Tìm hiểu tác giả tác phẩm
Tác giả:
Thiên Nhi, một cây bút trẻ viết các bài bình luận văn học hiện đại (trích từ trang revologue.com – chuyên viết bài chuyên sâu về tác giả, tác phẩm văn học).
(Lưu ý: Đây là bài viết nghị luận văn học hiện đại – không nằm trong sách giáo khoa – nhưng có thể sử dụng để rèn kỹ năng đọc hiểu, phân tích nhân vật văn học hoặc làm tư liệu tham khảo cho tiết học mở rộng về Trần Đăng Khoa.)
Tác phẩm nghị luận văn học: “Trần Đăng Khoa – Tác giả của tuổi thơ trong trẻo”
Thể loại: Văn bản nghị luận văn học.
Phương thức biểu đạt chính: Nghị luận (kết hợp yếu tố biểu cảm).
Nội dung chính:
Khái quát chân dung nghệ thuật Trần Đăng Khoa – nhà thơ nổi bật trước năm 1975.
Khẳng định phong cách thơ trong trẻo, hồn nhiên nhưng sâu sắc, giàu chất nhạc và nghệ thuật tinh tế của ông.
Phân tích các dẫn chứng tiêu biểu như: Hạt gạo làng ta, Trăng ơi từ đâu đến?, Cây dừa… để làm rõ phong cách và tài năng thi ca của Trần Đăng Khoa.
Giá trị nghệ thuật:
Sử dụng lời văn gợi cảm, lối viết sinh động, gần gũi.
Lựa chọn dẫn chứng phong phú, tiêu biểu.
Kết cấu mạch lạc: từ khái quát đến cụ thể, từ nội dung đến nghệ thuật và kết luận khẳng định vị trí của tác giả.
Đọc hiểu bài Trần Đăng Khoa: Tác giả của tuổi thơ trong trẻo
TRẦN ĐĂNG KHOA: TÁC GIẢ CỦA TUỔI THƠ TRONG TRẺO
Được biết đến là cây bút nổi bật trong giới thi ca Việt Nam, Trần Đăng khoa là người có nét riêng xuất sắc trog số các nhà thơ đương đại trước năm 1975. Ông luôn có cái nhìn bao quát về cuộc sống, những chất liệu được dệt trong các tác phẩm hầu hết là sự quen thuộc xung quanh.
Suốt hơn năm mươi năm sáng tác, Trần Đăng Khoa đã cho ra đời hơn hia mươi tập thơ và trường ca như Khúc hát người anh hùng, Bên cửa sổ may bay hay Chân dung và đối thoại, chưa kể đến một số tập bút kí và tiểu luận phê bình. Tuy nhiên nổi trội nhất vẫn là Góc sân và khoảng trời hay.
Bằng những đặc sắc trong ngòi bút, Trần Đăng Khoa đã ghi dấu ấn trong lòng người đọc bao kí ức về miền tuổi thơ với chất thơ nhẹ nhàng, hồn nhiên mà đầy chân thật nhưng cũng không kém phần sâu sắc với nhiều tầng ý nghĩa.
Mười tuổi ông đã có những câu thơ vo cùng trong trẻo và xúc động chạm đến trái tim người đọc. Qua lăng kính của một cậu bé, hạt gạo hiện lên trong bức tranh đầy màu sắc cùng với giọt mồ hôi và nỗi khó nhọc của người nông dân. Không những thế, tác phẩm Hạt gạo làng ta còn chứa đựng cả hình ảnh tảo tần của những người phụ nữ hậu phương. Bao nhiêu hạt gạo là bấy nhiêu chân tình cùng nỗi nhớ nhung khắc khoải của quê hương dành cho tiền tuyến….[ Hạt gạo làng ta]
Quê hương và thiên nhiên luôn hiện hữu trong các tác phẩm của Trần Đăng Khoa như một hình tượng nghệ thuật giau sức gợi, được cảm nhận bằng tấm lòng cảu một người con đã gắn bó với mảnh đất mình sinh ra và lớn lên….[Trăng ơi từ đâu đến?]
