Soạn văn 7 bài Thủy tiên tháng Một ngắn nhất

Hướng dẫn Soạn văn 7 bài Thủy tên tháng Một ngắn nhất. Trả lời toàn bộ câu hỏi trong SGK Ngữ văn 7 kết nối tri thức chi tiết, đầy đủ bám sát chương trình học.

I. Tác giả – tác phẩm

1.Tác giả

- Thô-mát L. Phrít-man sinh năm 1953, là nhà báo người Mỹ, phụ trách chuyên mục các vấn đề quốc tế của báo Niu-oóc Thai-mở.

- Ông đã ba lần được trao giải Pu-lít-dơ (Pulitzer).

- Các tác phẩm nổi tiếng: Chiếc xe Lếch-xớt (Lexus) và cây ôliu (1999); Thế giới phẳng (2005 - 2007); Nóng, Phẳng, Chật (2008):...

2.Tác phẩm

a. Thể loại

Thuộc thể loại văn bản nghị luận

b. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác

- Tác phẩm Thủy tiên tháng Một được trích trong cuốn sách Nóng, Phẳng, Chật, nói về những thách thức lớn nhất mà hiện nay nước Mỹ đang đối mặt: khủng hoảng môi trường toàn cầu và việc đánh mất vị thế của một quốc gia dẫn đầu.

- Đoạn trích Thuỷ tiên tháng Một là một bài nằm trong mục 5 (Sự bất thường của Trái Đất) thuộc phần 2 (Tại sao chúng ta lại ở đây) của cuốn sách.

c. Phương thức biểu đạt 

Văn bản Thủy tiên tháng Một có phương thức biểu đạt là nghị luận

d. Bố cục 

Bố cục gồm 2 phần:

- Phần 1 (Từ đầu đến… hạn hán kéo dài hơn ở nơi khác): Những tên gọi khác nhau đối với hiện tượng biến đổi khí hậu trên Trái Đất.

- Phần 2 (Còn lại): Lí giải về sự xuất hiện đồng thời hai thái cực của thời tiết.

e. Giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật

• Giá trị nội dung

Văn bản đã cung cấp cho chúng ta thông tin một cách đầy đủ, khoa học, chính xác về thực trạng thiên nhiên trên toàn Trái Đất. Qua văn bản chúng ta thấy rõ được vấn đề cấp bách trong việc cải thiện xu hướng cực đoan của thời tiết.

• Giá trị nghệ thuật:

- Câu văn ngắn gọn, súc tích.

- Lập luận chặt chẽ, thông tin xác thực, khoa học.

II. Trả lời câu hỏi sách giáo khoa

1.Trước khi đọc 

Câu 1 (trang 78, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

"Thời tiết bây giờ khó lường thật!" - Đó là lời nhận xét ta thường nghe. Em có cảm nhận gì về những lo lắng ẩn chứa trong đó.

Lời giải

Trong câu nói ta có thể thấy rõ được sự bất lực và xót xa của con người trước sự biến đổi của thời tiết. Mưa hay nắng, nóng hay lạnh giờ đây đã không còn theo bất cứ quy luật nào được định sẵn trước kia của tự nhiên và hậu quả của sự thay đổi đó chính là những mối nguy cơ gây nên nhiều thiệt hại khó lường về tài sản, vật chất, con người.

Câu 2 (trang 78, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Qua quan sát trực tiếp hoặc qua tìm hiểu các nguồn thông tin, em biết được những thay đổi bất thường nào trong nhịp sinh trưởng và tập tính của một số loài sinh vật? Những thay đổi bất thường ấy đã gợi lên trong em cảm nhận, suy nghĩ gì?

