Soạn văn 6 bài Trong lòng mẹ ngắn nhất
Hướng dẫn Soạn văn 6 bài Trong lòng mẹ ngắn nhất. Trả lời toàn bộ câu hỏi trong SGK Ngữ văn 6 cánh diều chi tiết, đầy đủ bám sát chương trình học.
I. Tác giả - tác phẩm
1. Tác giả
- Nguyên Hồng (1918- 1982), tên khai sinh là Nguyễn Nguyên Hồng
- Quê quán: Nam Định
- Là nhà văn của phụ nữ, nhi đồng, của những người cùng khổ.
- Văn xuôi Nguyên Hồng giàu chất trữ tình, nhiều khi dạt dào những cảm xúc thiết tha, rất mực chân thành.
2. Tác phẩm
a, Xuất xứ:
- Văn bản “Trong lòng mẹ” trích từ chương thứ IV của tập hồi kí “Những ngày thơ ấu” gồm 9 chương.
- Đây là tập hồi kí nói về tuổi thơ cay đắng của chính tác giả
b, Bố cục: 2 phần
- Phần 1: Từ đầu → người ta hỏi đến chứ: Cuộc đối thoại giữa bà cô và bé Hồng.
- Phần 2: Còn lại: Niềm hạnh phúc của bé Hồng khi gặp mẹ.
c, Thể loại:
- Hồi kí
d, Phương thức biểu đạt
- Tự sự, miêu tả, biểu cảm.
e, Giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật
- Giá trị nội dung:
+ Đoạn trích “Trong lòng mẹ” đã kể lại một cách chân thực và cảm động những cay đắng và tủi cực cùng tình yêu thương cháy bỏng của nhà văn thời thơ ấu đối với người mẹ bất hạnh, đáng thương của mình.
- Giá trị nghệ thuật:
+ Lời văn nhẹ nhàng, tình cảm, giàu hình ảnh
+ Kết hợp lời văn kể chuyện với miêu tả, biểu cảm
+ Sử dụng biện pháp so sánh, đối lập cùng các động từ mạnh
+ Khắc họa thành công hình tượng nhân vật bé Hồng thông qua lời nói, hành động, tâm trạng sinh động chân thật.
II. Trả lời câu hỏi đọc hiểu
1. Đọc hiểu
Trả lời câu 1 (trang 52 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phần 1 cho biết hoàn cảnh của nhân vật "tôi" như thế nào?
Lời giải
Hoàn cảnh của nhân vật tôi trong phần 1: Hồng là kết quả của một cuộc hôn nhân không hạnh phúc. Cha mất sớm. Người mẹ vì cùng túng quá phải tha hương cầu thực. Chú phải sống xa mẹ, sống cùng họ hàng ở bên nội. Nhưng cậu lại không hề được yêu thương. Cậu phải sống trong sự ghẻ lạnh và cay nghiệt của những người thân thích.
Trả lời câu 2 (trang 52 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phản ứng của nhân vật: "tôi" trước lời kể của người cô như thế nào?
Lời giải
Phản ứng của nhân vật "tôi" trước lời kể của người cô:
- Toan muốn trả lời là "có" khi bà cô hỏi:" Hồng! Mày có muốn vào Thanh Hóa chơi với mợ mày không?" nhưng chợt nhận ra ngay ý nghĩa cay độc trong lời nói của bà cô lặng lẽ cúi đầu không đáp
- Cười đáp lại người cô là không muốn vào vì cuối năm kiểu gì mẹ cũng về.
Trả lời câu 3 (trang 53 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Phần 3 kể về việc gì? Đây có phải là nội dung chính của văn bản không? Có liên quan gì đến nhan đề văn bản?
Lời giải
Phần 3 kể về cuộc gặp mặt của mẹ con Hồng sau bao ngày xa cách. Đây là nội dung chính của văn bản và có liên quan đến nhan đề: "Trong lòng mẹ".
Trả lời câu 4 (trang 53 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Tìm các từ ngữ tả hành động và cảm xúc của nhân vật tôi khi gặp lại mẹ?
Lời giải
Các từ ngữ tả hành động và cảm xúc của nhân vật tôi khi gặp lại mẹ:
- "Chợt thoáng thấy một bóng người ngồi trên xe kéo giống giống mẹ", "tôi liền đuổi theo gọi bối rối:"Mợ ơi! Mợ ơi! Mợ ơi!"
- Sợ rằng chỉ là nhầm lẫn: "Và cái lầm đó không những làm tôi thẹn... sa mạc"
- "Tôi đuổi kịp", "thở hồng hộc, trán đẫm mồ hôi, và khi trèo lên xe, tôi ríu cả chân lại"
- "Oà lên khóc rồi cứ thể nức nở"
- "tại sự sung sướng bỗng được trông nhìn và ôm ấp… sung túc"
- "đùi áp đùi mẹ tôi", "đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi", ngửi hương quần áo thơm tho lạ thường.
Trả lời câu 5 (trang 53 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Người mẹ hiện lên trong cái nhìn của "tôi" như thế nào?
Lời giải
Người mẹ hiện lên trong cái nhìn của " tôi":
- "không còm cõi xơ xác quá như lời cô tôi nhắc lại lời người họ nôi của tôi nói".
- "gương mặt mẹ tôi vẫn tươi sáng với đôi mắt trong và nước da mịn màng làm nổi bật màu hồng của hai gò má".
- quần áo thơm tho, khuôn miệng xinh xắn nhai trầu.
Trả lời câu 6 (trang 54 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Tranh minh họa gợi cho em suy nghĩ gì về tình mẫu tử?