Thơ của Trần Đăng Khoa không chỉ hồn nhiên, trong sáng mà còn du dương như một bản đồng giao với cách gieo chữ có hồn, có nhịp. Trong thơ của ông, nhạc điệu không chỉ là giai điệu của tâm hôn mà còn khả năng tạo hình, tạo nghĩa tinh tế. Thế giới âm thanh giàu tiết tấu trong từng vần thơ của cậu bé mười bốn tuổi đã phần nào khẳng định tài năng xuất chúng với trình độ thượng thừa trong cách chơi chữ xứng đáng với danh xưng “thần đồng” thi ca. Kông những thế nahf thơ còn lồng ghép linh hoạt nhiều phép nghệ thuật như ẩn dụ, nhân hóa hay từ láy khiến thơ của ông không những hóm hỉn, vui nhộn mà còn vô cùng có chiều sâu và đầy tinh tế…[ Cây dừa]
Điều khiến thơ ông khác lạ so với những nhà thơ cùng độ tuổi lúc bấy giờ là cách đưa thế giới xung quanh vào tác phâm bằng một tâm hồn sâu sắc cùng đôi mắt quan sát nhạy bén. Từng vần thơ Trần Đăng Khoa đã thể hiện trọn vẹn vẻ đẹp hồn nhiên, chân thực của trẻ thơ nên dễ dàng chạm đến trái tim của độc giả và để lại trong họ miền kí ức tươi đẹp của những ngày còn thơ bé. Dù có phủ bao nhiêu lớp bụi của thời gian thì thơ Trần Đăng Khoa vẫn luôn sống mãi trong dòng chảy văn chương bởi những nội dung, nghệ thuật đặc sắc chứa đựng trong từng câu chữ…
Cho đến tận hôm nay, Trần Đăng Khoa vẫn mãi là tinh tú trên bầu trời văn học Việt Nam. Các tác phẩm của ông không chỉ đóng góp cho thơ ca nước nhà những áng thơ bay bổng mà còn giúp người đọc lưu giữ miền kí ức tuổi thơ vào sâu trong tâm khảm.
(Theo Thiên Nhi, https://revologuecom/tac-gia-tran-dang-khoa)
Câu 1. Văn bản trên thuộc thể loại văn bản nào?
A. Nghị luận văn học.
B. Nghị luận xã hội.
C. Văn bản thơ
D. Văn bản truyện trưởng.
Câu 2. Chất liệu làm nên tác phẩm thơ Trần Đăng Khoa là gì?
A. Con người và các mối quan hệ
B. Những sự vật giải dị, quen thuộc xung quanh
C. Những vấn đề trong cuộc sống hàng ngày
D. Những vẻ đẹp hùng vĩ của thiên nhiên
Câu 3. Tác giả bài viết đã nhận định phong cách thơ Trần Đăng Khoa như thế nào?
A. Châm biếm, đả kích
B. Hài hước vui vẻ, tự nhiên
C. Mạnh mẽ, mãnh liệt
D. Nhẹ nhàng hồn nhiên nhưng sâu sắc
Câu 4. Để chứng minh thơ Trần Đăng Khoa trog veo và xúc động, chạm tới trái tim người đọc, tác giả bài viết đã phân tích những bài nào?
A. Cây dừa.
B. Đám ma bác giun.
C. Hạt gạo làng ta.
D. Trăng ơi từ đâu đến?.
Câu 5. Tác giả bài viết đã lấy bài thơ nào làm dẫn chứng cho chủ đề gắn bó với quê hương và thiên nhiên trong thơ Trần Đăng Khoa?
A. Cây dừa.
B. Đám ma bác giun.
C. Hạt gạo làng ta.
D. Trăng ơi từ đâu đến?
Câu 6. Đánh dấu X vào đặc trưng nghệ thuật của thơ Trần Đăng Khoa được nhắc đến trong văn bản?
| STT | Đặc trưng nghệ thuật | Đánh dấu |
| 1 | Du dương với cách gieo chữ có vần nhịp | |
| 2 | Hình ảnh thơ hoành tráng, kì vĩ | |
| 3 | Nghệ thuật tương phản đối lập sử dụng triệt để | |
| 4 | Sử dụng linh hoạt nhiều biện pháp nghệ thuật như ẩn dụ, nhân hóa, từ láy |
Câu 7. Văn bản được kết thúc bằng nội dung nào?
A. Khẳng định vẻ đẹp trong phong cách và giá trị thơ ca của Trần Đăng Khoa
B. Bàn về những tác phẩm mới xuất bản của Trần Đăng Khoa.
C. Phát biểu cảm nghĩ về con người Trần Đăng Khoa thể hiện trong thơ ca.
D. Nói về con người Trần Đăng Khoa ở thời điểm hiện tại.
Câu 8. Câu “Trăng ơi…từ đâu đến?” thuộc kiểu câu nào?
A. Câu hỏi
B. Câu cầu khiến
C. Câu cảm thán.
D. Câu kể.
Câu 9. Chọn và viết một đoạn thơ giàu tính nhạc của Trần Đăng Khoa?
Câu 10. Liệt kê danh sách những bài thơ của Trần Đăng Khoa mà em đã học?
Hướng dẫn giải chi tiết
Câu 1. A
Câu 2. B
Câu 3. D
Câu 4. C
Câu 5. D
Câu 6. 1,4
Câu 7. A
Câu 8. A
Câu 9.
Học sinh chọn và viết một đoạn thơ giàu tính nhạc của Trần Đăng Khoa.
VD: Mưa, Mẹ ốm, Trăng ơi từ đâu đến?
Câu 10.
Học sinh liệt kê những bài thơ đã học của Trần Đăng Khoa theo trí nhớ
Câu hỏi mở rộng
Câu hỏi nội dung – tư duy – cảm nhận
Tự luận
Câu 1. Tại sao Trần Đăng Khoa được mệnh danh là “thần đồng thi ca”? Dẫn chứng để chứng minh nhận định đó.
