Tìm hiểu tác giả tác phẩm
Tác giả: Quang Huy
- Quang Huy là nhà thơ Việt Nam hiện đại.
- Từng có nhiều năm hoạt động trong lĩnh vực báo chí, văn nghệ.
- Ông viết nhiều về đề tài thiên nhiên, con người, quê hương đất nước.
- Thơ Quang Huy mang phong cách nhẹ nhàng, giàu hình ảnh, kết hợp giữa cảm xúc trữ tình và chiêm nghiệm sâu sắc.
Tác phẩm: “Cửa sông”
- Thể thơ: Thơ sáu chữ.
- Nội dung chính:
Bài thơ thể hiện cái nhìn đầy nhân văn và trữ tình về hình ảnh cửa sông – nơi sông đổ ra biển. Qua hình tượng cửa sông, tác giả gửi gắm tư tưởng về tình cảm thủy chung, luôn hướng về cội nguồn, dù phải vươn ra biển lớn. - Nghệ thuật:
- Hình ảnh giàu biểu tượng (cửa sông, lá xanh, mây trắng…).
- Sử dụng thành công các biện pháp tu từ như nhân hóa, chơi chữ, điệp từ, tượng trưng.
- Ngôn từ mượt mà, sâu lắng, giàu chất thơ và chất suy tưởng.
- Ý nghĩa biểu tượng:
- Cửa sông không chỉ là nơi giao thoa của nước ngọt và nước mặn, mà còn là biểu tượng của sự gắn bó, thủy chung, hướng về cội nguồn trong mỗi con người.
- Đây là một ẩn dụ cho hành trình trưởng thành, rời xa quê hương để ra biển lớn cuộc đời, nhưng vẫn nhớ về nguồn cội.
Đọc hiểu bài thơ Cửa sông
CỬA SÔNG
Là cửa nhưng không then khóa
Cũng không khép lại bao giờ
Mênh mông một vùng sóng nước
Mở ra bao nỗi đợi chờ.
Nơi những dòng sông cần mẫn
Gửi lại phù sa bãi bồi
Để nước ngọt ùa ra biển
Sau cuộc hành trình xa xôi.
Nơi biển tìm về với đất
Bằng con sóng nhớ bạc đầu
Chất muối hòa trong vị ngọt
Thành vũng nước lợ nông sâu.
Nơi cá đối vào đẻ trứng
Nơi tôm rảo đến búng càng
Cần câu uốn cong lưỡi sóng
Thuyền ai lấp lóa đêm trăng.
Nơi con tàu chào mặt đất
Còi ngân lên khúc giã từ
Cửa sông tiễn người ra biển
Mây trắng lành như phong thư.
Dù giáp mặt cùng biển rộng
Cửa sông chẳng dứt cội nguồn
Lá xanh mỗi lần trôi xuống
Bỗng… nhớ một vùng núi non
(theo Quang Huy)
Câu 1. Bài thơ trên thuộc thể thơ nào?
A. Bốn chữ
B. Năm chữ
C. Sáu chữ
D. Bảy chữ
Câu 2. Trong khổ thơ đầu, tác giả dùng những từ ngữ nào để nói về nơi sông chảy ra biển?
Là cửa nhưng không then khóa
Cũng không khép lại bao giờ
Mênh mông một vùng sóng nước
Mở ra bao nỗi đợi chờ
A. Không then khóa, vùng sóng nước, mở ra
B. Không then khóa, không khép lại, mở ra
C. Không khéo lại, vùng sóng nước, mở ra
D. Không khéo lại, vùng sóng nước, nỗi đợi chờ
Câu 3. “Cách giới thiệu ấy vô cùng đặc biệt, tác giả đã khéo léo sử dụng biện pháp chơi chữ. Mượn cái tên “cửa sông” để chơi chữ. Cửa sông cũng là một cái cửa nhưng lại không giống những cái cửa bình thường khác. Cái cửa đó không có then cũng chẳng có khóa. Lại chẳng khép lại bao giờ, giữa mênh mông muôn trùng sóng nước mở ra bao nhiêu nỗi niềm riêng.” Nhận định trên đúng hay sai?
A. Đúng
B. Sai
Câu 4. Đoạn thơ cuối bài sử dụng biện pháp nghệ thuật gì?
“Dù giáp mặt cùng biển rộng
Cửa sông chẳng dứt cội nguồn
Lá xanh mỗi lần trôi xuống
Bỗng… nhớ một vùng núi non…”
A. Nhân hóa
B. Liệt kê
C. So sánh
D. Điệp từ
Câu 5. Đâu không phải là đặc điểm của cửa sông?
A. Nơi biển cả tìm về với đất liền
B. Nơi nước ngọt chảy vào biển rộng
C. Nơi nước ngọt của những con sông và nước mặn của biển hòa lẫn vào nhau.
D. Nơi những người thân được gặp lại nhau
Câu 6. Cho đoạn thơ:
“Dù giáp mặt cùng biển rộng
Cửa sông chẳng dứt cội nguồn
Lá xanh mỗi lần trôi xuống
Bỗng… nhớ một vùng núi non”
Đoạn thơ trên nói lên điều gì về tấm lòng của sông?
A. sông không giờ quên cội nguồn
B. sông không bao giờ quên biển
C. sông không bao giờ xa biển
D. sông luôn gắn bó với núi non
Câu 7. Phép nhân hóa ở khổ thơ cuối giúp tác giả nói lên điều gì về “tấm lòng” của cửa sông đối với cội nguồn?
