Soạn văn 7 bài Thiên nhiên và con người trong truyện Đất rừng Phương Nam ngắn nhất
Hướng dẫn Soạn văn 7 bài Thiên nhiên và con người trong truyện Đất rừng Phương Nam ngắn nhất. Trả lời toàn bộ câu hỏi trong SGK Ngữ văn 7 cánh diều chi tiết, đầy đủ bám sát chương trình học.
I. Tác giả – tác phẩm
1. Tác giả
- Bùi Hồng, sinh ngày 5/12/1931. Quê quán: Phù Việt, Thạch Hà, Hà Tĩnh. Huy hiệu 60 năm tuổi Đảng. Vào Hội nhà văn Việt Nam năm 1984.
- Nhà văn tham gia công tác Đoàn từ tháng 8/1945; công tác tuyên huấn, tổ chức Đảng ở quê từ 1948. Bắt đầu viết và in các truyện ký, phê bình sách từ 1951. Sau khi tốt nghiệp Đại học Tổng hợp Văn, năm 1962 đến 1992 làm biên tập rồi Trưởng ban và Tổng biên tập NXB Kim Đồng.
+ Tác phẩm chính:Trên đất Cẩm Bình (truyện ký, 1968); Cá rô ron không vâng lời mẹ (truyện đồng thoại, 1969); Hoa trái đầu mùa (phê bình tiểu luận, 1987). Mười năm ghi nhận (phê bình tiểu luận,1997); Cô gái bướng bỉnh (truyện ký, 2001);...
- Giải thưởng văn học: Tặng thưởng của Ủy ban Thiếu niên nhi đồng và Hội Nhà văn Việt Nam cho tập Trên đất Cẩm Bình (truyện ký, 1968).
2. Tác phẩm
a. Thể loại: Văn bản nghị luận
b. Phương thức biểu đạt: Nghị luận
c. Bố cục:
- Chia văn bản thành 3 đoạn:
+ Đoạn 1: Từ đầu đến “hợp với đại chúng trẻ em”: Giới thiệu chung về con người và thiên nhiên trong tiểu thuyết Đất rừng phương Nam.
+ Đoạn 2: Tiếp theo đến “hai dãy trường thành vô tận”: Khung cảnh thiên nhiên trong tiểu thuyết Đất rừng phương Nam.
+ Đoạn 3: Còn lại: Tính cách, phẩm chất của những con người Nam Bộ trong tiểu thuyết Đất rừng phương Nam.
d. Giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật
- Giá trị nội dung
- Văn bản ca ngợi thiên nhiên trù phú, đa dạng và những con người chất phác, mạnh mẽ trong cuốn tiểu thuyết Đất rừng phương Nam.
- Ca ngợi sự cảm nhận tinh tế, tỉ mỉ, sâu sắc của nhà văn Bùi Hồng.
- Giá trị nghệ thuật:
- Tác giả đã thành công khi liệt kê những chi tiết đắt giá trong tác phẩm.
- Nghệ thuật phân tích, đánh giá, bình luận cụ thể về thiên nhiên, con người trong cuốn tiểu thuyết Đất rừng phương Nam.
II. Trả lời câu hỏi sách giáo khoa
1. Đọc hiểu
Câu 1 (trang 84, SGK Ngữ Văn 7, tập 1)
Phần (1) nêu khái quát đặc điểm gì của truyện Đất rừng phương Nam?
Lời giải
Phần (1) nêu khái quát đặc điểm về con người (nhân vật), thể loại, hình thức.
Câu 2 (trang 85, SGK Ngữ Văn 7, tập 1)
Mở đầu phần (2), tác giả cho biết nhà văn Đoàn Giỏi có điểm mạnh gì?
Lời giải
Mở đầu (2), tác giả cho biết nhà văn Đoàn Giỏi có điểm mạnh là kiến thức và vốn sống phong phú, những câu chuyện đều được dựa trên những mẩu chuyện có thật, đầy sự chân thật, sinh động, hấp dẫn người đọc.
Câu 3 (trang 85, SGK Ngữ Văn 7, tập 1)
Phân biệt lí lẽ và bằng chứng của người viết
Lời giải
- Đoàn Giỏi đã từng viết một loạt sách về các con vật trên rừng, dưới biển trong đó mỗi con (hổ, cá sấu, voi,...), ông đều kể đến trên dưới 50 trang sách. Không phải chỉ có kiến thức về loài, họ, thói quen sinh thái,... mà phần nhiều là những mẩu chuyện có thật, sinh động xen lẫn những huyền thoại có xuất xứ hẳn hỏi.
- Trong Đất rừng Phương Nam, ông chỉ sử dụng một phần rất nhỏ vốn sống phong phú đó mà đã làm người đọc đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác.
