Tìm hiểu tác giả tác phẩm
Tác giả: Hàn Mặc Tử (1912 – 1940)
- Tên thật: Nguyễn Trọng Trí, quê ở Quảng Bình.
- Là một trong những gương mặt tiêu biểu của phong trào Thơ mới (1930–1945).
- Thơ Hàn Mặc Tử mang phong cách độc đáo, sáng tạo, kết hợp giữa cảm xúc lãng mạn, nồng nàn với chiều sâu triết lý, có màu sắc tâm linh, siêu thực.
- Ông sáng tác nhiều ngay cả khi mắc bệnh phong – thể hiện niềm yêu cuộc sống mãnh liệt, khát khao sống và tận hiến cho nghệ thuật.
- Một số tác phẩm nổi tiếng: Trường tương tư, Đây thôn Vĩ Dạ, Đau thương, Gái quê…
Tác phẩm: “Mùa xuân chín”
- Sáng tác năm 1939, in trong tập Thơ Điên.
- Thể thơ: Thơ thất ngôn tứ tuyệt (bảy chữ).
- Nội dung chính:
Bài thơ gợi tả một bức tranh mùa xuân miền quê đầy sức sống, qua đó thể hiện tâm trạng bâng khuâng, hoài niệm của nhân vật trữ tình về quê nhà, về những người thân quen trong quá khứ. - Nghệ thuật nổi bật:
- Hình ảnh thiên nhiên tươi sáng, căng tràn sức sống.
- Cách sử dụng từ ngữ giàu nhạc tính, ngôn ngữ tinh tế.
- Nghệ thuật nhân hóa, đảo ngữ, ẩn dụ, câu hỏi tu từ mang đậm chất thơ và cảm xúc.
- Ý nghĩa nhan đề:
“Mùa xuân chín” – gợi đến thời điểm xuân độ rực rỡ, trọn vẹn nhất, từ đó thể hiện một cảm nhận chín muồi về cuộc sống, tình yêu, thời gian của nhân vật trữ tình.
Đọc hiểu bài Mùa xuân chín
MÙA XUÂN CHÍN
Trong làn nắng ửng: khói mơ tan,
Đôi mái nhà tranh lấm tấm vàng.
Sột soạt gió trêu tà áo biếc,
Trên giàn thiên lý. Bóng xuân sang.
Sóng cỏ xanh tươi gợn tới trời
Bao cô thôn nữ hát trên đồi;
– Ngày mai trong đám xuân xanh ấy,
Có kẻ theo chồng bỏ cuộc chơi…
Tiếng ca vắt vẻo lưng chừng núi,
Hổn hển như lời của nước mây,
Thầm thĩ với ai ngồi dưới trúc,
Nghe ra ý vị và thơ ngây…
Khách xa gặp lúc mùa xuân chín,
Lòng trí bâng khuâng sực nhớ làng:
– “Chị ấy, năm nay còn gánh thóc
Dọc bờ sông trắng nắng chang chang?”
(Hàn Mặc Tử)
Câu 1. Bài thơ trên thuộc thể thơ nào?
A. Thơ sáu chữ
B. Thơ bảy chữ
C. Thơ lục bát
D. Thơ tự do
Câu 2. Phương thức biểu đạt chính của bài thơ trên là?
A. Biểu cảm
B. Tự sự
C. Miêu tả
D. Thuyết minh
Câu 3. Thiên nhiên và con người trong bức tranh mùa xuân được thể hiện như thế nào trong bài?
A. Mang vẻ đẹp cổ điển
B. Ảm đạm, cô đơn, đườm đượm buồn
C. Tâm trạng buồn tủi
D. Trẻ trung, hồn nhiên và tràn đầy sức sống
Câu 4. Trạng thái “chín” của mùa xuân trong bài thơ được thể hiện bằng những từ ngữ nào sau đây?
A. Làn nắng ửng, khói mơ tan
B. Lấm tấm vàng, bóng xuân sang
C. Sóng cỏ xanh tươi, mùa xuân chín
D. Tất cả các đáp án trên
Câu 5 (0,5 điểm) Con người trong bài thơ được thể hiện qua những hình ảnh nào? Hình ảnh nào gắn với nhân vật trữ tình?
Câu 6 (0,5 điểm) Ngôn từ của bài thơ đã gợi lên một khung cảnh mùa xuân như thế nào?
Câu 7 (1,0 điểm) Chỉ ra và phân tích hiệu quả của biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn thơ đầu tiên?
