Soạn văn 7 bài Gặp lá cơm nếp ngắn nhất

Hướng dẫn Soạn văn 7 bài Gặp lá cơm nếp ngắn nhất. Trả lời toàn bộ câu hỏi trong SGK Ngữ văn 7 kết nối tri thức chi tiết, đầy đủ bám sát chương trình học.

I. Tác giả – tác phẩm

1.Tác giả

- Thanh Thảo tên khai sinh là Hồ Thành Công, sinh năm 1945

- Quê quán: huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi

- Tác phẩm chính: Những người đi tới biển, Dấu chân qua trảng cỏ, Những ngọn sóng mặt trời, Khối vuông rubic, Từ một đến một trăm... Ngoài ra, ông còn viết báo, tiểu luận, phê bình văn học và nhiều thể loại khác

- Phong cách thơ Thanh Thảo:

+ Thơ Thanh Thảo là tiếng nói của người tri thức nhiều suy tư, trăn trở về các vấn đề xã hội và thời đại.

+ Thơ ông có sự cách tân vô cùng độc đáo, mới lạ cả về nội dung và hình thức thể hiện. Tuy nhiên, ông cũng có không ít những bài thơ đời thường, giản dị, nhất là khi viết về người lính, về mẹ.

2. Tác phẩm

a. Thể loại:

Gặp lá cơm nếp thuộc thể loại thơ năm chữ.

b. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

Tác phẩm Gặp lá cơm nếp được trích trong tập thơ Dấu chân qua trảng cỏ, sáng tác năm 1978, xuất bản NXB Hội Nhà văn, Hà Nội năm 2015

c. Phương thức biểu đạt :

Văn bản Gặp lá cơm nếp có phương thức biểu đạt là biểu cảm

d. Bố cục bài Gặp lá cơm nếp:

Gặp lá cơm nếp có bố cục gồm 2 phần:

+ Phần 1: Hai khổ thơ đầu: Mùi hương cơm nếp và hình ảnh người mẹ trong tâm trí tác giả

+ Phần 2: Hai khổ thơ cuối: Nỗi nhớ thương mẹ và đất nước của tác giả

e.Giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật

• Giá trị nội dung

Bài thơ "Gặp lá cơm nếp" được viết lên từ nỗi nhớ, tình yêu mà nhà thơ dành cho mẹ. Từ mùi hương cơm nếp quen thuộc, tác giả nhớ đến mẹ, nhớ quê hương da diết. Mùi thơm lạ lùng cứ vương vẫn mãi như động lực khiến tác giả, người lính xa quê nhiều năm có động lực hành quân, chiến đấu để có thể nhanh chóng trở về với mẹ già, với quê hương.

• Giá trị nghệ thuật:

+ Thể thơ 5 chữ, giàu vần điệu.

+ Sử dụng cách chia khổ thơ khác biệt (khổ thơ cuối chỉ có 2 dòng thơ)

+ Hình ảnh so sánh, ẩn dụ.

II. Trả lời câu hỏi sách giáo khoa

1. Đọc văn bản

Câu 1 (trang 43, SGK Ngữ văn 7, tập 1):

Theo dõi: Số lượng tiếng trong mỗi dòng, vần và nhịp thơ.

Lời giải

- Số tiếng: 5 tiếng.

- Gieo vần: vần liền (bếp - nếp).

- Nhịp thơ: nhịp 2/3; 1/4; 3/2 tùy theo từng câu

Câu 2 (trang 43, SGK Ngữ văn 7, tập 1):

Hình dung: Hình ảnh người mẹ trong kí ức của người con.

Lời giải

Người mẹ hiện lên với hình ảnh hiền từ, đảm đang, thương con, người mẹ tảo tần ấy “nhặt lá đun bếp”, để lại dấu ấn sâu đậm khiến người con nhớ mùi cơm nếp của mẹ, mùi cơm “thơm suốt đường con”.

Câu 3 (trang 43, SGK Ngữ văn 7, tập 1):

Theo dõi: Tình cảm của người con dành cho mẹ và quê hương, đất nước.

Lời giải

- Tình cảm của người con dành cho mẹ và quê hương, đất nước: nhớ thương, yêu và trân trọng “mùi vị quê hương/con quên làm sao được/chia đều nỗi nhớ thương”.

2. Sau khi đọc

Câu 1 (trang 44 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Số tiếng trong một dòng, cách gieo vần, ngắt nhịp và chia khổ của bài thơ Gặp lá cơm nếp có gì khác với bài thơ Đồng dao mùa xuân?

