Soạn văn 8 bài Tôi đi học ngắn nhất

Hướng dẫn Soạn văn 8 bài Tôi đi học ngắn nhất. Trả lời toàn bộ câu hỏi trong SGK Ngữ văn 8 Cánh diều chi tiết, đầy đủ bám sát chương trình học.

I. Tìm hiểu chung về tác phẩm

1. Tác giả Thanh Tịnh

- Thanh Tịnh (1911-1988), tên khai sinh là Trần Văn Ninh sau đổi thành Trần Thanh Tịnh. Quê ở Gia Lạc, ven sông Hương, ngoại ô thành phố Huế.

- Là nhà giáo, nhà văn, nhà thơ.

- Sáng tác của ông toát lên vẻ đẹp đằm thắm, tình cảm êm dịu, trong trẻo.

2. Tìm hiểu tác phẩm Tôi đi học

a. Thể loại và xuất xứ

Tôi đi học thuộc thể loại truyện ngắn, là truyện ngắn xuất sắc của Thanh Tịnh, in trong tập “Quê mẹ” xuất bản năm 1941.

b. Bố cục bài Tôi đi học

Tôi đi học có bố cục gồm 3 phần:

- Phần 1: Từ đầu → ngang trên ngọn núi: Tâm trạng của nhân vật “tôi” trên đường tới trường.

- Phần 2: Tiếp → được nghỉ cả ngày: Cảm nhận của nhân vật “tôi” lúc ở sân trường.

- Phần 3: Còn lại: Cảm nhận của nhân vật “tôi” trong lớp học lần đầu tiên.

c. Nội dung và giá trị nghệ thuật

* Giá trị nội dung

- Truyện Tôi đi học kể lại kỷ niệm trong sáng của tuổi học trò trong ngày tựu trường đầu tiên hết sức chân thực, tinh tế qua dòng hồi ức của nhà văn.

* Giá trị nghệ thuật

- Bố cục theo dòng hồi tưởng, cảm nghĩ của nhân vật tôi theo trình tự thời gian buổi tựu trường.

- Đan xen yếu tố tự sự, miêu tả và biểu cảm.

- Nghệ thuật so sánh tạo hiệu quả diễn đạt cao, kết hợp các từ láy, tính từ, động từ giàu hình ảnh và sinh động.

- Ngôn ngữ hình ảnh trong sáng, giàu chất thơ, nhẹ nhàng phù hợp với tâm trạng ngây thơ, rụt rè của những đứa trẻ trong buổi tựu trường đầu tiên.

II. Trả lời câu hỏi sách giáo khoa

Chuẩn bị 

Câu 1 trang 14 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Tóm tắt nội dung văn bản (Truyện kể lại sự việc gì? Sự việc ấy xảy ra trong bối cảnh nào? Cốt truyện có gì đặc biệt?,…)

Lời giải:

“Tôi đi học” kể lại câu chuyện về lần đầu tiên đến trường của nhân vật tôi. Trong ngày đầu tiên đi học ấy, khung cảnh quen thuộc trở nên khác lạ. Mọi cảm xúc bồi hồi, náo nức nảy nở trong lòng tôi. Tôi cảm thấy vô cùng lạ lẫm, trước sự hồi hộp và lo lắng cho khoảnh khắc khai trường, tôi còn có suy nghĩ rằng chỉ những ai thành thạo mới cầm nổi bút thước. Ấy thế mà mẹ đã giúp tôi vào lớp, dù tôi có òa khóc lên. Rồi tôi được ngồi vào bàn với bạn bè mới, tôi bắt đầu viết những dòng chữ đầu tiên.

Câu 2 trang 14 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Nhân vật chính là ai? Nhân vật ấy được nhà văn miêu tả ở những phương diện nào (ngoại hình, lời nói, hành động, tâm trạng và mối quan hệ với các nhân vật khác,…)?

Lời giải:

- Nhân vật chính trong văn bản chính là người kể chuyện xưng tôi.

- Nhân vật tôi được miêu tả qua các phương diện:

Câu 3 trang 14 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Ngôn ngữ kể chuyện (trần thuật) có gì đặc sắc?

Lời giải:

Ngôn ngữ kể chuyện thường đan xen tự sự, miêu tả với bố cục chặt chẽ và thống nhất, mang chất thơ tinh tế, nhẹ nhàng.

