Soạn văn 6 bài Thạch Sanh ngắn nhất
Hướng dẫn Soạn văn 6 bài Thạch Sanh ngắn nhất. Trả lời toàn bộ câu hỏi trong SGK Ngữ văn 6 cánh diều, kết nối tri thức ngắn gọn và đầy đủ.
Soạn văn 6 bài Thạch Sanh - Cánh diều
1. Chuẩn bị
Trả lời câu 1 (trang 19 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
- Xem lại khái niệm Truyện cổ tích ở phần Kiến thức ngữ văn để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này. Đọc trước truyện Thạch Sanh.
- Khi đọc hiểu truyện cổ tích, các em cần chú ý:
Truyện kể về việc gì? Xác định những sự kiện chính trong truyện.
Lời giải
- Truyện kể về người anh hùng Thạch Sanh.
- Các sự việc chính trong truyện:
+ Sự ra đời và lớn lên kì lạ của Thạch Sanh.
+ Gặp Lý Thông và kết nghĩa anh em.
+ Đi canh miếu và diệt chằn tinh.
+ Giết đại bàng, cứu công chúa, bị Lý Thông lấp cửa hang.
+ Hồn đại bàng và chằn tinh báo oán, Thạch Sanh bị nhốt vào ngục.
+ Tiếng đàn của Thạch Sanh giúp công chúa khỏi bị câm, vạch mặt Lý Thông và giải oan cho mình.
+ Thạch Sanh đối đầu với 18 nước.
+ Về già, vua truyền ngôi cho Thạch Sanh.
Trả lời câu 2 (trang 19 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Truyện kể về ai? Ai là nhân vật nổi bật? Kết thúc truyện, số phận các nhân vật như thế nào?
Lời giải
- Truyện kể về Thạch Sanh.
- Thạch Sanh là nhân vật nổi bật.
- Kết thúc truyện, số phận các nhân vật:
| Thạch Sanh | Cưới công chúa, lên ngôi vua |
| Mẹ con Lý Thông | Bị sét đánh chết rồi hóa kiếp thành bọ hung |
Trả lời câu 3 (trang 19 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Qua diễn biến và kết thúc của truyện, tác giả dân gian muốn ca ngợi, phê phán hay nói lên ước mơ gì? Điều đó có liên quan như thế nào đến cuộc sống hiện nay?
Lời giải
- Ước mơ lớn nhất của nhân dân muốn gửi gắm trong cuộc chiến cái thiện thắng cái ác, về công bằng xã hội, ca ngợi người lương thiện, tài giỏi và phê phán những kẻ vong ân bội nghĩa.
- Điều đó có liên quan tới cuộc sống ngày nay bởi cuộc sống này thiện ác phân minh, con người ta luôn hướng tới sự công bằng trong xã hội, sống nghĩa tình, ý nghĩa.
Trả lời câu 4 (trang 19 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Những chi tiết nào trong truyện là chi tiết hoang đường, kì ảo? Những chi tiết này có tác dụng gì trong việc thể hiện nội dung và nghệ thuật của truyện?
Lời giải
Những chi tiết kì ảo trong truyện “Thạch Sanh” | Tác dụng |
+ Ngọc Hoàng sai thái tử xuống làm con nuôi cho hai vợ chồng già. + Bà vợ mang thai mấy năm mới đẻ. + Chằn tinh hiện nguyên hình là con trăn khổng lồ, chết để lại bộ cung tên bằng vàng. + Tiếng đàn của Thạch Sanh vang lên trong ngục và lúc ra với quân giặc. + Niêu cơm của Thạch Sanh ăn mãi không hết. | =>> Làm cho câu chuyện sinh động, hấp dẫn và cuốn hút người đọc, người nghe và tạo nên cuộc sống tốt đẹp hơn cho nhân vật |
2. Đọc hiểu
Trả lời câu 1 (trang 19 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Nguồn gốc xuất thân của Thạch Sanh có gì đặc biệt?
Lời giải
Thạch Sanh là thái tử, con trời hạ phàm đầu thai xuống gia đình nọ.
Trả lời câu 2 (trang 20 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Tính cách nào của Thạch Sanh được tác giả dân gian tập trung thể hiện trong phần 2? Hãy tìm một từ được lặp lại hai lần trong phần này để nói về tính cách ấy?
Lời giải
- Tính cách: Thật thà, ngay thẳng, dũng cảm, xả thân muốn cứu giúp, giúp đỡ người khác khi người ấy gặp khó khăn.
- Từ được lặp lại 2 lần trong phần này: Thật thà.