Lời giải

*Gặp lá cơm nếp

- Số tiếng trong một dòng: 5 tiếng/ 1 dòng thơ

- Cách gieo vần: Vần chân

- Ngắt nhịp: Linh hoạt, biến tấu trên nền nhịp 2/3

- Chia khổ: 4 khổ, trong đó có 1 khổ đặc biệt

* Đồng dao mùa xuân

- Số tiếng trong một dòng:4 tiếng/ 1 dòng

- Cách gieo vần: Vần chân

- Ngắt nhịp: linh hoạt biến tấu trên nền nhịp 2/2

- Chia khổ: 9 khổ, trong đó có 2 khổ đặc biệt

Câu 2 (trang 44, SGK Ngữ văn 7, tập 1):

Hãy nêu nhận xét về hoàn cảnh đã gợi nhắc người con nhớ về mẹ của mình. Trong kí ức của người con, hình ảnh mẹ hiện lên như thế nào?

Lời giải

- Hoàn cảnh gợi nhắc người con nhớ về mẹ: "Thèm bát xôi mùa gặt/ khói bay ngang tầm mắt" Trên đường hành quân ra trận, anh gặp lá cơm nếp.

=> Nhận xét: Hoàn cảnh đặc biệt người lính phải tham gia hành quân, "lá cơm nếp" đã đưa anh quay trở về quá khứ, nhớ lại cơm nếp mẹ làm. Qua đó người đọc nhận thấy ở anh sự tinh tế trong cảm nhận thiên nhiên, thế giới tình cảm phong phú và ý thức trách nhiệm lớn lao với gia đình, quê hương, đất nước.

- Hình ảnh người mẹ trong kí ức con: hiền từ, đảm đang, chịu thương chịu khó, thương con với hành động nhặt lá về đun bếp để thổi nồi xôi thơm lừng cho con ăn.

Câu 3 (trang 44,SGK Ngữ văn 7, tập 1):

Trong khổ thơ thứ ba, người con thể hiện những tình cảm, cảm xúc gì? Vì sao những tình cảm, cảm xúc ấy lại cùng trào dâng trong tâm hồn người con khi "gặp lá cơm nếp"?

Lời giải

Trong khổ 3, người con đã dành những tình cảm nhớ thương và kính yêu dạt dào dành cho mẹ và đất nước. Đó là tình cảm thiêng liêng của người con dành cho cội nguồn, cho dân tộc, cho người mẹ kính yêu đã sinh ra và yêu thương mình.

- Những tình cảm, cảm xúc ấy cùng trào dâng trong tâm hồn người con khi “gặp lá cơm nếp” vì đây chính là mùi vị quen thuộc của người con, vị của quê hương anh. Người lính được thưởng thức hương vị của sôi nếp từ thuở còn thơ, món ăn đã khắc ghi dấu ấn vào trong anh cho đến khi trưởng thành, tham gia chiến đấu bảo vệ tổ quốc, quê hương. Tình yêu của người lính phải bao la, to lớn thì mới có thể cảm nhận sâu sắc từ những điều nhỏ bé. Chính vì vậy mùi xôi đã mang đậm dấu ấn của tình mẹ, của quê hương để rồi sau này khi đi đâu về đâu, tình cờ ngửi thấy hương vị quen thuộc ấy, anh cũng nhớ tới quê hương và người mẹ kính yêu của mình.

Câu 4 (trang 44, SGK Ngữ văn 7, tập 1):

Em cảm nhận như thế nào về hình ảnh người con trong bài thơ?

Lời giải

Qua những dòng thơ dạt dào cảm xúc, thể hiện được hình ảnh của người lính là một người con giàu tình cảm, hiếu thảo khi chỉ từ những thứ giản đơn, bình dị cũng đưa anh ngược về quá khứ, về món ăn thơm ngon mẹ làm. Tình yêu mẹ, yêu quê hương đất nước luôn luôn thường trực trong trái tim người con, chỉ cần gặp chất xúc tác nhỏ là tình yêu nỗi nhớ có dịp bùng lên mạnh mẽ.

Câu 5 (trang 44, SGK sgk Ngữ văn lớp 7 Tập 1):

Theo em, thể thơ năm chữ có tác dụng gì trong việc thể hiện cảm xúc của nhà thơ?

Lời giải

Thể thơ 5 chữ mỗi dòng năm tiếng; nhịp 3/2, 2/3 linh hoạt, sử dụng vần chân…

Bài thơ ngắn, chỉ có bốn khổ, tổng cộng mười bốn dòng, trong đó ba khổ đầu mỗi khổ bốn dòng, khổ cuối chỉ có hai dòng. Mỗi dòng năm tiếng được ngắt nhịp linh hoạt với vấn chân biến hóa. Những đặc điểm hình thức đó đã góp phần thể hiện một cách hàm súc tình cảm, tấm lòng của người con đối với quê hương, đất nước và mẹ của mình. Những dòng thơ ngắn gọn, không diễn tả chi tiết, cụ thể mà chỉ khơi ngợi tâm tình của người con nhưng người đọc vẫn có thể cảm nhận được tình cảm sâu nặng của anh dành cho quê hương và mẹ.