Câu 4 trang 14 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Đọc trước văn bản Tôi đi học; tìm hiểu thêm thông tin về nhà văn Thanh Tịnh.

Lời giải:

- Thanh Tịnh (1911 – 1988) tên khai sinh là Trần Văn Ninh, quê ở xóm Gia Lạc, ven sông Hương, ngoại ô thành phố Huế.

- Từ năm 1933, ông đi làm ở các sở tư rồi vào nghề dạy học và bắt đầu viết văn, làm thơ.

- Sáng tác của ông đều toát lên vẻ đẹp đằm thắm, êm dịu, trong trẻo

- Tác phẩm chính: Hận chiến trường (tập thơ, 1937), Quê mẹ (tập truyện ngắn, 1941), Ngậm ngải tìm trầm (tập truyện ngắn, 1943)…

- Ông được tặng giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2007

Đọc hiểu 

Câu 1 trang 15 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Những hình ảnh nào gợi nỗi nhớ cho nhân vật “tôi”?

Lời giải:

Những điều gợi nỗi nhớ cho nhân vật tôi: cuối thu lá rụng, mây bàng bạc, mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ.

Câu 2 trang 15 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Tranh minh họa liên quan đến nội dung của văn bản như thế nào?

Lời giải:

Tranh minh hoạ không chit giúp cho văn abnr thêm sinh động, hấp dẫn hơn mà nó còn giúp người đọc hình dung rõ nét hơn vầ khung cảnh mà tác giả đang miêu tả.

Câu 3 trang 16 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Phần (2) kể về chuyện gì?

Lời giải:

Phần (2) tập trung kể về cảm nhận của nhân vật tôi lúc ở sân trường khi nghe tiếng trống tập trung, khi rời tay mẹ và chứng kiến các bạn học sinh khác khóc, khi được ông đốc an ủi.

Câu 4 trang 16 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Tâm trạng nhân vật “tôi” thế nào khi được gọi tên?

Lời giải:

Nhân vật “tôi” giật mình, lúng túng, sợ hãi như quả tim ngừng đập khi được gọi tên.

Câu 5 trang 17 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Tại sao các bạn nhỏ lại khóc?

Lời giải:

Các bạn nhỏ khóc vì phải rời xa bố mẹ và bước vào một môi trường mới với những cảm giác đó khác lạ chưa từng được trải qua. 

Câu 6 trang 17 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Sự thay đổi tâm trạng của nhân vật “tôi” thể hiện trong phần (3) như thế nào?

Lời giải:

Trong phần (3), tâm trạng của nhân vật “tôi” đã có sự thay đổi, “tôi” cảm nhận được mùi hương lạ, thấy lạ với bức hình treo trên tường, lạm nhận bàn ghế, chỗ ngồi là của mình; không hề thấy xa lạ với người bạn mới ngồi bên; nhìn theo cánh chim... một kỉ niệm cũ sống lại.

CH cuối bài 

Câu 1 trang 18 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Theo em, cốt truyện Tôi đi học thuộc dạng nào dưới đây?

A. Kể lại sự việc khác thường, kì lạ

B. Kể lại sự việc giản dị, đời thường mà giàu chất thơ

C. Kể lại sự việc có nội dung trào phúng, châm biếm, hài hước

D. Kể lại sự việc có nội dung giàu tính triết lí

Lời giải:

Đáp án đúng: B. Kể lại sự việc giản dị, đời thường mà giàu chất thơ

Theo em, cốt truyện Tôi đi học thuộc dạng  kể lại sự việc giản dị, đời thường mà giàu chất thơ

Câu 2 trang 18 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Cảnh vật trong truyện được nhìn qua con mắt của ai và được nhớ lại theo trình tự nào? Nêu một số chi tiết nổi bật của cảnh vật trong phần (1).

Lời giải:

Cảnh vật trong truyện được nhìn qua con mắt của nhân vật tôi và được nhớ lại theo trình tự thời gian (hiện tại -> quá khứ), không gian (trên đường đến trường → sân trường Mĩ Lí → trong lớp học).

Một số chi tiết nổi bật của cảnh vật trong phần (1):

+ Buổi mai đầy sương thu và gió lạnh.

