cách, làm được những việc lớn hoặc làm những việc nhỏ với một tình yêu cực lớn. Và khi biết chọn cho mình một lẽ sống phù hợp rồi sống hết mình và cháy hết mình với nó, mỗi người sẽ có được một hạnh phúc trọn vẹn. Khi đó, ta không chỉ có những khoảnh khắc hạnh phúc, mà còn có cả một cuộc đời hạnh phúc. Khi đó, tôi hạnh phúc, bạn hạnh phúc và chúng ta hạnh phúc. Đó cũng là lúc ta thực sự “chạm” vào hạnh phúc!”
(“Để chạm vào hạnh phúc”- Giản Tư Trung, Thời báo Kinh tế Sài Gòn Online, 3/2/2012)
Câu 1 (0,5 điểm). Văn bản trên thuộc thể loại nào?
A. Văn bản nghị luận
B. Văn bản thông tin
C. Hành chính công vụ
D. Ý kiến khác
Câu 2 (0,5 điểm). Xác định phong cách ngôn ngữ của văn bản?
A. Phong cách ngôn ngữ nghệ thuật
B. Phong cách ngôn ngữ chính luận.
C. Phong cách ngôn ngữ báo chí.
D. Phong cách ngôn ngữ khoa học.
Câu 3 (0,5 điểm). Thao tác lập luận chính của văn bản là:
A. Phân tích
B. So sánh
C. Bác bỏ
D. Giải thích
Câu 4 (0,5 điểm). Tìm yếu tố thể hiện năng lực làm người được đề cập trong văn bản.
Câu 5 (1,0 điểm). Nêu nội dung chính của văn bản.
Câu 6 (1,0 điểm). Trong văn bản có nhiều cụm từ in đậm được để trong ngoặc kép, hãy nêu công dụng của việc sử dụng dấu ngoặc kép trong những trường hợp trên. Từ đó, hãy giải thích nghĩa hàm ý của 02 cụm từ “nhỏ bé” và “con người lớn”.
Câu 7 (1,0 điểm). Theo quan điểm riêng của mình, anh/chị chọn cách “chạm” vào hạnh phúc bằng việc “làm những việc lớn” hay “làm những việc nhỏ với một tình yêu cực lớn”. Vì sao? (Nêu ít nhất 02 lý do trong khoảng 5 – 7 dòng).
Hướng dẫn giải chi tiết
Câu 1.
A. Văn bản nghị luận
Câu 2.
C. Phong cách ngôn ngữ báo chí.
Câu 3.
A. Phân tích
Câu 4.
Yếu tố thể hiện năng lực làm người: phân biệt được thiện – ác, chân – giả, chính – tà, đúng – sai…, biết được mình là ai, biết sống vì cái gì, có trái tim chan chứa tình yêu thương và giàu lòng trắc ẩn.
Câu 5.
Nội dung chính của văn bản trên:
– Con người có năng lực tạo ra hạnh phúc, bao gồm: năng lực làm người, làm việc, làm dân.
– Để chạm đến hạnh phúc con người phải trở thành “con người lớn” bằng hai cách: làm việc lớn hoặc làm việc nhỏ với tình yêu lớn.
=> Con người tự tạo ra hạnh phúc bằng những vệc làm đúng đắn, phù hợp với yêu cầu của xã hội dù đó là việc lớn hay nhỏ.
Câu 6.
– Công dụng của việc sử dụng dấu ngoặc kép: làm nổi bật, nhấn mạnh đến một ý nghĩa, một cách hiểu khác có hàm ý…
– Nghĩa hàm ý của hai cụm từ “nhỏ bé”: tầm thường, thua kém, tẻ nhạt… và “con người lớn”: tự do thể hiện mình, khẳng định giá trị bản thân, thực hiện những ước mơ, sống cao đẹp, có ích, có ý nghĩa…
Câu 7.