+ Thạch Sanh thật thà nhận lời đi ngay
+ Thạch Sanh thật thà tin ngay.
Trả lời câu 3 (trang 21 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Thạch Sanh có những hành động dũng cảm nào trong phần (3)?
Lời giải
Các chi tiết thể hiện sự dũng cảm của Thạch Sanh:
- Trông thấy đại bàng quắp theo một cô gái bay qua, Thạch Sanh không ngần ngại liền dùng cung tên vàng bắn. Chàng theo vết máu truy tìm chỗ nó ở.
- Chàng xung phong xin xuống hang cứu công chúa, bắn mù hai mắt, vung búa chặt đứt vuốt sắc, bổ vỡ đôi đầu con quái vật.
- Cứu con trai vua Thủy Tề
Trả lời câu 4 (trang 21 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Em thử dự đoán khi Thạch Sanh xuống hang Lý Thông sẽ làm gì?
Lời giải
Em dự đoán Lý Thông sẽ giết Thạch Sanh nhằm cướp công về mình.
Trả lời câu 5 (trang 22 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Khi xin cây đàn, Thạch Sanh có biết đó là cây đàn thần không?
Lời giải
Khi xin cây đàn, Thạch Sanh không hề biết đó là cây đàn thần.
Trả lời câu 6 (trang 22 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Thạch Sanh đã cư xử với mẹ con Lý Thông như thế nào? Kết cục của mẹ con Lý Thông ra sao?
Lời giải
- Sau tất cả mọi chuyện, Thạch Sanh không giết chúng và cho chúng về quê làm ăn
- Kết cục của mẹ con Lý Thông: Đi nửa đường thì bị sét đánh chết rồi hóa thành bọ hung
Trả lời câu 7 (trang 23 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Thạch Sanh đã làm gì khiến cho quân chư hầu không còn nghĩ đến chuyện đánh nhau và phải cúi đầu lạy tạ?
Lời giải
Điều Thạch Sanh làm khi đứng trước quân giặc:
- Thạch Sanh cầm đàn ra đánh trước quân giặc, khiến cho binh sĩ các nước bủn rủn tay chân, không còn nghĩ tới chuyện đánh nhau nữa.
- Thiết đãi họ bằng niêu cơm thần và hứa trọng thưởng cho ai ăn hết nhưng không một ai làm được
3. Câu hỏi cuối bài
Trả lời câu 1 (trang 23 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Theo em, Thạch Sanh thuộc kiểu nhân vật nào (người bất hạnh, người thông minh, người dũng sĩ, người khờ khạo)?
Lời giải
Thạch Sanh thuộc kiểu nhân vật dũng sĩ.
Trả lời câu 2 (trang 23 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Truyện cổ tích Thạch Sanh có những sự kiện chính nào? Em thích sự kiện nào nhất?
Lời giải
Sự kiện chính:
| 1 | Sự ra đời, lai lịch của Thạch Sanh. |
| 2 | Thạch Sanh được thiên thần dạy võ nghệ. |
| 3 | Thạch Sanh kết nghĩa với Lý Thông. |
| 4 | Thạch Sanh diệt chằn tinh, bị Lý Thông cướp công. |
| 5 | Thạch Sanh diệt đại bàng, cứu công chúa, lại bị cướp công. |
| 6 | Thạch Sanh cứu thái tử, được tặng đàn thần, bị vu oan phải vào ngục. |
| 7 | Thạch Sanh được giải oan. |
| 8 | Tiếng đàn và niêu cơm của Thạch Sanh khiến 18 nước chư hầu xin thua |
=>> Em thích nhất sự kiện: Thạch Sanh được giải oan.
Trả lời câu 3 (trang 23 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Theo em, Thạch Sanh là người có tính cách gì? Tìm một số chi tiết trong truyện để khẳng định nhận xét ấy của em.
Lời giải
- Thạch Sanh là người nhân hậu, độ lượng, trong sáng vô cùng. Chàng luôn tin người, sẵn sàng giúp đỡ người bị hại, không bao giờ nghĩ tới việc người đền ơn.
- Các chi tiết khẳng định nhận xét ấy:
+ Thạch Sanh dù biết được bộ mặt thật của mẹ con nhà Lý Thông nhưng vẫn thả họ về quê.
+ Thạch Sanh cứu công chúa, cứu Thái tử mà không mong được đền ơn.
+ Thạch Sanh tìm biện pháp hòa bình để giải quyết vấn đề căng thẳng với các nước chư hầu.
Trả lời câu 4 (trang 23 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Hãy chỉ ra các chi tiết hoang đường, kì ảo trong truyện. Những chi tiết này có tác dụng gì trong việc khắc hoạ nhân vật Thạch Sanh?
