Soạn văn 6 bài Về thăm mẹ ngắn nhất
Hướng dẫn Soạn văn 6 bài À ơi bàn tay mẹ ngắn nhất. Trả lời toàn bộ câu hỏi trong SGK Ngữ văn 6 cánh diều chi tiết, đầy đủ bám sát chương trình học.
I. Tác giả - tác phẩm
1. Tác giả
- Tên: Đinh Nam Khương (1949 - 2018)
- Quê quán: Hà Nội
- Chức danh: Từng là phó chủ tịch Hội Đông y Mỹ Đức, Hà Nội; Hội viên Hội Nhà văn Việt Nam.
- Giải thưởng:
+ Giải A cuộc thi thơ 1981 - 1982 - Báo Văn nghệ.
+ Tặng thưởng bài thơ hay nhất 1992 - Báo Văn nghệ Quân đội.
+ Tặng thưởng chùm thơ hay nhất 2001 - Báo Văn nghệ.
+ Giải B cuộc thi thơ Lục bát 2002 - 2003
- Tác phẩm chính: Lặng lẽ một dòng sông; về thăm mẹ; nhớ Trường Sơn; gừng; tiếng gà trưa
2. Tác phẩm
a. Thể loại
- Thơ lục bát
b. Xuất xứ
- Trích Mẹ (Tuyển thơ) - 2002.
c. Phương thức biểu đạt:
- Biểu cảm
d. Bố cục:
- 3 khổ.
+ Khổ 1: 4 câu đầu: Hình ảnh mẹ gắn liền với bếp lửa
+ Khổ 2, 3: Tình yêu thương của mẹ gắn với những sự vật gần gũi
+ Khổ 4: 2 câu cuối: Tình cảm của người con với mẹ
e. Giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật
- Giá trị nội dung:
+ Về thăm mẹ là bài thơ thể hiện tình cảm của người con xa nhà trong một lần về thăm mẹ mình. Mặc dù mẹ không ở nhà nhưng hình ảnh mẹ hiễn hữu trong từng sự vật thân thuộc xung quanh. Mỗi cảnh, mỗi vật đều biểu hiện sự vất vả, sự tần tảo, hi sinh và đặc biệt là tình thương yêu của mẹ dành cho con.
- Giá trị nghệ thuật:
+ Thể thơ lục bát nhịp nhàng, biểu cảm.
+ Kết hợp thành công các biện pháp tu từ: ẩn dụ, liệt kê.
II. Trả lời câu hỏi sách giáo khoa
1. Đọc hiểu
Trả lời câu 1 (trang 40 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Từ nhan đề bài thơ và tranh minh họa, hãy đoán xem người trong tranh là ai. Tâm trạng của người đó như thế nào?
Lời giải
Từ nhan đề bài thơ và tranh minh họa, em đoán người trong tranh là người con đang ngồi buồn nhớ mẹ, nhớ những kỉ niệm về mẹ.
Trả lời câu 2 (trang 40 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Chú ý thể thơ, chỉ ra vần, nhịp, hình ảnh trong bài thơ.
Lời giải
- Thể thơ: Lục bát
- Nhịp thơ: 4/2, 4/4
- Vần:
+ Chữ thứ 6 của câu 6 vần với chữ thứ 6 câu 8.
+ Chữ thứ 8 của câu 8 vần với chữ thứ 6 câu 6.
Trả lời câu 3 (trang 40 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Dấu ba chấm trong dòng thơ ở khổ cuối có tác dụng gì?
Lời giải
Dấu ba chấm trong dòng thơ ở khổ cuối có tác dụng hiện cảm xúc nghẹn ngào không nói thành lời của tác giả.
2. Trả lời câu hỏi cuối bài
Trả lời câu 1 (trang 41 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Bài thơ là lời của ai? Thể hiện cảm xúc về ai? Cảm xúc như thế nào? (Đối chiếu với dự đoán ban đầu của em để xác nhận hoặc điều chỉnh).