Câu 4 (trang 85, SGK Ngữ Văn 7, tập 1)
Những dòng chữ in nghiêng ở đoạn này lấy từ tác phẩm của ai?
Lời giải
Những dòng chữ in nghiêng "Những thân cây tràm vỏ trắng vươn thẳng lên trời, chẳng khác gì những cây nến khổng lồ,...con sông rộng hơn ngàn thước, trông hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất như hai dãy trưởng thành vô tận ..." ở đoạn này lấy từ tác phẩm Đất rừng phương Nam của Đoàn Giỏi
Câu 5 (trang 85, SGK Ngữ Văn 7, tập 1)
Câu mở đầu phần (3) cho biết nội dung chính của phần này là gì?
Lời giải
Câu mở đầu phần (3) cho biết nội dung chính của phần này là những con người Nam Bộ trong tác phẩm của Đoàn Giỏi "những con người Nam Bộ với những nét sắc sảo lạ lùng"
Câu 6 (trang 85, SGK Ngữ Văn 7, tập 1)
Những nhân vật nào được nhắc tới trong phần (3) này
Lời giải
Trong phần 3, tác giả nhắc tới các nhân vật: dì Tư Béo, lão Ba Ngù, ông Hai bán rắn, chú Võ Tòng, tía nuôi An, con chó Luốc...
Câu 7 (trang 86, SGK Ngữ Văn 7, tập 1)
Chú ý các lí lẽ của tác giả giải thích về tính cách con người Nam Bộ.
Lời giải
- Ông không nhiều lời, đôi khi chỉ vài ba nét.
- Tôi muốn nói kĩ hơn hai nhân vật được ông khắc họa kĩ lưỡng nhất: "Võ Tòng hi sinh, bác Hai đổi hẳn tỉnh nết, suốt ngày lầm lì không nói một tiếng"
- "Họ có nhiều tự do hơn, trước kẻ thù (hai chân và bốn chân), họ chống trả quyết liệt. Với bạn bè giai cấp, họ gắn bó thủy chung. Họ hảo hiệp, phóng khoáng kiểu Lương Sơn Bạc."
Câu 8 (trang 87, SGK Ngữ Văn 7, tập 1)
Câu nào nêu đánh giá chung về truyện Đất rừng phương Nam?
Lời giải
Câu nêu đánh giá chung về truyện Đất rừng phương Nam là: Có thể nói, Đất rừng phương Nam đã nói được cái tinh túy của hồn đất, hồn người một vùng châu thổ Cửu Long Giang
2. Câu hỏi cuối bài
Câu 1 (trang 87, SGK Ngữ Văn 7, tập 1)
Văn bản Thiên nhiên và con người trong truyện “Đất rừng phương Nam” bàn luận về vấn đề gì? Nhan đề của văn bản có liên quan như thế nào với vấn đề ấy?
Lời giải
- Văn bản Thiên nhiên và con người trong truyện “Đất rừng phương Nam” bàn luận về đặc điểm thiên nhiên và con người được Đoàn Giỏi mô tả trong Đất rừng phương Nam.
- Nhan đề của văn bản khái quát nên vấn đề cần bàn luận.
Câu 2 (trang 87, SGK Ngữ Văn 7, tập 1)
Hãy dẫn ra một số ví dụ về lí lẽ và các bằng chứng được tác giả nêu lên trong bài viết. Tham khảo mẫu sau:
| Lí lẽ | Bằng chứng (dẫn chứng) |
| Trong Đất rừng phương Nam, ông chỉ sử dụng một phần rất nhỏ vốn sống phong phú đó mà đã làm người đọc đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác | ba ba to bằng cái nia, kì đà lớn hơn chiếc thuyền tam bản, cá sấu phải 12 trai tráng lực lưỡng mới khiêng nổi. |
Lời giải
| Lí lẽ | Bằng chứng (dẫn chứng) |
| Đó là cảm giác ngây ngất trước vẻ đẹp rừng U Minh dưới ánh Mặt Trời vàng óng. | Những thân cây tràm vỏ trắng…xanh thẳm không cùng. |
| Và nỗi rợn ngợp trước dòng sông Năm Căn | Nước ầm ầm đổ ra biển…như hai dãy trường thành vô tận… |
| Ông không nhiều lời, đôi khi chỉ vài ba nét | Những lời nói ngọt nhạt, cái túi tiền thâm đen, căng phồng, bóng mỡ của dì Tư Béo, cái áo vắt vai và những câu đối thoại ngật ngưỡng, hài hước, dở tỉnh, dở say của lão Ba Ngủ. |
| Tôi muốn nói kĩ hơn hai nhân vật được ông khắc họa kĩ lưỡng nhất: ông Hai bán rắn và chú Võ Tòng. | Hai người đều không có đất, quanh năm ở đợ làm thuê cho địa chủ. - Ông Hai bán rắn-tía nuôi An- trốn tù, đón vợ rồi bỏ vào rừng U Minh - Còn chú Võ Tòng gây án, chú tự đến nhà việc nộp mình |
Câu 3 (trang 87, SGK Ngữ Văn 7, tập 1)
Trong phần (3), tác giả đã so sánh hai nhân vật: ông Hai bán rắn và chủ Võ Tòng. Dựa vào bài viết, em hãy chỉ ra những điểm giống nhau và khác nhau giữa hai nhân vật này
Lời giải
* Giống nhau:
- Đều không có đất, quanh năm làm thuê cho địa chủ.