Lời giải
Các chi tiết kì ảo, hoang đường | Ý nghĩa của các chi tiết |
| Thạch Sanh là thái tử do Ngọc Hoàng phái xuống đầu thai làm con vợ chồng nhà nọ. Bà mẹ mang thai mấy năm mà không sinh. | Khẳng định nguồn gốc cao quý, tài năng phi thường của Thạch Sanh |
| Được thiên thần dạy đủ các môn võ nghệ, mọi phép thần thông. | Khẳng định nguồn gốc cao quý, tài năng phi thường của Thạch Sanh. |
| Cậu giết chằn tinh và đại bàng. | Khẳng định nguồn gốc cao quý, tài năng phi thường của Thạch Sanh. |
| Cứu con trai vua Thủy Tề và được mời xuống chơi Thủy Cung. | Người hiền sẽ gặp lành. |
| Hồn chằn tinh và đại bàng tìm cách vu oan cho Thạch Sanh. | Sức sống dai dẳng của cái ác. |
| Niêu cơm thần ăn mãi không hết. | Ước mơ về cuộc ống no đủ của nhân dân lao động. |
| Cây đàn thần làm cho Thạch Sanh giải oan nó còn làm cho đất nước hòa bình. | Người hiền sẽ gặp lành. |
=>> Tác dụng những chi tiết này nhằm tăng sức hấp dẫn cho truyện thể hiện quan niệm của người dân lao động về công lí và mơ ước ở đời đồng thời xây dựng một nhân vật Thạch Sanh lí tưởng, trượng nghĩa và có tấm lòng bao dung độ lượng.
Trả lời câu 5 (trang 23 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Các chi tiết kết thúc truyện: “Nhà vua gả công chúa cho Thạch Sanh. Lễ cưới của họ tưng bừng nhất kinh kì, chưa bao giờ và chưa ở đâu có lễ cưới tưng bừng như thế.” và “Về sau, vua không có con trai, đã nhường ngôi cho Thạch Sanh.” cho thấy nhân dân ta muốn thể hiện ước mơ gì?
Lời giải
Các chi tiết kết thúc truyện thể hiện ước mơ của nhân dân ta về công lí, người hiền gặp lành, ác giả ác báo, phê phán những kẻ vong ân bội nghĩa.
Trả lời câu 6 (trang 24 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Đoạn thơ sau đã nhấn mạnh thêm ý nghĩa nào của truyện Thạch Sanh?
Đàn kêu: Ai chém chằn tinh
Cho mày vinh hiển dự mình quyền sang?
Đàn kêu: Ai chém xà vương
Đem nàng công chúa triều đường về đây?
Đàn kêu: Hỡi Lý Thông mày
Cớ sao phụ nghĩa lại rày vong ân?
Đàn kêu: Sao ở bất nhân
Biết ăn quả lại quên ân người trồng?
(Truyện thơ Nôm Thạch Sanh)
Lời giải
Đoạn thơ trên đã nhấn mạnh thêm ý nghĩa truyện Thạch Sanh: Đó là tiếng kêu than đòi công lí của nạn nhân oan uổng; tiếng đàn phô bày sự thật, tố cáo kẻ gian xảo, cướp công, gây tội ác; tiếng đàn bênh vực người hiền lành có công. Tiếng đàn càng tô đậm ước muốn một xã hội công bằng, nơi công lí được thực hiện, ở hiền gặp lành còn ác giả ác bảo.
Soạn văn 6 bài Thạch Sanh - Kết nối tri thức
Câu 1 (trang 25 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Trong thế giới tưởng tượng, những con vật kì ảo thường được hình dung là có nhiều đặc điểm kì lạ, biết nói tiếng người, có nhiều phép thần thông, biến hoá, có thể hại người hoặc giúp ích cho người.
Việc sáng tạo ra những con vật kì ảo thường đem lại sự hấp dẫn, thú vị cho câu chuyện. Hãy tưởng tượng, vẽ một con vật kì ảo và giới thiệu về con vật đó.
Lời giải
Em nhớ lại các bộ phim hoặc truyện mà mình từng trải nghiệm, trong đó có các con vật kì ảo như thuồng luồng, rồng thiêng, rùa thần… em có thể hình dung và vẽ lại chúng.
Phần vẽ: Trình bày, vẽ các con vật theo sở thích của em
Câu 2 (trang 25 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Em cũng có thể làm tương tự với việc tưởng tượng ra các đồ vật kì ảo. Trình bày về đặc điểm và chức năng của đồ vật đó.