Lời giải
Từ hình ảnh minh họa ta nhận thấy tình cảm mẫu tử thật thiêng liêng không gì có thể sánh được. Tình yêu thương con của những người mẹ là rộng lớn mênh mông vô cùng. Yêu thương con, mẹ có thể làm tất cả vì con, hy sinh để dành những điều tốt nhất cho con. Đó chính là tình cảm đẹp đẽ, thiêng liêng, xúc động nhất của cuộc đời.
Trả lời câu 7 (trang 54 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Tình mẫu tử thể hiện như thế nào qua hành động, cảm xúc của "tôi"?
Lời giải
Qua hành động và cảm xúc của nhân vật tôi khi không nghe lời bà cô xúi giục, căm giận xã hội đã ruồng rẫy mẹ, ta nhận ra được tình mẫu tử thiêng liêng, tình yêu dành cho mẹ vẫn dạt dào, mãnh liệt. Chính tình yêu thương mẹ khiến cậu có những suy nghĩ mạnh mẽ, dứt khoát, muốn hết lòng bảo vệ mẹ. Tình thương mẹ của bé Hồng như viên kim cương lấp lánh trong tác phẩm và trong lòng người đọc.
Trả lời câu 8 (trang 54 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Vì sao "câu nói ấy bị chìm ngay đi"?
Lời giải
"câu nói ấy bị chìm ngay đi" là do lúc này Hồng đã được gặp mẹ, được ở trong lòng mẹ, được cảm nhận hơi ấm của mẹ, chính vì thế lúc này đây những câu nói độc ác ấy chìm ngay đi, em chẳng để tâm tới nó nữa.
2. Trả lời câu hỏi cuối bài
Trả lời câu 1 (trang 54 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Sự việc chính mà tác giả kể lại ở đoạn trích Trong lòng mẹ là gì? Sự việc ấy được tập trung thể hiện ở phần nào của văn bản?
Lời giải
Sự việc chính của đoạn trích:
- Cuộc đối thoại cay nghiệp giữa Hồng và bà cô về mẹ (phần 2)
- Giây phút thiêng liêng khi Hồng gặp lại mẹ phần 3
Trả lời câu 2 (trang 54 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Hình ảnh người mẹ qua lời kể của người cô và trong suy nghĩ, tình cảm của nhân vật “tôi” có gì khác nhau?
Lời giải
- Hình ảnh người mẹ qua lời kể của người cô và suy nghĩ của nhân vật “tôi” hoàn toàn trái ngược nhau.
+ Người cô luôn kể những điều không tốt về mẹ Hồng từ ngoại hình cho tới phẩm chất tính cách
+ Còn với Hồng mẹ luôn là một người tuyệt vời, đáng kính trọng dù cho “non ròng một năm nay mẹ tôi không gửi cho tôi lấy một lá thư...”.
Trả lời câu 3 (trang 54 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Dẫn ra một số câu văn thể hiện cảm xúc của nhân vật “tôi” khi gặp lại mẹ. Từ đó, hãy nêu nhận xét về nhân vật này.
Lời giải
- Một số câu văn:
+ "…Tôi liền đuổi theo, bối rối"
+ "Tôi thấy những cảm giác ấm áp bỗng mơn man khắp da thịt"
+ “Phải bé lại… thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng”
- Nhận xét:
Hình ảnh nhân vật chú bé Hồng khiến người đọc xúc động với hoàn cảnh đáng thương và tấm lòng nhân hậu, tình mẫu tử thiêng liêng, cao quý của cậu đối với mẹ. Khi “thoáng thấy một bóng người ngồi trên xe kéo”, chú bé đã vội vã chạy đuổi theo từ đây ta thấy được tâm trạng hồi hộp, niềm khát khao mong được gặp mẹ của Hồng. Tâm trạng cô đơn khi thiếu vắng mẹ và mong ước cháy bỏng được gặp lại mẹ của Hồng được bộc lộ rõ qua những suy nghĩ, những giả thiết ngây thơ, trong sáng mà chứa đựng nhiều nỗi đau.
Trả lời câu 4 (trang 54 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Chỉ ra một số biểu hiện của đặc điểm thể loại hồi kí trong đoạn trích.
Lời giải
Chỉ ra một số biểu hiện của đặc điểm thể loại hồi kí trong đoạn trích.
- Trong lòng mẹ thuộc hồi kí là một thể của kí dùng để ghi chép lại những sự việc, những quan sát, nhận xét và tâm trạng có thực mà tác giả đã trải qua.
- Văn bản mang tính chủ quan được kể theo ngôi thứ nhất của nhân vật.
- Văn bản là dòng suy nghĩ, tâm trạng của nhân vật bé Hồng kể lại cuộc trò chuyện với bà cô và những suy nghĩ của cậu bé trong giây phút gặp lại mẹ.
Trả lời câu 5 (trang 54 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Viết khoảng 4 - 5 dòng nêu lên tình cảm và suy nghĩ của em sau khi đọc đoạn trích Trong lòng mẹ của nhà văn Nguyên Hồng.
Lời giải
Cậu bé Hồng trong tác phẩm đã được tác giả khắc họa với hình ảnh của một người con hiếu theo. Hồng yêu thương mẹ, Hồng trân trọng những ngày tháng khi còn được bên mẹ. Đặc biệt trong giờ phút được gặp lại mẹ, tâm hồn cậu như được sống lại, sự gặp gỡ này với Hồng được coi là sự thăng hoa của cảm xúc. Thành công của tác giả Nguyên Hồng chính bởi sự cao cả của tình mẫu tử thiêng liêng này. Qua đó hình ảnh cậu bé Hồng đã để lại nhiều cảm xúc cho độc giả, cũng chính từ hình ảnh của cậu mà mỗi chúng ta càng cần biết trân quý về người mẹ của mình.
