Soạn văn 8 bài Chạy giặc ngắn nhất
Hướng dẫn Soạn văn 8 bài Chạy giặc ngắn nhất. Trả lời toàn bộ câu hỏi trong SGK Ngữ văn 8 Chân trời sáng tạo chi tiết, đầy đủ bám sát chương trình học
I. Tìm hiểu chung về tác phẩm
1. Tác giả Nguyễn Đình Chiểu
- Nguyễn Đình Chiểu (1822-1888), tự là Mạnh Trạch, hiệu Trọng Phủ, Hối Trai, quê ở làng Tân Thới, huyện Bình Dương, tỉnh Gia Định.
- Ông xuất thân trong gia đình nho học, năm 1843 thi đỗ tú tài ở trường thi Gia Định.
- Trên đường ra Huế học chuẩn bị thi tiếp (năm 1846) ông nhận được tin mẹ mất, phải bỏ thi về quê chịu tang, dọc đường ông bị đau mắt nặng rồi bị mù. Không chịu khuất phục trước số phận, về quê ông mở trường dạy học, bốc thuốc chữa bệnh cho dân, tiếng thơ ông Đồ Chiểu vang khắp lục tỉnh
- Các tác phẩm chính của Nguyễn Đình Chiểu thường là truyện thơ dài và chủ yếu bằng chữ Nôm. Nội dung thơi văn thường mang nặng lí tưởng đạo đức nhân nghĩa và lòng yêu nước thương dân.
2. Tìm hiểu tác phẩm Chạy giặc
a. Thể loại và xuất xứ
"Chạy giặc" thuộc thể thơ 7 chữ
- Tác giả tác phẩm (mới 2023) | Ngữ văn lớp 8 Chân trời sáng tạo. Hiện nay, chưa thấy tài liệu nào nói rõ thời điểm ra đời của bài thơ Chạy giặc nhưng có thể căn cứ vào hoàn cảnh lịch sử, cuộc đời Nguyễn Đình Chiểu và nhất là nội dung tác phẩm, có người cho rằng bài thơ này đã được tác giả viết ngay sau khi thành Gia Định bị thực dân Pháp bắt đầu tấn công (ngày 17/2/1859).
b. Bố cục bài Chạy giặc
Gồm 2 phần:
+ Sáu câu đầu: Cảnh đất nước và nhân dân khi thực dân Pháp đến xâm lược
+ Hai câu cuối: Tâm trạng, thái độ của tác giả
c. Nội dung và giá trị nghệ thuật
* Nội dung:
+ Văn bản đã tái hiện chân thực cảnh quê hương khi thực dân Pháp đến tàn sát. Đồng thời cũng thể hiện tình cảm yêu nước tha thiết của nhà thơ.
* Giá trị nghệ thuật
- Các biện pháp tu từ: từ láy, phép đối
- Hình ảnh thơ gợi hình, gợi cảm
- Ngôn ngữ thơ tinh tế, giàu cảm xúc
II. Trả lời câu hỏi sách giáo khoa
Câu 1 trang 13 SGK Ngữ văn 8, tập 2
Xác định bố cục, niêm, luật, vần, nhịp của bài thơ.
Lời giải:
- Bố cục: 4 phần (đề – thực – luận – kết)
+ Đề (2 câu đầu): giới thiệu tình hình đất nước bị giặt Tây xâm lược
+ Thực (2 câu tiếp): khắc họa chi tiết khung cảnh loạn lạc
+ Luận (2 câu tiếp): chuyển sang nhìn vấn đề trong một bối cảnh rộng hơn
+ Kết (2 câu cuối): tình cảm yêu nước, thương dân, lo lắng cho vận mệnh đất nước
- Niêm: chữ thứ hai của câu 1 là “trắc” niêm với chữ thứ hai của câu 8 cũng là “trắc”, chữ thứ hai của câu 2 là “bằng” niêm với chữ thứ hai của câu 3 cũng là “bằng”, chữ thứ hai của câu 4 là “trắc” niêm với chữ thứ hai của câu 5 cũng là “trắc”, chữ thứ hai của câu 6 là “bằng” niêm với chữ thứ hai của câu 7 cũng là “bằng”.
- Vần: chỉ hiệp theo một vần ở các câu 1, 2, 4, 6, 8 (Tây – tay – bay – mây – này)
- Đối: Câu thứ ba đối với câu thứ tư, câu thứ năm đối với câu thứ sáu.
- Nhịp: Bài thơ ngắt nhịp 2/2/3 ở các câu 1, 3, 4, 5, 6 và ngắt nhịp 4/3 ở các câu 2, 7, 8. Đây là cách ngắt nhịp tạo được cảm xúc dồn dập, biến đổi.
=> Kết luận: Bài thơ tuân thủ quy định về luật, niêm, vần của một bài thơ thất ngôn bát cú luật trắc vần bằng theo luật Đường.
Câu 2 trang 13 SGK Ngữ văn 8 tập 2
Trong sáu câu đầu, hình ảnh chạy giặc của người dân được gợi tả bằng những từ ngữ nào?
Lời giải:
Trong sáu câu đầu, hình ảnh chạy giặc của người dân được gợi tả bằng những từ ngữ như lơ xơ, dáo dác (từ láy), tan bọt nước, nhuốm màu mây là những từ rất gợi tình, gợi cảm, vẽ ra được bức tranh loạn lạc, tang thương với những con người yếu ớt, không nơi nương tựa.
Câu 3 trang 13 SGK Ngữ văn 8 tập 2
Theo em, tác giả muốn gửi gắm điều gì qua hai câu thơ cuối?
Lời giải:
Theo em, qua hai câu thơ cuối tác giả muốn gửi gắm sự hy vọng, trông đợi cho vận mệnh đất nước nhưng đồng thơi cũng bày tỏ sự lo lắng, thương xót cho người dân.
Câu 4 trang 13 SGK Ngữ văn 8 tập 2
Xác định các biện pháp tu từ được sử dụng trong bài thơ và chỉ ra tác dụng của chúng.
Lời giải:
Các biện pháp tu từ được sử dụng trong bài thơ là:
- Đảo ngữ ở các câu 3, 4, 5, 6
- Câu hỏi tu từ ở cuối bài thơ không nhằm mục đích tìm kiếm câu trả lời mà câu trả lời đã nằm ngay trong câu hỏi
=> Tác dụng:
- Nhấn mạnh nội dung người viết muốn gửi gắm, làm cho câu thơ thêm sinh động, hấp dẫn hơn.