+ Con đường quen thuộc trở nên xa lạ.

+ Cảnh vật thay đổi vì chính lòng “tôi” thay đổi.

Câu 3 trang 18 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Phân tích sự thay đổi tâm trạng của nhân vật “tôi” trong ngày đầu tiên tới lớp. Chỉ ra tác dụng của một số câu văn miêu tả và hình ảnh so sánh trong việc khắc họa tâm trạng nhân vật.

Lời giải:

Nhân vật “tôi” trong ngày đầu tiên tới lớp đã có nhiều sự thay đổi về tâm trạng: Khi trên đường cùng mẹ đến trường thấy “lạ”, trong lòng “đang có sự thay đổi lớn”, cảm thấy trang trọng và đứng đắn; Nâng niu mấy quyển vở, muốn thử sức cầm bút. Khi mới đến trường ngạc nhiên, cảm thấy nhỏ bé, lo sợ. “Tôi” giật mình, lúng túng, sợ hãi như quả tim ngừng đập khi nghe gọi tên và rời tay mẹ: Khi ngồi trong lớp thấy mùi hương lạ, thấy lạ với bức hình treo trên tường, lạm nhận bàn ghế, chỗ ngồi là của mình; không hề thấy xa lạ với người bạn mới ngồi bên…

Tác dụng của một số câu văn miêu tả và hình ảnh so sánh trong việc khắc họa tâm trạng nhân vật là giúp nhấn mạnh tình cảm đẹp đẽ, trong sáng của cậu bé lần đầu đi học. Đồng thời thông qua những cảm xúc đó giúp miêu tả sự non nớt, khát vọng của những cậu học sinh.

Câu 4 trang 18 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Truyện ngắn Tôi đi học là một truyện ngắn giàu chất thơ. Theo em, điều gì tạo nên đặc điểm ấy (về nội dung, hình thức, ngôn ngữ)?

Lời giải:

Đây là đặc điểm khá nổi trội của truyện ngắn này. Đặc điểm giàu chất thơ ấy được tạo nên từ nội dung và hình thức của văn bản.

Về nội dung: Tác giả tập trung miêu tả những cảm xúc và diễn biến tâm trạng vừa vui mừng, phấn chấn vừa ngỡ ngàng, lo sợ,... của nhân vật “tôi” trong buổi đầu tiên đến trường một cách chân thực và cảm động.

Về hình thức: Cốt truyện rất đơn giản, nhẹ nhàng; ngôn ngữ miêu tả (tả cảnh vật và tâm trạng) tinh tế, giàu hình ảnh sinh động với nhiều biện pháp tu tử, nhất là ví von, so sánh,...

Câu 5 trang 18 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Văn bản Tôi đi học đã nói giúp những suy nghĩ và tình cảm gì của rất nhiều người đọc? Điều đó còn có ý nghĩa với cuộc sống hôm nay như thế nào?

Lời giải:

Tôi đi học là một truyện ngắn chứa đựng nhiều chất thơ, thể hiện kỷ niệm tuổi thơ của tác giả trong ngày đầu tiên được mẹ dắt tới trường. Với chất thơ nhẹ nhàng, giọng văn trữ tình sâu lắng Thanh Tịnh đã gợi mở trong tâm hồn người đọc những kỷ niệm khó phai của ngày đầu tiên tựu trường.

Đó chính là kỷ niệm đẹp và sâu sắc nhất, vì thế hàng năm khi mùa thu tới trên khắp mọi miền tổ quốc các bạn học sinh là nô nức tựu trường sau những tháng hè nghỉ ngơi vui vẻ.

Câu 6 trang 18 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Bằng sự trải nghiệm của bản thân, hãy tưởng tượng mình là “người bạn tí hon” hôm ấy ngồi cạnh nhân vật “tôi” trong truyện, hôm ấy, em sẽ nói với “tôi” điều gì?

Lời giải:

Tưởng tượng mình là “người bạn tí hon” ngồi cạnh nhân vật “tôi” trong truyện, hôm ấy, em sẽ nói với “tôi” rằng: Chào bạn! Rất vui khi chúng ta được ngồi cạnh nhau trong lớp học này. Cậu và tớ hãy cùng nhau cố gắng nhé!