Tìm hiểu tác giả tác phẩm
Tác giả: Sương Nguyệt Minh
- Tên thật: Nguyễn Nguyệt Minh
- Quê quán: Nho Quan, Ninh Bình.
- Là nhà văn quân đội, hội viên Hội Nhà văn Việt Nam.
- Tác phẩm của ông thường viết về đề tài chiến tranh, hậu chiến, nông thôn và cuộc sống đời thường, với văn phong dung dị, sâu sắc, đậm chất nhân văn.
- Một số tác phẩm tiêu biểu: Dòng sông mềm như lụa, Mùa mưa ở Tịnh Tâm, Người đàn bà có ma lực…
Tác phẩm: “Cha tôi”
- Thể loại: Truyện ngắn hiện đại (văn xuôi tự sự).
- Xuất xứ: Trích từ một tác phẩm của Sương Nguyệt Minh, đăng trên trang vannghe.ninhbinh.gov.vn.
- Ngôi kể: Ngôi thứ nhất – nhân vật “tôi” là người con trai.
- Nội dung chính:
- Kể lại mối quan hệ giữa một người cha từng là lính và người con thuộc thế hệ trẻ, có khoảng cách về tư tưởng, lối sống.
- Diễn biến tâm lý từ bất đồng, phản kháng đến hối hận và nhận ra tình thương sâu sắc của cha.
- Giá trị nội dung:
- Phản ánh xung đột thế hệ giữa truyền thống và hiện đại, giữa kỷ cương quân đội và đời sống tự do thời mở cửa.
- Khắc họa chân dung người cha mẫu mực – nghiêm khắc, trách nhiệm, thương yêu con cái thầm lặng.
- Giá trị nghệ thuật:
- Kết hợp lời kể giản dị, chân thực với lời thoại mang tính đời sống cao.
- Khắc họa tâm lý nhân vật tinh tế, có chiều sâu.
- Xây dựng tình huống truyện mang tính đối thoại – mâu thuẫn gay gắt nhưng xúc động.
Đọc hiểu bài Cha tôi
Cha tôi
Nhà tôi có bốn người.
Cha tôi thế hệ 5X, chớm già. Hơn nửa thế kỉ có mặt trên đời thì bốn mươi năm
cha mặc áo nhà binh, cầm súng và xa nhà. Mẹ thế hệ 6X, sinh sau cha hơn một giáp,
luôn chịu cảnh xa chồng. Chị Mai tôi thế hệ 7X đã gần ba mươi tốt nghiệp đại học, chị đi làm cho một doanh nghiệp Nhật Bản, suốt ngày ăn cơm tiệm.
Tôi, thế hệ 8X, mười chín tuổi, tốt nghiệp phổ thông hạng làng nhàng, thi vào đại học hai lần đều trượt. Sống theo ý mình luôn là cảm hứng thường trực và tự do muôn năm. Sống tự do theo ý thích, tôi suốt ngày chơi bời, đàn đúm. …đầu tóc thì đổi kiểu xoành xoạch, hết nhuộm hoe hoe vàng lại hấp màu lông chuột.
Cha khoác ba lô về hẳn nhà, nghỉ hưu. Một ba lô quân phục màu phân ngựa. Hai đôi giầy đen một cũ một mới. Một mũ kê pi. Chín cái huân, huy chương đỏ rực, vàng chóe. Một đôi dép đúc mòn vẹt gót. Nghe nói cha cất giữ từ hồi ở Trường Sơn.
(…) Đến tận lúc về, con bé bạn tôi còn chưa hết hãi:
– Khiếp! Ông già mày ghê quá. Hỏi tao mà cứ như mật thám hỏi cung các chiến sĩ
cộng sản trong nhà tù đế quốc thực dân ấy.
– Bố tao nghiêm thế. Nhưng mà thương vợ con và mọi người lắm.
– Tao đếch thích kiểu thương ấy. Bận sau nếu có chuyện gì tao với mày ra quán cà phê cho tiện.
Cánh cổng khép lại. Tôi mang theo nỗi ấm ức của thằng con trai mới lớn.
– Cha cứ làm kiểu này thì con hết bạn, hết chỗ chơi. Từ bây giờ có giời bảo cũng chẳng đứa nào dám đến nhà mình nữa.
– Mẹ con con ăn uống, đi lại, ngủ nghỉ, chơi bời không ổn chút nào. Ma túy, tệ nạn xã hội đầy ra đấy. Các con còn non nớt. Rất dễ sa ngã.