Lời giải
Có thể dùng các đồ vật trong truyện: truyện Tấm Cám có khung cửi, truyện Cây bút thần có cây bút thần, truyện Cây tre trăm đốt có cây tre,…
2. Đọc văn bản
Câu 1 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Điều gì sẽ xảy ra tiếp sau đó?
Lời giải
Em dự đoán khi Thạch Sanh về ở với Lý Thông sẽ gặp rất nhiều chuyện vì Lý Thông kết bạn với Thạch Sanh là một sự tính toán của hắn.
Câu 2 (trang 28 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Thế giới do vua Thủy Tề cai trị có những đặc điểm gì?
Lời giải
Thế giới do vua Thủy Tề cai trị có đặc điểm:
- Là một thế giới thần kì, nhiều phép thuật: dinh thự ở dưới nước, có nhiều phép thuật.
- Là thế giới giàu có, hiếu khách, công bằng, ơn nghĩa: vua Thủy Tề đãi Thạch Sanh nhiều vàng bạc.
3. Sau khi đọc
Câu 1 (trang 30 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Em có thích truyện Thạch Sanh không? Vì sao?
Lời giải
- Em rất thích truyện Thạch Sanh.
- Bởi vì truyện Thạch Sanh là truyện cổ tích có chứa đựng nhiều yếu hoang đường thần kỳ nhưng vẫn thể hiện được ước mơ của nhân dân về công bằng, về sức mạnh, là câu chuyện mà người hiền lành được đền đáp xứng đáng và kẻ ác thì bị trừng trị đích đáng.
Câu 2 (trang 30 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Gia cảnh của Thạch Sanh có gì đặc biệt?
Lời giải
Gia cảnh của Thạch Sanh đặc biệt ở chỗ: nghèo, sống lủi thủi một mình trong một túp lều cũ dựng dưới gốc đa, cả gia tài chỉ có một lưỡi búa.
Câu 3 (trang 30 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Truyện Thạch Sanh có những con vật kì ảo nào? Chúng có đặc điểm gì khác thường?
Lời giải
- Truyện Thạch Sanh có 2 con vật kỳ ảo là Trăn tinh và Đại bàng.
- Chúng đều có đặc điểm đều là những con vật ác độc, hung dữ, làm hại người và trả thù người động đến chúng. Chúng đều bị Thạch Sanh tiêu diệt, cứu giúp những người hiền lành, lương thiện khác.
Câu 4 (trang 30 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Sau khi được Lý Thông kéo lên từ hang của Đại bàng và đưa trở lại cung, công chúa đã bị câm. Theo em, điều gì sẽ xảy ra nếu công chúa không bị như vậy?
Lời giải
Sau khi được Lý Thông kéo lên từ hang của Đại bàng và đưa trở lại cung, công chúa đã bị câm. Theo em, nếu công chúa không bị như vậy thì công chúa sẽ nói ra việc Thạch Sanh bị Lý Thông hãm hại, lấp mất cửa hang và truyện sẽ kết thúc nhanh chóng, bớt đi phần nào kịch tính và thú vị.
Câu 5 (trang 30 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Truyện Thạch Sanh có nhiều đồ vật kì ảo. Hãy liệt kê các đồ vật đó và nêu đặc điểm, tác dụng của chúng.
Lời giải
Truyện Thạch Sanh có nhiều đồ vật kì ảo. Liệt kê các đồ vật đó:
- Đàn thần: Tiếng đàn giúp Thạch Sanh được giải oan, giải thoát giúp cho công chúa nói được trở lại, vạch mặt Lý Thông. Đó là tiếng đàn công lý thể hiện quan niệm và ước mơ của nhân dân. Tiếng đàn làm cho quân 18 nước chư hầu phải cởi giáp xin hàng. Đó là vũ khí đặc biệt để cảm hóa kẻ thù. Tiếng đàn là đại diện cho cái thiện và tiếng chuông hòa bình.
- Niêu cơm thần: niêu cơm vạn người ăn cũng không thể hết. Thể hiện tấm lòng nhân đạo yêu chuộng hòa bình và ước mơ no ấm của nhân dân ta.
Câu 6 (trang 30 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Trong truyện, hai nhân vật Thạch Sanh và Lý Thông luôn đối lập nhau về hành động. Lập bảng so sánh để thấy rõ sự đối lập đó. Qua đó, em có nhận xét gì về đặc điểm của hai nhân vật này?
