Soạn văn 7 bài Bầy chim chìa vôi ngắn nhất

Hướng dẫn Soạn văn 7 bài Bầy chim chìa vôi ngắn nhất. Trả lời toàn bộ câu hỏi trong SGK Ngữ văn kết nối tri thức chi tiết, đầy đủ bám sát chương trình học.

I. Tác giả – tác phẩm

1.Tác giả

- Nguyễn Quang Thiều sinh ngày 13 tháng 02 năm 1957 tại làng Chùa, xã Sơn Công, huyện Ứng Hoà, tỉnh Hà Tây, nay thuộc Hà Nội

- Ông là một nhà thơ. Ngoài lĩnh vực chính thơ ca tạo nên tên tuổi, ông còn là một nhà văn với các thể loại tiểu thuyết, truyện ngắn, bút ký và tham gia vào lĩnh vực báo chí.

- Là cây bút đa năng và sung sức, xuất hiện thường xuyên trên văn đàn, báo chí. Ông nhanh chóng nổi lên như một nhà thơ trẻ cách tân hàng đầu thế hệ mình. Bên cạnh thơ, Nguyễn Quang Thiều cũng ghi dấu ấn về văn xuôi, tiểu luận, dịch thuật và góp phần quan trọng quảng bá văn học Việt Nam ra thế giới.

- Nhiều sáng tác: Thơ tuyển cho thiếu nhi, Những người lính của làng, Người cha, truyện thiếu nhi,...

2.Tác phẩm

a. Thể loại:

Bầy chim chìa vôi thuộc thể loại truyện ngắn.

b. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

- Tác phẩm Bầy chim chìa vôi được trích trong tập “Mùa hoa cải bên sông” của Nguyễn Quang Thiều đặt trong bối cảnh làng quê với những cái kết có hậu.

- Tập truyện do NXB Hội Nhà văn phát hành quý IV năm 2012.

c. Bố cục bài Bầy chim chìa vôi:

Bầy chim chìa vôi có bố cục gồm 3 phần:

+ Phần 1: Từ đầu đến “mùa sinh nở của chúng”: Cuộc đối thoại giữa Mon và Mên về tổ chim chìa vôi.

+ Phần 2: Tiếp theo đến “ông Hảo mà đi”: Quyết định đi cứu bầy chim chìa vôi của Mon và Mên

+ Phần 3: Còn lại: Cảm xúc của hai anh em khi chứng kiến cảnh bầy chim chìa vôi đập cánh bay lên.

d. Phương thức biểu đạt:

- Văn bản Bầy chim chìa vôi có phương thức biểu đạt là tự sự

e. Người kể chuyện:

- Văn bản Bầy chim chìa vôi được kể theo ngôi thứ ba

. Giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật

• Giá trị nội dung trong bài Bầy chim chìa vôi

- “Bầy chim chìa vôi” là tác phẩm truyện ngắn kể về hai cậu bé Mon và Mên cùng những suy nghĩ, hành động bảo vệ tổ chim chìa vôi trong đêm bão, qua đó tác giả muốn giáo dục những cô bé, cậu bé - những công dân tương lai của chúng ta mang một tấm lòng nhân ái để bảo vệ từng thứ nhỏ bé nhất trên thế giới này.

• Giá trị nghệ thuật Bầy chim chìa vôi

- Cách kể chuyện theo ngôi thứ ba thú vị, hấp dẫn.

+ Nghệ thuật miêu tả nhân vật qua lời đối thoại đặc sắc.

+ Ngôn ngữ gần gũi giúp cho những lời đối thoại của các nhân vật được thể hiện một cách chân thực, sinh động.

II. Trả lời câu hỏi sách giáo khoa

1. Đọc văn bản

Câu 1 (trang 11, SGK Ngữ văn 7, tập 1):

Chi tiết nào được lặp lại trong những lời nói của nhân vật Mon?

Lời giải

Chi tiết được lặp lại trong những lời nói của nhân vật Mon là: “Anh bảo…” về việc mưa to, nước ngập thì tổ chim chìa vôi sẽ bị ngập

Câu 2 (trang 13, SGK Ngữ văn 7, tập 1):

Bầy chim chìa vôi non có bay được vào bờ không?