Câu 8 (1,0 điểm) Từ bài thơ trên, em có suy nghĩ gì về trách nhiệm của con người trong việc bảo vệ thiên nhiên.
Hướng dẫn giải chi tiết
Câu 1.
B. Thơ bảy chữ
Câu 2.
A. Biểu cảm
Câu 3.
D. Trẻ trung, hồn nhiên và tràn đầy sức sống
Câu 4.
D. Tất cả các đáp án trên
Câu 5.
– Con người trong bài thơ thể hiện qua những hình ảnh: cô thôn nữ, tiếng ca vắt vẻo, ai ngồi dưới trúc, khách xa, chị ấy.
– Hình ảnh gắn liền với nhân vật trữ tình: khách xa.
Câu 6.
– Ngôn từ được sử dụng trong bài thơ: khói mơ tan, bóng xuân sang, sóng cỏ, tiếng ca vắt vẻo, mùa xuân chín.
à Ngôn từ trong bài thơ đã gợi lên một khung cảnh mùa xuân rực rỡ, tràn ngập ánh sáng, tươi đẹp, căng tràn sức sống.
Câu 7.
– Các biện pháp tu từ:
+ Nhân hóa: gió (trêu)
+ Câu đặc biệt: Trên dàn thiên lí
+ Đảo ngữ: Sột soạt gió trêu tà áo biếc.
à Hiệu quả nghệ thuật: Gợi cái nhìn tinh tế về sự chuyển mùa, nhà thơ như nhìn thấy sự hiện diện trong mỗi bước xuân sang. Qua đó khung cảnh đầy sức sống, gửi gắm niềm yêu đời của nhà thơ.
Câu 8.
HS bày tỏ quan điểm cá nhân, có thể theo hướng.
– Môi trường hiện đang bị ô nhiễm nghiêm trọng nên việc cấp thiết ngay lúc này là chung tay bảo vệ môi trường, bảo vệ nơi sinh sống của chính chúng ta.
– Bảo vệ môi trường là nhiệm vụ tất yếu không chỉ của riêng ta, là vấn đề sống còn của nhân loại.
– …
Các câu hỏi mở rộng từ tác phẩm
Câu hỏi về nội dung – tư duy – cảm nhận
Câu 1. Phân tích tâm trạng của nhân vật trữ tình trong khổ thơ cuối bài thơ “Mùa xuân chín”.
Câu 2. Câu nào sau đây thể hiện rõ nhất nỗi nhớ làng quê của nhân vật trữ tình?
A. Khói mơ tan
B. Tiếng ca vắt vẻo lưng chừng núi
C. Khách xa gặp lúc mùa xuân chín
D. Chị ấy, năm nay còn gánh thóc…
Đáp án: D
Câu 3. Hình ảnh thiên nhiên trong bài thơ mang ý nghĩa gì đối với cảm xúc của con người?
Câu 4. Trong bài thơ, từ nào mang nghĩa tượng trưng cho sự trưởng thành, đầy đặn của thời gian?
A. Khói
B. Gió
C. Chín
D. Trúc
Đáp án: C
Câu 5. Phân tích nghệ thuật sử dụng tương phản giữa thiên nhiên và tâm trạng con người trong bài thơ.
Câu hỏi liên hệ – vận dụng
Câu 1. Qua hình ảnh nhân vật “chị ấy”, em hãy nêu suy nghĩ về vai trò của người phụ nữ nông thôn trong thời kỳ xưa và nay.
Câu 2. Câu thơ nào sau đây gợi nhắc ý niệm chia ly, đổi thay theo thời gian?
A. Sóng cỏ xanh tươi gợn tới trời
B. Bao cô thôn nữ hát trên đồi
C. Có kẻ theo chồng bỏ cuộc chơi
D. Thầm thì với ai ngồi dưới trúc
Đáp án: C
Câu 3. Viết đoạn văn ngắn (5–7 câu) nêu cảm nghĩ của em về vẻ đẹp mùa xuân trong cuộc sống hiện đại hôm nay.
Câu 4. Qua bài thơ, thông điệp nào sau đây được thể hiện rõ ràng?
A. Cuộc sống luôn vận động và đổi thay
B. Mùa xuân là mùa của những cuộc chơi
C. Người trẻ thường không nhớ quá khứ
D. Thiên nhiên là yếu tố phụ trong cuộc sống
Đáp án: A
Câu 5. Hãy liên hệ bài thơ “Mùa xuân chín” với một bài thơ khác trong chương trình để thấy rõ sự hòa quyện giữa thiên nhiên và tâm trạng con người.