- Bị bọn địa chủ cướp công, cướp người yêu, cướp vợ.
- Đánh trả lũ địa chủ và bị tù.
* Khác nhau:
| Ông Hai | Võ Tòng |
| đón vợ và bỏ vào rừng U Minh sống | chú Võ Tòng gây án, chú tự đến nhà việc nộp mình |
| - Một thuyền nhỏ, hai vợ chồng, thằng con trai và con chó Luốc lang thang kiếm sống bằng đủ thứ nghề | - Mãn hạn tù trở về, con chết, vợ trở thành vợ nhỏ chủ đất. - Võ Tòng vào rừng làm nghề săn bẫy thú. |
| - Gương mặt ông khoáng đạt, dễ mến, da mặt như người trẻ, chỉ ở đoi khóe mắt và trên vầng trán cao là xó xếp mấy đường nhăn | - Gương mặt ông khoáng đạt, dễ mến, da mặt như người trẻ, chỉ ở đoi khóe mắt và trên vầng trán cao là xó xếp mấy đường nhăn |
Câu 4 (trang 87, SGK Ngữ Văn 7, tập 1)
Theo em, mục đích chính của văn bản nghị luận trên là gì? Nội dung của các phần trong văn bản đã làm rõ được mục đích ấy như thế nào?
Lời giải
- Theo em, mục đích chính của văn bản là bàn luận làm rõ vẻ đẹp của thiên nhiên và con người trong tác phẩm Đất rừng phương Nam rồi từ đó làm nổi bật nên sự tài ba, hiểu biết rộng rãi của Đoàn Giỏi.
- Nội dung các phần đã liên kết lại với nhau để làm rõ ý kiến trên, giúp tác giả thực hiện được mục đích nghị luận:
+ Phần 1: Khái quát của tác giả về tác phẩm và thể loại
+ Phần 2: Cách miêu tả thiên nhiên cảnh vật trong tác phẩm
+ Phần 3: Con người Nam Bộ hiện lên trong tác phẩm.
Câu 5 (trang 87, SGK Ngữ Văn 7, tập 1)
Văn bản nghị luận này giúp em hiểu thêm được điều gì về đoạn trích Người đàn ông cô độc giữa rừng (trích truyện Đất rừng phương Nam) đã học ở Bài 1?
Lời giải
Văn bản nghị luận này đã giúp em có thêm sự hiểu biết, cái nhìn rộng mở trước màu sắc thiên nhiên núi rừng cùng người đàn ông có cuộc đời bất hạnh, éo le nhưng vẫn luôn không bỏ cuộc, cố gắng sống tiếp, tìm cách vượt qua số phận và hy sinh anh dũng để bảo vệ vùng đất, con người nơi đây.
Câu 6 (trang 87, SGK Ngữ Văn 7, tập 1)
Văn bản Thiên nhiên và con người trong truyện “Đất rừng phương Nam" đã giúp em hiểu văn học góp phần mở rộng kiến thức về con người và thế giới xung quanh như thế nào?
Lời giải
Qua văn bản Thiên nhiên và con người trong truyện “Đất rừng phương Nam" dưới lăng kính của nhà văn Bùi Hồng đã giúp em hiểu, văn học góp phần rất lớn trong việc giúp cho người đọc mở rộng kiến thức về con người và thế giới xung quanh. Thông qua việc phân tích và làm rõ nghệ thuật kể chuyện, miêu tả, xây dựng tình huống, nhân vật với tâm lý, hành động, cảm xúc khác nhau của Đoàn Giỏi, con người và thiên nhiên liền trở nên sinh động, như thể đưa người đọc hòa làm một với bầu không khí ấy. Và cùng với đó, nhà văn cũng đưa người đọc cảm nhận và có cái nhìn rõ hơn về hoàn cảnh xã hội lúc bấy giờ.
