Soạn văn 8 bài Nhớ đồng ngắn nhất

Hướng dẫn Soạn văn 8 bài Nhớ đồng ngắn nhất. Trả lời toàn bộ câu hỏi trong SGK Ngữ văn 8 Chân trời sáng tạo chi tiết, đầy đủ bám sát chương trình học

I. Tìm hiểu chung về tác phẩm

1. Tác giả Tố Hữu

- Tố Hữu tên thật là Nguyễn Kim Thành (1920 - 2002), quê ở Thừa Thiên Huế, sinh trưởng trong gia đình nho học ở Huế và yêu văn chương.

- Tố Hữu sớm giác ngộ và hoạt động cách mạng từ trẻ, đảm nhiệm nhiều cương vị trọng yếu trên mặt trận văn hóa và trong bộ máy lãnh đạo của Đảng và Nhà nước.

- Con đường thơ và con đường hoạt động cách mạng của ông có sự thống nhất, không thể tách rời. Mỗi tập thơ của ông là một chặng đường cách mạng.

- Phong cách thơ Tố Hữu là thơ trữ tình – chính trị, thiên về khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn, có giọng tâm tình, ngọt ngào nhưng cũng mang tính dân tộc đậm đà.

2. Tìm hiểu tác phẩm Nhớ đồng

a. Thể loại và xuất xứ 

Nhớ đồng thuộc thể thơ 7 chữ, được in trong Tố Hữu - tác phẩm văn học được Giải thưởng Hồ Chí Minh, NXB Văn học năm 2005).

b. Bố cục bài Nhớ đồng

Gồm 3 phần:

+ Phần 1 (từ đầu đến “rất thiệt thà): Nỗi nhớ da diết của nhà thơ với cuộc sống bên ngoài

+ Phần 2 (tiếp đến “bát ngát trời): Nhớ chính bản thân khi chưa bị giam nơi ngục tù

+ Phần 3 (còn lại): Trở lại thực tại.

c. Nội dung và giá trị nghệ thuật

* Nội dung:

- Bài thơ bộc lộ niềm xót xa và lòng biết ơn của người con trước những hi sinh thầm lặng của người mẹ.

* Giá trị nghệ thuật

- Tự sự kết hợp với miêu tả và biểu cảm.

- Xây dựng hình tượng người mẹ tảo tần, vất vả hi sinh tất cả vì con.

- Lựa lời văn giàu hình ảnh, cảm xúc.

II. Trả lời câu hỏi sách giáo khoa

Chuẩn bị đọc

Câu hỏi trang 15 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Vùng đất hoặc con người nào đã để lại trong em ấn tượng sâu đậm?

Lời giải: 1

Đất nước và con người Việt Nam là nơi để lại ấn tượng sâu đậm trong lòng em bởi nơi đó là nơi em sinh ra và lớn lên, nơi có những cảnh vật, con người mà em yêu quý.

Trải nghiệm cùng VB 

Câu 1 trang 15 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Xác định cảm xúc của tác giả ở khổ thơ này. Dựa vào đâu em xác định như vậy?

Lời giải:

Cảm xúc của tác giả ở khổ thơ này là tiếng lòng da diết với cuộc đời, nhớ cuộc sống tự do, yêu quê hương đất nước và say mê cách mạng của nhân vật trữ tình. Tác giả đã sử dụng điệp từ “đâu” để nhắc nhớ tới những hình ảnh quen thuộc của quê hương

Câu 2 trang 16 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Việc lặp lại hai dòng thơ này có tác dụng gì?

Lời giải:

Việc lặp lại hai dòng thơ giúp tăng tính sáng tạo cho văn bản, tăng sức biểu cảm và qua đó nhấn mạnh cảm xúc nhớ nhung da diết của tác giả mà không làm đứt mạch cảm xúc của bài thơ

Suy ngẫm và phản hồi 

Câu 1 trang 17 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Xác định thể thơ của bài thơ và cách gieo vần, ngắt nhịp trong khổ thơ thứ hai.

Lời giải:

- Thể thơ: 7 chữ

- Trong khổ thơ thứ 2 tác giả sử dụng cách ngắt nhịp 4/3 cùng cách gieo vần “ui”: mùi – vui-bùi.

Câu 2 trang 17 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Tìm những câu thơ, những từ ngữ được lặp đi lặp lại trong bài thơ và nêu tác dụng của việc sử dụng các cách diễn đạt đó

Lời giải:

Những câu thơ, những từ ngữ được lặp đi lặp lại trong bài thơ: Gì sâu bằng những trưa thương nhớ, Gì sâu bằng những trưa hiu quạnh và điệp từ “đâu”.