Lời giải 

- Nhịp sống và sinh hoạt của các loại sinh vật đã bị thay đổi rất nhiều do sự biến đổi khí hậu. Hơn một nửa các loài thực vật và một phần ba các loài động vật phổ biến có thể gặp mối đe dọa nghiêm trọng vào thế kỷ này do biến đổi khí hậu( theo một nghiên cứu của trường Đại học vùng Đông Anglia (UEA) )

- Những thay đổi đó khiến chúng ta phải cảm thấy buồn đau và xót xa. Hàng loạt những con vật, sinh vật nhỏ nhoi đáng thương đang phải chịu sự tàn phá gián tiếp hay trực tiếp bởi chính những con người

2. Đọc văn bản 

Câu 1 (trang 78, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Theo dõi: Những cách gọi tên khác nhau đối với hiện tượng biến đổi khí hậu trên Trái Đất

Lời giải 

- Sự nóng lên của Trái Đất

- Sự bất thường của Trái Đất

Câu 2 (trang 79, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Chú ý: Hiện tượng được nhắc ở đây chứa đựng lời giải thích về nhan đề của văn bản.

Lời giải 

Những bông hoa thủy tiên ở Bet-the-xđa, bang Ma-ri-lan vốn thường nở vào tháng Ba thì năm nay lại được nở từ đầu tháng Một là sự bất thường.

Câu 3 (trang 79, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Theo dõi: Giải thích của tác giả về sự xuất hiện đồng thời hai thái cực của thời tiết.

Lời giải

- Nhiệt độ trung bình tăng và Trái Đất nóng lên dẫn tới đất chac hơi nhiều hơi. Vì thế:

+ Những khu vực có khí hậu khô tự nhiên sẽ càng khô hơn

+ Tốc độ bay hơi của nước tăng, đưa nhiều hơi nước hơn vào không khí nên những khu vực gần diện tích mặt nước rộng, nơi thường có lượng mưa cao sẽ có xu hướng ẩm ướt hơn

Câu 4 (trang 80, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Suy luận: Tại sao có thể cho rằng người ta đã nhầm lẫn khi dùng thuật ngữ “sự nóng lên của Trái Đất”?

Lời giải

- Đây là một sự nhầm lẫn vì:

+ Nó gợi lên một sự đồng nhất, từ từ xảy ra, chủ yếu muốn nhắc đến nhiệt độ, hiện tượng này là bình thường, không gây ra vấn đề gì

+ Thực tế, khí hậu Trái Đất diễn ra khác hẳn, không giống nhau trên các vùng địa lí, nhanh hơn so với tốc độ biến đổi khí hậu tự nhiên trước kia, nhanh hơn khoảng thời gian để hệ sinh thái và xã hội điều chỉnh

+ Nó ảnh hưởng tiêu cực hơn là tích cực tới đời sống con người

Câu 5 (trang 81, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Theo dõi: Cách trình bày đoạn trích dẫn dài lấy từ một nguồn tài liệu tham khảo có liên quan tới vấn đề đang bàn.

Lời giải

- Cách trình bày đoạn trích dẫn dài lấy từ một nguồn tài liệu tham khảo có liên quan tới vấn đề đang bàn:

+ Trang CNN.com (ngày 07/8/2007) giới thiệu một báo cáo do WMO của Liên hợp quốc công cha

Câu 6 (trang 81, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Liên hệ: Hiện tượng thời tiết cực đoan đang diễn ra thế nào trong thời điểm hiện nay?

Lời giải

- Xu hướng hiện tượng thời tiết cực đoan ngày càng cực đoan tiếp tục đến tận mùa hè 2008

+ Những cơn mưa lớn chưa từng thấy ở bang Iowa khiến sông Cedar tràn bờ và trung tâm thành phố Cedar Rapids bị lụt

+ Mực nước sông cao hơn mặt nước biển đến 9,1 m

3. Sau khi đọc 

Câu 1 (trang 82, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Hãy chọn trong văn bản một cụm từ có thể khái quát được nội dung chính của vấn đề mà tác giả muốn trao đổi.

Lời giải

Có nhiều cụm từ có thể lựa chọn: biến đổi khí hậu, sự bất thường của Trái Đất, sự rối loạn khí hậu toàn cầu.