Tôi tức quá cãi lại:
– Bao nhiêu năm qua không có cha, mẹ con con vẫn sống tốt cơ mà. Cả cuộc đời cha ở trong quân đội, ngoài việc sinh bọn con ra cha đã làm được cái gì cho cái nhà này
chưa mà cha trách mắng mọi người…
Nói chưa dứt, mắt tôi đã hoa cả lên. Một cái tát nổ đom đóm mắt từ bàn tay thô ráp
quen cầm súng nhà binh. Tôi ngã dúi. Cha quát to:
– Chả nhẽ cha đi bộ đội bao nhiêu năm cống hiến cho đất nước là để cho con nói với
cha bằng cái giọng chợ giời ấy hả? Bà ấy đâu rồi? Con hư tại mẹ.
Con hư tại mẹ, cháu hư tại bà. Bà tôi mất từ lâu lắm rồi còn mẹ ở cửa hàng mỹ phẩm
vẫn chưa về, chị Mai ngoan ngoãn thì đi học thêm Anh văn. Dường như lòng tự trọng
của đứa con trai mới lớn chấm hết. Tất cả kìm hãm, dồn nén sự khó chịu của tôi từ lúc cha về đã quá đủ. Cha – một người cha đi biền biệt bao nhiêu năm để rồi bỗng dưng về nhà xới tung lên mọi thứ với kỷ luật nhà binh. Tôi nói với cha:
– Thôi cha! Đừng bao giờ nói với con về những ngày tháng cha đi bộ đội. Thời oai
hùng xa lắm lắm rồi, cha ạ.
Sắc mặt của cha tôi đỏ hồng lại tím nhanh dễ sợ. Môi ông lắp bắp:
– Mà… mày… nói… ca… cái… gì?
Ông ôm đầu, đau đớn, ngồi phịch xuống giường gấp.
– Chẳng có gì cả! Con nói là, – Tôi nhấn mạnh từng chữ – con chán ghét cha và cả những điều cha nghĩ, những gì cha nói và cha làm. Cha đã biến cả nhà ta thành trại
lính.
Tôi cãi lại cha và tôi lao khỏi nhà. Tôi bỏ đi lang thang trên phố. Đêm tôi không về. Sau này, khi “trời yên biển lặng”, tôi mới biết: Suốt đêm ấy, cha lo lắng sợ tôi dạt vòm đi bụi đời. Ông điện thoại báo hung tin về thằng con quý tử bỏ nhà cho bạn bè, đồng đội đã phục viên, xuất ngũ, nghỉ hưu biết. Người nọ vội vã gọi người kia lan truyền theo cấp số nhân, như thể chiến tranh sắp nổ ra, huy động gần hết một
“tiểu đoàn quân” đi tìm… tôi.
Trích Cha tôi, Sương Nguyệt Minh, vănnghe.ninhbinh.gov.vn
Câu 1. Phương thức biểu đạt chính của văn bản trên là?
A. Tự sự
B. Miêu tả
C. Biểu cảm
D. Thuyết minh
Câu 2. Xác định ngôi kể của văn bản.
A. Ngôi thứ ba
B. Ngôi thứ hai
C. Ngôi thứ nhất
D. Có sự chuyển đổi ngôi kể
Câu 3. Hình ảnh người bố trong đoạn trích hiện lên trong cảm nhận của nhân vật tôi như thế nào?
A. Một người lãng mạn
B. Rất nghiêm khắc
C. Nghiêm khắc nhưng thương vợ con và mọi người
D. Hay tếu, trêu đùa
Câu 4. Nhân vật tôi đã nhận ra điều gì sau hôm cãi lại cha và bỏ đi lang thang trên phố?
A. Sự ghét bỏ của cha
B. Tình yêu thương của cha
C. Sự thù hận của mọi người
D. Tình yêu của mẹ
Câu 5 (0,5 điểm) Từ khi người cha về nghỉ hưu, cuộc sống của gia đình đặc biệt là nhân vật tôi có gì thay đổi?
Câu 6 (1,0 điểm) Em có nhận xét gì về thái độ của nhân vật Tôi trong câu nói:
“- Chẳng có gì cả! Con nói là, – Tôi nhấn mạnh từng chữ – con chán ghét cha và cả
những điều cha nghĩ, những gì cha nói và cha làm. Cha đã biến cả nhà ta thành trại
lính”
Câu 7 (1,0 điểm) Tình cảm của người cha dành cho con trong văn bản có gì đặc biệt?
Câu 8 (0,5 điểm) Em rút ra được bài học gì từ câu chuyện trên?
Hướng dẫn giải chi tiết
Câu 1.
A. Tự sự
Câu 2.
C. Ngôi thứ nhất
Câu 3.