Câu 2. Nêu cảm nhận của em về chất thơ hồn nhiên và sâu sắc trong tác phẩm “Hạt gạo làng ta”.
Câu 3. Trình bày ngắn gọn những đóng góp của Trần Đăng Khoa cho nền thơ ca Việt Nam.
Câu 4. Cách cảm nhận thiên nhiên và quê hương trong thơ Trần Đăng Khoa có gì đặc biệt?
Câu 5. giả bài viết đã sử dụng những dẫn chứng nào để làm rõ phong cách thơ Trần Đăng Khoa? Em đánh giá cách chọn dẫn chứng đó ra sao?
Trắc nghiệm
Câu 1. Tác phẩm “Góc sân và khoảng trời” được nhắc đến như là:
A. Một tập truyện ngắn
B. Tập tiểu luận phê bình
C. Tác phẩm nổi bật nhất của Trần Đăng Khoa
D. Tuyển tập thơ dịch của ông
Đáp án C
Câu 2. Bài thơ “Hạt gạo làng ta” thể hiện điều gì?
A. Nỗi nhớ người lính
B. Sự hy sinh và tảo tần của người dân trong kháng chiến
C. Khát vọng hòa bình
D. Tình bạn tuổi thơ
Đáp án B
Câu 3. Một trong những đặc điểm nổi bật trong thơ Trần Đăng Khoa là:
A. Thơ viết theo hướng siêu thực
B. Giàu chất nhạc và sử dụng linh hoạt biện pháp tu từ
C. Chỉ viết về chiến tranh
D. Dùng nhiều từ Hán Việt
Đáp án B
Câu 4. Nhân vật trữ tình trong thơ Trần Đăng Khoa chủ yếu là:
A. Người lính
B. Trẻ em
C. Mẹ
D. Người nghệ sĩ
Đáp án B
Câu 5. Cách tác giả bài viết kết thúc văn bản là gì?
A. Nhận định thơ Trần Đăng Khoa đang bị lãng quên
B. Gợi mở hướng tiếp cận mới với thơ thiếu nhi
C. Khẳng định giá trị bền vững và vẻ đẹp độc đáo trong thơ ông
D. Dẫn thơ để kết thúc
Đáp án C
Câu hỏi liên hệ – vận dụng
Tự luận
Câu 1. Hãy liên hệ một bài thơ khác của Trần Đăng Khoa (ví dụ: Mưa, Mẹ ốm) để làm rõ chất thơ hồn nhiên và cảm xúc trong trẻo của ông.
Câu 2. Em nghĩ gì về việc một cậu bé 10 tuổi đã viết được những bài thơ sâu sắc như Trần Đăng Khoa? Điều đó gợi cho em bài học gì?
Câu 3. Liên hệ với thơ hiện đại hôm nay, em có thấy chất thơ tuổi thơ trong sáng như Trần Đăng Khoa còn tồn tại không? Hãy nêu ý kiến.
Câu 4. Viết một đoạn văn (5 – 7 câu) nêu cảm xúc của em sau khi đọc bài viết về Trần Đăng Khoa.
Câu 5. Em có yêu thích thơ Trần Đăng Khoa không? Hãy chia sẻ bài thơ em ấn tượng nhất và lý do.
Trắc nghiệm
Câu 1. Một đặc điểm khiến thơ Trần Đăng Khoa dễ đi vào lòng người là:
A. Viết bằng thể tự do hiện đại
B. Viết bằng tâm hồn trẻ thơ hồn nhiên nhưng sâu sắc
C. Có nhiều yếu tố kỳ ảo
D. Dùng nhiều thuật ngữ khoa học
Đáp án B
Câu 2. Cách gieo vần và sử dụng ngôn ngữ của Trần Đăng Khoa được ví như:
A. Dòng văn xuôi nhẹ nhàng
B. Lối tả chân thực
C. Bản đồng dao du dương
D. Giai điệu rap hiện đại
Đáp án C
Câu 3. Học sinh có thể rèn luyện phong cách viết như Trần Đăng Khoa bằng cách nào?
A. Học nhiều từ Hán Việt
B. Đọc sách dịch nước ngoài
C. Quan sát cuộc sống xung quanh và viết bằng cảm xúc thật
D. Dùng công nghệ để viết thơ
Đáp án C
Câu 4. Điều gì ở thơ Trần Đăng Khoa khiến tác giả bài viết ấn tượng nhất?
A. Thơ nhiều phép đối lập
B. Ngôn ngữ học thuật
C. Cảm xúc hồn nhiên, trong trẻo và nhạc điệu tinh tế
D. Cách dùng từ khó hiểu
Đáp án C
Câu 5. Bài học rút ra từ quá trình sáng tác của Trần Đăng Khoa là:
A. Phải viết thật nhiều
B. Yêu thơ, quan sát đời sống và viết bằng trái tim
C. Viết theo khuôn mẫu của người lớn
D. Cần viết thật dài
Đáp án B