– Nêu ít nhất 02 lí do thuyết phục để khẳng định lối sống mình chọn theo quan điểm riêng của bản thân. “Làm những việc lớn” gắn với ước mơ, lí tưởng hào hùng, lối sống năng động, nhiệt huyết, tràn đầy khát vọng. Còn “tìm những việc nhỏ với một tình yêu cực lớn” lại chú trọng đến niềm đam mê, cội nguồn của sáng tạo.
Các câu hỏi mở rộng từ văn bản
Câu hỏi nội dung – tư duy – cảm nhận
Câu 1. Văn bản đã đề cập đến ba năng lực quan trọng giúp con người chạm đến hạnh phúc. Hãy nêu tên và phân tích ngắn gọn vai trò của từng năng lực.
Câu 2. Tác giả cho rằng: “Ai cũng có thể trở thành những ‘con người lớn’ bằng hai cách”. Đó là những cách nào? Em thấy cách nào phù hợp với lứa tuổi học sinh hơn?
Câu 3. Vì sao tác giả nhấn mạnh: “Khi đó, tôi hạnh phúc, bạn hạnh phúc và chúng ta hạnh phúc”? Câu nói này thể hiện tư tưởng gì?
Câu 4. Phân tích hình ảnh ẩn dụ “tế bào hạnh phúc”, “nhà máy hạnh phúc”. Những hình ảnh này giúp văn bản thêm ý nghĩa như thế nào?
Câu 5. Theo em, việc xác định một “lẽ sống phù hợp” có ý nghĩa như thế nào đối với cuộc đời mỗi con người?
Câu hỏi liên hệ – vận dụng
Câu 1. Em đã từng chứng kiến hay biết đến ai đó trở thành “con người lớn” theo cách riêng của họ chưa? Hãy chia sẻ câu chuyện đó.
Câu 2. Trong thời đại công nghệ và cạnh tranh, làm sao để mỗi người có thể tự tạo ra hạnh phúc cho bản thân thay vì chạy theo định nghĩa của người khác?
Câu 3. Học sinh có thể rèn luyện năng lực “làm người” bằng những hành động nào trong học tập và cuộc sống hằng ngày?
Câu 4. Liên hệ với lời dạy của Bác Hồ: “Muốn cứu nước và giải phóng dân tộc không có con đường nào khác ngoài con đường học vấn”, em hiểu thế nào về việc rèn năng lực làm dân qua học tập?
Câu 5. Nếu được chọn một lẽ sống để theo đuổi trong hiện tại, em sẽ chọn điều gì? Vì sao?
Câu hỏi trắc nghiệm khách quan
Câu 1: Theo tác giả, “năng lực tạo ra hạnh phúc” bao gồm mấy yếu tố?
A. 2 yếu tố
B. 3 yếu tố
C. 4 yếu tố
D. 5 yếu tố
→ Đáp án: B
Câu 2: Yếu tố nào sau đây không thuộc “năng lực làm người” được nêu trong văn bản?
A. Có trái tim yêu thương
B. Biết phân biệt đúng – sai
C. Giải quyết vấn đề chuyên môn
D. Giàu lòng trắc ẩn
→ Đáp án: C
Câu 3: Ý nghĩa của việc trở thành “con người lớn” là gì?
A. Làm những việc nhỏ không cần suy nghĩ
B. Làm việc lớn hoặc việc nhỏ với tình yêu lớn
C. Không làm gì cũng được xã hội thừa nhận
D. Luôn đi theo đám đông
→ Đáp án: B
Câu 4: Theo văn bản, khi có đủ năng lực làm người, làm việc, làm dân, con người sẽ:
A. Dễ dàng thành công
B. Sống trong cộng đồng văn minh
C. Thực hiện được những điều mình muốn và tạo ra hạnh phúc
D. Không cần đến sự hỗ trợ từ người khác
→ Đáp án: C
Câu 5: Cụm từ “chạm vào hạnh phúc” trong văn bản mang ý nghĩa gì?
A. Tận hưởng những điều phù phiếm
B. Sống vui vẻ, hưởng thụ
C. Sống một cuộc đời ý nghĩa, trọn vẹn, tự thân tạo ra hạnh phúc
D. Mong cầu may mắn và sự giàu có
→ Đáp án: C