Lời giải
- Bài thơ là lời của người con trở về nhà sau nhiều ngày xa nhà.
- Thể hiện cảm xúc về mẹ.
=>> Đó là cảm xúc nghẹn ngào, nhớ thương mẹ hiền sau bao ngày đi xa và trở về không thấy mẹ.
Trả lời câu 2 (trang 41 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Cảnh vật quanh ngôi nhà của người mẹ hiện lên với những hình ảnh nào? Những hình ảnh ấy đã giúp tác giả thể hiện được tình cảm gì?
Lời giải
Hình ảnh ngôi nhà của mẹ hiện ra đơn sơ, mộc mạc và rất đỗi thân thương với chum tương đã đậy, chiếc nón mê cũ, cái áo tơi qua bao buổi cày bừa đã ngắn ngủn, đàn gà con vào ra quanh cái nơm hỏng vành,…
=>> Tinh cảm trân quý, sự yêu thuowgn những điều đơn sơ giản dị nhất của tác giả đối với ngôi nhà của mẹ và cảnh vật quanh ngôi nhà của mẹ.
Trả lời câu 3 (trang 41 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Xác định biện pháp tu từ ở khổ thơ thứ hai và chỉ ra tác dụng của biện pháp ấy.
Lời giải
Biện pháp nghệ thuật ẩn dụ: "nón mê", "áo tơi" cho hình ảnh người mẹ lam lũ.
Trả lời câu 4 (trang 41 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Điều gì làm người con “Nghẹn ngào thương mẹ nhiều hơn...”?
Lời giải
Người con nghẹn ngào và thương mẹ nhiều hơn vì:
- Vì người con cảm nhận được tình yêu thương của mẹ khi nhìn thấy trái chín trên cây mẹ vẫn để phần.
- Vì người con nhận thấy sự tảo tần của mẹ khi mọi vật trong nhà đều do bàn tay mẹ vun vén, xếp đặt, chăm chút.
- Vì người con hiểu ra bao nỗi nhọc nhằn của mẹ khi nhìn thấy chiếc nón mê tàn, cái áo tơi cũ mòn đã cùng mẹ lặn lội qua bao mưa nắng
Trả lời câu 5 (trang 41 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Nhận xét cách gieo vần lục bát trong câu: “Áo tơi qua buổi cày bừa / Giờ còn lủn củn khoác hờ người rơm."
Lời giải
- Cách gieo vần: "Áo tơi qua buổi cày bừa / Giờ còn lủn củn khoác hờ người rơm."
- Trong cặp lục bát trên có sự đối xứng nhau trong các thanh ở các tiếng 2,4,6.
+ Câu lục là B – T – B “tơi - buổi - bừa”;
+ Câu bát là B – T – B – B “còn - củn - hờ - rơm".
Trả lời câu 6 (trang 41 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Hình dung và tái hiện lại cảnh người con về thăm ngôi nhà của mẹ trong bài thơ bằng cách vẽ tranh minh hoạ hoặc miêu tả bằng lời văn.
Lời giải
Phương pháp 1: Vẽ tranh trình bày qua giấy A4
Phương pháp 2: Miêu tả lời văn
Ngày đông đó là ngày tôi trở về, căn nhà sau những ngày tháng tôi đi học tập nơi xa vẫn vậy. Vẫn là hình ảnh đơn sơ giản dị, mộc mạc mà thân thương làm sao. Ngày hôm nay thật lạ, không có lửa từ bếp, không có mùi hương nhen nhóm từ khói có lẽ do mẹ tôi đã vắng nhà. Cho đến khi ngồi trước hiên nhà đợi mẹ tôi với thấy được sự tỉ mỉ của mẹ tôi ấy là chum đã được đậy nắp, không những thế mẹ còn nuôi rất nhiều gà. Đến những trái na cuối vụ mẹ cũng dành phần cho tôi.