Câu 2 (trang 82, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Nhan đề của văn bản đã gợi cho em những ấn tượng, suy nghĩ gì? Chi tiết hoa thủy tiên nở đầu tháng Một có thể được xem là một chi tiết “đắt” hay không? Vì sao?

Lời giải 

- Nhan đề của văn bản gợi ấn tượng độc đáo, bởi nó là trải nghiệm, là những quan sát tinh tế của tác giả

- Có thể xem chi tiết hoa thủy tiên nở đầu tháng Một là một chi tiết “đắt” vì:

+ Gợi ý cho tác giả tìm được một nhan đề ấn tượng

+ Việc trình bày những thông tin mang tính khoa học với việc nêu những quan sát và trải nghiệm của bản thân khiến văn bản thực sự có sức hấp dẫn

+ Chi tiết mang tính điển hình, làm nổi bật được ý tưởng cơ bản của tác phẩm là biến đổi khí hậu đã dẫn đến những vận động khác thường của muôn loài

Câu 3 (trang 82, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

“Sự bất thường của Trái Đất” đã được tác giả làm sáng tỏ qua những bằng chứng nào? Dựa vào trải nghiệm riêng của em, hãy bổ sung bằng chứng cho vấn đề này.

Lời giải

- “Sự bất thường của Trái Đất” đã được tác giả làm sáng tỏ qua những bằng chứng:

+Thời tiết thay đổi bất thường và diễn ra với tốc độ nhanh

+Thời tiết đồng thời tồn tại ở hai thái cực ẩm ướt hơn và khô hạn hơn cùng một lúc.

- Dựa vào trải nghiệm riêng, em bổ sung bằng chứng cho vấn đề này:

+ Sự gia tăng tần suất và cường độ của các đợt nắng nóng khắc nghiệt

+ Thiên tai xảy ra nhiều hơn.

+ Các loài động, thực vật có nguy cơ tuyệt chủng…

Câu 4 (trang 82, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Theo em, trong văn bản, đoạn văn nào thể hiện rõ mối quan hệ nhân quả giữa các sự kiện thuộc loại “sự biến đổi cực đoan của thời tiết”? Cho biết vì sao em xác định như vậy.

Lời giải

- Theo em, trong văn bản, đoạn văn thể hiện rõ mối quan hệ nhân quả giữa các sự kiện thuộc loại “sự biến đổi cực đoan của thời tiết":

+ Đoạn văn thứ 2: Từ “Sự bất thường của Trái Đất đến “trong sân nhà tôi”

- Em xác định như vậy vì:

+ Đoạn văn có nêu nguyên nhân: nhiệt độ trung bình toàn Trái Đất tăng lên

+ Kết quả: Các hiện tượng thời tiết bất thường: bão, lũ, mưa, cháy rừng, … dữ dội hơ

Câu 5 (trang 82, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Hãy chỉ ra những dấu hiệu chứng tỏ khi viết văn bản này, tác giả đã sử dụng nhiều tài liệu tham khảo cần thiết.

Lời giải

- Hàng loạt các tên nhân vật hay các tài liệu mà tác giả trích dẫn ý kiến chính là minh chứng rõ nhất cho việc tác giả đã sử dụng nhiều nguồn tài liệu để viết nên văn bản này:

+ Báo Niu Ooc Thai-mơ có một câu miêu tả chính xác tình trạng bất thường của Trái đất mà người Ai-o-oa hẳn đang cảm thấy: “Giép-Dooc, nhà thủy văn học đang làm cho Trung tâm thời tiết ở Đa-vin-pót, Ai-o-oa nói: Thường khi phá kỉ lục, bạn chỉ vượt qua mức cũ 2,5 đến 5cm. Nhưng hơn kỉ lục cũ tận 1,8 m thì quá ngạc nhiên”

+ Trang CNN.com (ngày 07/08/2007) giới thiệu một báo cáo do Tổ chức khí tượng thế giới (WMO) của Liên hợp quốc công bố…..