C. Nghiêm khắc nhưng thương vợ con và mọi người
Câu 4.
B. Tình yêu thương của cha
Câu 5.
Từ khi người cha về nghỉ hưu, cuộc sống của gia đình và nhân vật tôi có nhiều sự thay đổi:
– Bỗng dưng về nhà xới tung lên mọi thứ với kỷ luật nhà binh.
– Cha đã biến cả nhà ta thành trại lính.
Câu 6.
Thái độ của người con qua câu nói “- Chẳng có gì cả! Con nói là, – Tôi nhấn mạnh từng chữ – con chán ghét cha và cả
những điều cha nghĩ, những gì cha nói và cha làm. Cha đã biến cả nhà ta thành trại lính”:
– Sự hỗn láo với người cha.
– Sự vô ơn với những người đi trước.
– Sự nông nổi của tuổi trẻ.
….
Câu 7.
Tình cảm của người cha đối với con:
– Sự nghiêm khắc mong con có thể tránh xa những thói hư tật xấu trong xã hội, trở thành người có ích.
– Đau lòng khi nghe con buông những lời lẽ cay đắng và tự trách khi đánh đứa con của mình.
– Thao thức, tìm kiếm khi nhân vật tôi bỏ nhà đi.
Câu 8.
Bài học:
– Sự biết ơn
– Tình cha con
– …
Câu hỏi mở rộng từ tác phẩm
Câu hỏi nội dung – tư duy – cảm nhận
Câu 1. Vì sao người cha lại mang theo huân huy chương, đôi dép cũ… khi về hưu? Những chi tiết ấy có ý nghĩa gì?
Câu 2. Nhân vật “tôi” đã có thái độ như thế nào với cha? Điều đó phản ánh điều gì về tâm lý tuổi mới lớn?
Câu 3. Qua lời kể của nhân vật “tôi”, em thấy tình cảm cha con trong gia đình có gì đặc biệt?
Câu 4. Tác giả đã dùng nghệ thuật nào để thể hiện sự thay đổi tâm lý của nhân vật “tôi” từ đầu đến cuối truyện?
Câu 5. Hãy nêu cảm nhận của em về hình ảnh người cha trong văn bản.
Câu hỏi liên hệ – vận dụng
Câu 1. Em hãy liên hệ đến một bài học đạo đức về tình cảm gia đình mà em từng học để so sánh với tình cha con trong văn bản.
Câu 2. Em từng bao giờ hiểu sai cha mẹ như nhân vật “tôi” trong truyện chưa? Nếu có, em đã vượt qua như thế nào?
Câu 3. Theo em, trong xã hội hiện đại, các bậc cha mẹ có nên nghiêm khắc như người cha trong truyện không? Vì sao?
Câu 4. Hãy liên hệ đến bài thơ “Nói với con” (Y Phương) hoặc “Con cò” (Chế Lan Viên) để thấy điểm tương đồng về tình cha mẹ.
Câu 5. Em rút ra được bài học gì cho bản thân khi sống cùng gia đình trong thời đại ngày nay?
Câu hỏi trắc nghiệm mở rộng
Câu 1. Văn bản “Cha tôi” được viết theo thể loại nào?
A. Tùy bút
B. Truyện ngắn hiện đại
C. Ký sự lịch sử
D. Hồi ký chiến tranh
➤ Đáp án: B
Câu 2. Nguyên nhân khiến nhân vật “tôi” mâu thuẫn với cha là gì?
A. Cha hay đánh đòn con
B. Cha quá nghiêm khắc, áp đặt nề nếp quân đội vào đời sống
C. Cha không lo cho gia đình
D. Cha thiên vị chị gái hơn mình
➤ Đáp án: B
Câu 3. Hành động nào cho thấy cha rất lo lắng khi con bỏ đi?
A. Ra đường tìm con
B. Gọi điện báo bạn bè, đồng đội đi tìm con
C. Báo công an
D. Im lặng và chờ đợi
➤ Đáp án: B
Câu 4. Đoạn văn thể hiện rõ nhất sự phản kháng mạnh mẽ của nhân vật “tôi” là:
A. Khi trách cha làm mất bạn
B. Khi bị cha tát
C. Khi nói “con chán ghét cha và cả những điều cha nghĩ…”
D. Khi bỏ đi khỏi nhà
➤ Đáp án: C
Câu 5. Tình cảm nào dưới đây thể hiện rõ nhất trong văn bản “Cha tôi”?
A. Tình yêu đôi lứa
B. Tình cảm thầy trò
C. Tình yêu nước
D. Tình cha con
➤ Đáp án: D