Lời giải
Nhân vật | Hành động | Đặc điểm |
| Thạch Sanh | Là chàng trai lao động nghèo, tốt bụng, thường xuyên giúp đỡ mọi người. Thạch Sanh sẵn sàng xả thân cứu giúp người khác. Thạch Sanh cũng thu phục được các nước chư hầu. Cuối cùng, Thạch Sanh cũng dành được phần thưởng xứng đáng là ở bên công chúa suốt đời | Là một vị anh hùng toàn tài, toàn mĩ cả về nhân các lẫn tài năng. Qua nhân vật này, tác giả dân gian thể hiện mơ ước, niềm tin về đạo đức, công lí và công bằng trong xã hội |
| Lý Thông | Lý Thông âm mưu lừa Thạch Sanh hết lần này tới lần khác, muốn giết chết Thạch Sanh ở trong hang, muốn lấy công chúa làm vợ trở thành phò mã | Nhân vật Lý Thông là một nhân vật phản diện, đại diện cho sự mưu mô nham hiểm, đại diện cho những con người độc ác tham vinh hoa phú quý |
Câu 7 (trang 30 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Kết thúc truyện, Thạch Sanh được nhà vua gả công chúa và nhường ngôi. Qua cách kết thúc này, tác giả dân gian muốn thể hiện điều gì?
Lời giải
- Kết thúc truyện là một kết thúc có hậu khi chàng lấy công chúa, mẹ con Lý Thông bị trừng phạt.
- Điều đó thể hiện ước mơ về công lý xã hội của nhân dân ta. Thạch Sanh là hiện thân của vẻ đẹp toàn mĩ, lý tưởng, luôn đấu tranh chống lại cái ác, cái xấu, cứu người dân lương thiện. Mọi hành động chàng làm đều vì cuộc sống thanh bình, tốt đẹp của nhân dân sẽ có kết thúc “ở hiền gặp lành”.
Câu 8 (trang 30 SGK Ngữ văn 6 tập 2)
Về kết cục của mẹ con Lý Thông, ở văn bản do Huỳnh Lý và Nguyễn Xuân Lân kể có chi tiết: “Mẹ con Lý Thông về quê đến nửa đường thì bị Thiên Lôi giáng sấm sét đánh chết, rồi bị hoá kiếp làm con bọ hung”. Bản của Anh Động (và nhân dân một số vùng Nam Bộ) kể: “Lý Thông được tha nhưng y về dọc đường mưa to, sấm sét đánh tan thây ra từng mảnh, mỗi mảnh hoá thành một con ễnh ương. Cho nên bây giờ mỗi khi có mưa to sấm sét, ễnh ương sợ, kêu lên những tiếng man dã....”. Em có nhận xét gì về những cách kết thúc này?
Lời giải
- Qua các bản kể có thể thấy truyện “Thạch Sanh” còn có thể giải thích nguồn gốc của các con vật: bọ hung, ễnh ương,…
→ Ở một số bản kể, truyện cổ tích thường có nội dung giải thích nguồn gốc, sự tích của con vật, đồ vật, phong tục,… tạo sự hấp dẫn cho cốt truyện, đồng thời tạo ra một đặc điểm thi pháp: từ trong thế giới cổ tích, người kể chuyện đưa người đọc trở lại với thực tại, nhắc nhở họ về một hiện tượng nào đó vẫn thường xảy ra trong đời sống.
4. Viết kết nối với đọc
Dũng sĩ là người có lòng dũng cảm, chiến đấu diệt trừ cái ác, bảo vệ cuộc sống của cộng đồng. Viết đoạn văn (khoảng 5 – 7 câu) kể về một dũng sĩ mà em gặp ngoài đời hoặc biết qua sách báo, truyện kể.
Lời giải
Dũng sĩ là người có lòng dũng cảm, chiến đấu diệt trừ tà ác, bảo vệ cuộc sống của cộng đồng. Với em, dũng sĩ thực sự không phải ai khác ngoài chính các chú bộ đội đang ngày đêm góp sức bảo vệ tổ quốc. Hình ảnh các chú bộ đội mặc bộ quân phục màu xanh lá đã in sâu vào trong tâm trí em với dáng vẻ hiên ngang, không ngại gian khổ và bằng những hành động vĩ đại. Các chú ấy đã giúp cho dân nghèo xây nhà, tăng gia sản xuất, giúp người dân chống lại lũ lụt, thiên tai. Ngày đêm các chú đứng canh gác ở khắp mọi miền đất nước, để khi có kẻ thù, giặc xấu hay trộm cướp xuất hiện, các chú sẽ đứng ra bảo vệ nhân dân. Nhờ có các chú bộ đội mà cuộc sống của chúng em mới được bình yên như hôm nay.