+ Như Giôn - hô - đơ - rơn nói:....

+ Tập phim Thoai-lai Dôn

Câu 6 (trang 82, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Tác giả đã đưa vào văn bản rất nhiều số liệu. Đó là những số liệu nào? Việc dẫn số liệu như vậy có ý nghĩa gì?

Lời giải 

- Những số liệu: “lũ và mưa lớn đã làm sập 23 000 ngôi nhà xây bằng gạch đất sét”, “62 người thiệt mạng”, “...cao đến 4,6 m đã tràn qua 68 hòn đảo…”, “nhiệt độ xuống tới -22*C, -18*C…”, “vùng tuyết rơi dày đến 25cm”, “

- Việc dẫn số liệu như vật có tác dụng chứng minh hậu quả nặng nề của hiện tượng Trái Đất nóng lên nhằm làm tăng tính thuyết phục cho điều tác giả muốn nói, ngoài ra còn cho thấy mức độ cập nhật thông tin của tác giả

Câu 7 (trang 82, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Nêu lên điều có ý nghĩa nhất mà em thu nhận được sau khi đọc văn bản này.

Lời giải

Điều có ý nghĩa nhất mà em thu nhận được sau khi đọc văn bản

- Cách đọc hiểu một văn bản thông tin, cách viết một văn bản thông tin từ việc triển khai luận điểm, lấy dẫn chứng và số liệu

- Có cái nhìn đúng đắn nhất về tình trạng biến đổi khí hậu trên thế giới vào thời điểm hiện nay và nhận thức được rằng tất cả mọi người cần phải có ý thức bảo vệ thiên nhiên, để làm giảm tối đa những tác hại của sự biến đổi khí hậu. Làm điều đó cũng chính là đang bảo vệ cho cuộc sống của chính bản thân cũng như sinh vật trên Trái Đất.

4. Viết kết nối với đọc

(trang 82, SGK Ngữ văn 7 tập 2)

Hãy viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 câu) trình bày hiểu biết và suy nghĩ của em về tác động của biến đổi khí hậu ở vùng miền em đang sống.

Lời giải 

Biến đổi khí hậu luôn là mối quan tâm hàng đầu của con người. Chúng ta sống theo sự thay đổi có quy luật của khí hậu, để từ đó mà thay đổi đời sống, công việc, nhất là trong nông nghiệp, sao cho phù hợp nhất. Khí hậu góp sức vào cho cuộc sống con người, thiên nhiên. Mỗi một mùa đến, các loại sinh vật được thử sức mình với biết bao loài khác, con người được vui chơi, chào đón không khí, dịp lễ, có cho mình khoảng thời gian nghỉ ngơi, vui vẻ, hạnh phúc bên gia đình. Nhưng với sự biến đổi khí hậu, cuộc sống của con người bị biến đổi rất nhiều, mà nguyên nhân vốn xuất phát từ chính nhân loại tạo nên ô nhiễm môi trường, khí thải công nghiệp,... Làm cho hạn hán, lũ lụt, ngập mặn,.. xảy ra triền miên ảnh hưởng đến của cải, vật chất, đời sống sinh hoạt của mỗi người. Ở vùng miền em đang sống, thỉnh thoảng mưa bão thất thường, cái lạnh của mùa đông sẽ kéo dài hơn, và khi đến mùa hè thì nắng chói chang với nhiệt độ vô cùng cao. Thế nên để thay đổi khí hậu theo chiều hướng tích cực, chúng ta cũng phải thay đổi lối sống, tuyê truyền bảo vệ môi trường, trồng nhiều cây xanh, nghiêm cấm đốt rừng, xả thải chất công nghiệp ra nguồn nước sạch,... Tất cả vì một tương lai xanh, sạch, đẹp, mọi người an tâm sinh sống.