A. “Tấm lòng” của cửa sông không quên cội nguồn.
B. “Tấm lòng” của cửa sông đã dứt được cội nguồn để vươn ra biển lớn.
C. “Tấm lòng” của cửa sông day dứt vì phải xa rời cội nguồn.
D. “Tấm lòng” của cửa sông ân hận vì đã rời xa cội nguồn.
Câu 8. Ý nghĩa của bài thơ Cửa sông?
A. Miêu tả trình tự sông chảy ra biển, hồ hoặc một dòng sông khác tại cửa sông.
B. Cho thấy cửa sông là một nơi rất độc đáo, thú vị.
C. Qua hình ảnh cửa sông, tác giả ngợi ca tình cảm thủy chung, luôn nhớ về cội nguồn.
D. Cho nên mọi vùng biển đều bắt nguồn từ sông.
Câu 9 (1,0 điểm). Qua đoạn trích, tác giả muốn gửi gắm đến chúng ta thông điệp gì?
Câu 10 (1,0 điểm). Viết đoạn văn khoảng 6-8 câu, trình bày suy nghĩ của em về tình yêu quê hương đất nước có sử dụng ít nhất một từ tượng hình hoặc tượng thanh.
Hướng dẫn giải chi tiết
Câu 1.
C. Thơ sáu chữ
Câu 2.
B. Không then khóa, không khép lại, mở ra
Câu 3.
A. Đúng
Câu 4.
A. Nhân hóa
Câu 5.
D. Nơi những người thân được gặp lại nhau
Câu 6.
A. sông không giờ quên cội nguồn
Câu 7.
A. “Tấm lòng” của cửa sông không quên cội nguồn.
Câu 8.
C. Qua hình ảnh cửa sông, tác giả ngợi ca tình cảm thủy chung, luôn nhớ về cội nguồn.
Câu 9.
Bài thơ vừa miêu tả vẻ đẹp cửa sông với nhiều đặc trưng độc đáo, đồng thời tác giả gửi gắm một tình yêu sâu sắc đối với cội nguồn, ngợi ca tình nghĩa thủy chung sắt son của con người trong cuộc sống.
Câu 10.
– Đảm bảo đúng hình thức
– Có sử dụng và chỉ ra một từ tượng hình hoặc tượng thanh
– Trình bày được biểu hiện về tình yêu quê hương đất nước:
+ Tình thân gia đình
+ Tình làng xóm
+ Sự gắn bó với làng quê
+ Bảo vệ và giữ gìn nét đẹp truyền thống
+ …
– Trình bày được vai trò của tình yêu quê hương đất nước:
+ Là yếu tố quan trọng không thể thiếu trong mỗi con người.
+ Giúp cho mỗi người sống tốt hơn
+ Thúc đẩy sự phát triển của bản thân và cống hiến cho cộng đồng.
– Trình bày được bài học cá nhân.
=> Khẳng định lại ý nghĩa của quê hướng đối với mỗi người.
Các câu hỏi mở rộng từ tác phẩm
Câu hỏi nội dung – tư duy – cảm nhận
Câu 1. Hình ảnh “cửa sông” trong bài thơ không chỉ mang ý nghĩa địa lý. Em hãy phân tích ý nghĩa biểu tượng của hình ảnh này trong mạch cảm xúc của bài thơ.
Câu 2. Tác giả sử dụng biện pháp tu từ gì trong câu:
“Lá xanh mỗi lần trôi xuống / Bỗng… nhớ một vùng núi non”?
A. So sánh
B. Nhân hóa
C. Hoán dụ
D. Ẩn dụ
Đáp án: B
Câu 3. Vì sao tác giả lại sử dụng từ “bỗng… nhớ” thay vì “vẫn nhớ”? Từ đó, em hiểu được gì về tâm trạng của “lá xanh”?
Câu 4. Những hình ảnh nào trong bài thơ thể hiện sự sống, sự sinh sôi tại cửa sông?
A. “Thuyền ai lấp lóa đêm trăng”
B. “Nơi cá đối vào đẻ trứng”
C. “Nơi tôm rảo đến búng càng”
D. Cả B và C
Đáp án: D
Câu 5. Qua khổ thơ thứ hai, em thấy tác giả đã ngợi ca vai trò gì của những dòng sông?
Câu hỏi liên hệ – vận dụng
Câu 1. Từ hình ảnh “cửa sông không quên cội nguồn”, em hãy liên hệ để nói lên suy nghĩ của bản thân về lòng biết ơn và truyền thống “uống nước nhớ nguồn” của dân tộc ta.
Câu 2. Hành động nào sau đây thể hiện tinh thần không quên cội nguồn của thế hệ trẻ ngày nay?
A. Quên quê hương để sống ở thành phố
B. Tự hào về tổ tiên, giữ gìn bản sắc quê hương
C. Chỉ chăm lo cho bản thân
D. Xa quê là quên hết bạn cũ
Đáp án: B
Câu 3. Viết đoạn văn 5–7 câu nêu suy nghĩ về trách nhiệm của học sinh trong việc gìn giữ giá trị văn hóa quê hương.
Câu 4. Câu thơ nào có thể truyền cảm hứng sống đẹp cho học sinh?
A. “Là cửa nhưng không then khóa”
B. “Chất muối hòa trong vị ngọt”
C. “Dù giáp mặt cùng biển rộng – Cửa sông chẳng dứt cội nguồn”
D. “Thuyền ai lấp lóa đêm trăng”
Đáp án: C
Câu 5. Em hãy liên hệ hình ảnh “lá trôi” trong bài thơ để nêu suy nghĩ về trách nhiệm của thế hệ trẻ khi rời quê hương lập nghiệp.