Tác dụng của việc sử dụng các cách diễn đạt đó đã gợi ra một sự ám ảnh lớn trong lòng người đọc. Câu thơ khơi gợi nỗi nhớ thương da diết và sự cô đơn tự đáy lòng sâu thẳm của nhà thơ. Nỗi nhớ thương được so sánh bằng biện pháp ẩn dụ chuyển đổi cảm giác (Gì sâu bằng... trưa thương nhớ, trưa hiu quạnh). Điệp từ "đâu" lập lại liên tiếp ở các khổ thơ trải ra mênh mông nỗi nhớ của nhà thơ. Nó khơi gợi để nhà thơ hồi tưởng và nhớ thương về tất cả những gì đã gắn bó máu thịt với mình. Đôi chân đã bị cùm, đôi mắt đã bị giam hãm bởi bốn bức tường của nhà lao, nhà thơ chỉ còn có thể nghe và cảm nhận bằng tâm hồn nhạy cảm của mình. Việc sử dụng thành công những biện pháp nghệ thuật như đã nêu cho thấy sự cảm nhận sâu sắc của nhà thơ trong hoàn cảnh tù đày.

Câu 3 trang 17 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Nhận xét về cách sắp xếp các phần trong bố cục của bài thơ. Từ đó, xác định sự vận động của mạch cảm xúc được tác giả thể hiện trong bài thơ.

Lời giải:

- Phần 1 (Từ đầu đến “thiệt thà”): Nỗi nhớ da diết cuộc sống bên ngoài nhà tù.

- Phần 2 (Tiếp theo đến “ngát trời”): Nỗi nhớ về chính mình trong những ngày chưa bị giam cầm.

- Phần 3 (còn lại): Trở lại thực tại trại giam cầm lòng trĩu nặng với nỗi nhớ triền miên.

→ Sự vận động của mạch cảm xúc được tác giả thể hiện qua nỗi nhớ quê da diết của nhà thơ, tiếp đó là sự nhớ thương cuộc sống và cao hơn là nỗi lòng khao khát tự do và bất bình với thực tại.

Câu 4 trang 17 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Nêu cảm hứng chủ đạo của bài thơ. Căn cứ vào đâu để em xác định như vậy

Lời giải:

Cảm hứng chủ đạo của bài thơ là nỗi nhớ, nhớ quê hương, nhớ cuộc sống tự do, khát vọng của thi sĩ muốn thoát ra bên ngoài. Căn cứ để xác định là do trong khoảng thời gian viết bài thơ này, Tố Hữu bị chính quyền thực dân bắt ở Huế trong một đợt khủng bố Đảng Cộng sản.

Câu 5 trang 17 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Xác định chủ đề của bài thơ. Chủ đề đó được thể hiện qua những hình thức nghệ thuật nào?

Lời giải:

- Chủ đề của bài thơ: tiếng lòng da diết với cuộc đời, cuộc sống tự do và say mê cách mạng đồng thời thể hiện khát vọng tự do, tình yêu nhân dân, đất nước, yêu cuộc sống của chính mình.

- Hình thức nghệ thuật được thể hiện: Sử dụng rất thành công biện pháp tu từ điệp ngữ, điệp cấu trúc. Giọng thơ da diết, khắc khoải, sâu lắng. Hình ảnh thơ gần gũi, giản dị mộc mạc, đời thường.

Câu 6 trang 17 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Theo em, tác giả muốn gửi thông điệp gì tới người đọc qua bài thơ này?

Lời giải:

Thông điệp tác giả gửi gắm: Cống hiến và thực hiện lí tưởng đem lại độc lập cho dân tộc, sự no ấm cho quê hương.

Câu 7 trang 17 SGK Ngữ văn 8 tập 1

Viết khoảng năm câu hoặc vẽ bức tranh thể hiện sự tưởng tượng của em về cảnh sắc, con người được gọi tả trong Nhớ đồng. Những hình ảnh tưởng tượng đó có tác dụng thế nào đối với việc hiểu nội dung bài thơ?

Lời giải:

Đồng quê hiện lên rất đậm nét qua nỗi nhớ của tác giả. Đó là những cảnh sắc như đồng ruộng với những cồn thơm, ô mạ xanh mơn mởn, nương khoai sắn ngọt bùi; xóm nhà chìm lặng, con đường mòn mỏi theo năm tháng. Tất cả đều là những cảnh sắc đơn sơ quen thuộc mà rất đỗi thân thương. Là những bóng dáng người lao động lam lũ, nhọc nhằn, và nhất là bóng dáng người mẹ già đơn chiếc – những kiếp người muôn đời gắn bó với đất đai. Họ chất phác và bền bỉ như đất đai. Không gian sau nỗi nhớ thật bình dị thân thuộc, khắc khoải một tâm trạng kiếm tìm, nuối tiếc, trân trọng những vẻ đẹp của nhà thơ. Làng quê hiện về trong kí ức với hương của đất, bóng mát lũy tre làng, sắc xanh nao lòng của mạ và vị ngọt bùi khoai sắn gợi một cảm giác thật bình yên, đáng yêu đáng quý.

Những hình ảnh đó giúp ta hình dung được nỗi nhớ của tác giả cũng như thể hiện được bức tranh sinh động về cảnh vật qua nỗi nhớ mà tác giả đã thể hiện giúp ta hiểu sâu sắc hơn về nội dung của bài.