Lời giải

Trường hợp 1: Dự đoán bầy chim chìa vôi non không bay được vào bờ.

Trường hợp 2: Dự đoán bầy chim chìa vôi non bay được vào bờ.

Câu 3 (trang 15, SGK Ngữ văn 7, tập 1):

Cuộc “cất cánh” của bầy chim chìa vôi non ở đây có đúng như dự đoán của em không?

Lời giải

Trường hợp 1: Cuộc “cất cánh” của bầy chim chìa vôi non ở đây không đúng như dự đoán của em vì chúng đã bay lên thành công và hạ xuống bên một lùm dứa dại bờ sông dù trước đó có một chú chim như đuối sức, rơi xuống nước như một chiếc lá.

Trường hợp 2: Cuộc “cất cánh” của bầy chim chìa vôi non ở đây đúng như dự đoán của em vì chúng đã bay lên thành công và hạ xuống bên một lùm dứa dại bờ sông dù trước đó có một chú chim như đuối sức, rơi xuống nước như một chiếc lá.

2. Sau khi đọc 

Câu 1 (trang 16, SGK Ngữ văn 7, tập 1):

Em hãy xác định đề tài và ngôi kể của truyện Bầy chim chìa vôi?

Lời giải

- Truyện Bầy chim chìa vôi viết về đề tài trẻ em (tuổi thơ), thiên nhiên và được kể theo ngôi thứ ba.

Câu 2 (trang 16, SGK Ngữ văn 7, tập 1):

Chỉ ra đâu là lời người kể chuyện, đâu là lời nhân vật trong đoạn văn sau:

Khoảng hai giờ sáng Mon tỉnh giấc. Nó xoay mình sang phía anh nó, thì thào gọi:

- Anh Mên ơi, anh Mên!

- Gì đấy? Mày không ngủ à? – Thằng Mên hỏi lại, giọng nó ráo hoảnh như đã thức dậy từ lâu lắm rồi.

Lời giải

- Lời người kể chuyện trong đoạn: "Khoảng hai giờ sáng Mon tỉnh giấc. Nó xoay mình sang phía anh nó, thì thào gọi", "Thằng Mên hỏi lại, giọng nó ráo hoảnh như đã thức dậy từ lâu lắm rồi."”

- Lời nhân vật:

+ Lời của nhân vật Mon nói với Mên: Anh Mên ơi, anh Mên!

+ Lời của nhân vật Mên nói với Mon: Gì đấy? Mày không ngủ à?

Câu 3 (trang 17, SGK Ngữ văn 7, tập 1):

Điều gì khiến hai anh em Mên, Mon lo lắng khi thấy mưa to và nước đang dâng cao ngoài bãi sông? Chi tiết nào thể hiện rõ nhất điều đó?

Lời giải

- Điều mà hai anh em Mên, Mon lo lắng khi thấy mưa to và nước đang dâng cao ngoài bãi sông là việc những con chim chìa vôi non có thể sẽ bị chết đuối.

- Sự lo lắng của hai anh em được thể hiện rõ nhất thông qua cuộc trò chuyện của hai anh em lúc nửa đêm: "Có lẽ sắp ngập mất bãi cát rồi" ; "Em sợ những con chim chìa vôi non bị chết đuối mất" ; "Thế anh bảo chúng nó có bơi được không?" ..

Câu 4 (trang 17, SGK Ngữ văn 7, tập 1):

Trong cuộc trò chuyện ở phần (2), Mon nói với Mên những chuyện gì? Nội dung cuộc trò chuyện ấy giúp em cảm nhận ra được những nét tính cách nào của nhân vật Mon?

Lời giải

- Trong cuộc trò chuyện ở phần (2), Mon đã nói với Mên việc mình lấy trộm con cá bống của bố rồi thả nó vào chỗ cống sông và lo lắng tổ chim sẽ bị ngập, rồi Mon đã rủ Mên ra sông để mang chúng vào bờ.

- Qua những câu nói của nhân vật Mon trong lúc trò chuyện với Mên giúp em nhận thấy Mon là một cậu bé có tâm hồn trong sáng, nhân hậu, biết yêu thương, quan tâm các loài vật và có tấm lòng thuần khiết, biết yêu quý, trân trọng sự sống.

Câu 5 (trang 17, SGK Ngữ văn 7, tập 1):

Nêu một số chi tiết miêu tả nhân vật Mên ở phần (3). Em hãy dựa vào các chi tiết đó để khái quát tính cách của nhân vật Mên.

Lời giải

- Các chi tiết miêu tả nhân vật Mên ở phần (3): “giọng thằng Mên tỏ vẻ rất người lớn”, “Phải kéo vào bến chứ, không thì chết”, "Nào xuống đò được rồi đấy", “Thằng Mên quấn cái dây buộc đò vào người nó và gò lưng kéo.”, “Thằng Mên nói và ngồi thụp xuống. Nó căng mắt nhìn sát mặt sông”,...

→ Từ những chi tiết trên ta có thể thấy Mên mặc dù vẫn còn nhỏ tuổi nhưng đã tỏ ra là một người sống có trách nhiệm, biết suy nghĩ, hành động dứt khoát, mạnh mẽ, biết quan tâm mọi thứ xung quanh và cũng là một người yêu động vật và thế giới tự nhiên.

Câu 6 (trang 17, SGK Ngữ văn 7, tập 1):

Khi đọc đoạn văn miêu tả khung cảnh bãi sông trong buổi bình minh, em có ấn tượng nhất với chi tiết nào? Vì sao?

Lời giải

Đoạn văn miểu tả khung cảnh bãi sông trong buổi bình minh miêu tả cảnh tượng như huyền thoại "Từ mặt nước sông, những cánh chim bé bỏng và ướt át đột ngột bứt khỏi dòng nước khổng lồ bay lên. Hai đứa bé không kêu lên được một tiếng nào. Người chúng như đang ngùn ngụt tỏa hơi nóng" chính là chi tiết em đặc biệt yêu thích nhất. Bởi chi tiết này đã mang đến cho em ấn tượng sâu đậm, giúp em thấy được sự tương phản của hai hình ảnh "cánh chim bé bỏng" và "dòng nước khổng lồ", như thể sinh linh nhỏ bé đang đấu tranh thoát khỏi con quái vật to lớn, dũng mãnh, có thể cướp đi sinh mạng của chúng một cách bất ngờ. Và cùng với dòng cảm xúc ngỡ ngàng, vui sướng không nói lên lời của anh em Mên, Mon khi thấy bầy chim chìa vôi non vẫn sống sót thoát khỏi tai nạn chết đuối, mặc dù dải cát nơi chúng làm tổ đã bị nhấn chìm trong dòng nước lũ.

Câu 7 (trang 17, SGK Ngữ văn 7, tập 1):

Trong đoạn kết của truyện, Mên và Mon hình như không hiểu rõ vì sao mình lại khóc. Em hãy giúp các nhân vật lí giải điều đó.

Lời giải

Trong suốt diễn biến câu chuyện, Mên và Mon đều lo lắng cho bầy chim chìa vôi non khi phải đối mặt với dòng nước lũ đang ngày càng nâng lên. Hai đứa trẻ lo lắng, căng thẳng tới mức khi chứng kiến cảnh tượng như huyền thoại, những chú chim chìa vôi cất cánh bay lên khỏi mặt nước, hòa mình vào với bầu trời của riêng chúng liền bật khóc. Khóc vì vui sướng, vì hạnh phúc, vì niềm vui, điều mong mỏi và hy vọng nhất của cả hai đã được thực hiện hóa, không có chú chim nào bị dòng nước nhấn chìm kết thúc sinh mệnh trước khi được ngắm nhìn một thế giới bao la xinh đẹp. Và hết thảy, đặc biệt hơn, trở thành một kỷ niệm thiêng trong đời hai đứa trẻ khi được tận mắt chứng kiến cảnh những chú chim chìa vôi con “đã thực hiện xong chuyến bay quan trọng, đầu tiên và kì vĩ nhất trong đời chúng.”.