Soạn văn 6 bài Giọt sương đêm ngắn nhất
Hướng dẫn Soạn văn 6 bài Giọt sương đêm ngắn nhất. Trả lời toàn bộ câu hỏi trong SGK Ngữ văn 6 Chân trời sáng tạo chi tiết, đầy đủ bám sát chương trình học.
I. Tác giả - tác phẩm
1. Tác giả
- Nhà văn Trần Đức Tiến sinh ngày 2/5/1953.
- Ông quê ở làng Cao Đà, xã Nhân Mỹ, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam.
- Ông từng học ở trường làng rồi vào học trường chuyên Văn danh tiếng của thành phố Nam Định - Trường Lê Hồng Phong. Thời đi học, ông là học sinh giỏi Văn toàn miền Bắc.
- Phong cách nghệ thuật:
+ Ông quan niệm: "Chất liệu của văn chương là cuộc sống quanh mình" và được đánh giá là "người chưng cất truyện ngắn nguyên chất”
+ Khi viết tác phẩm cho thiếu nhi, ông viết bằng tâm thế của một đứa trẻ nên truyện đồng thoại của ông mang nét tinh tế, hồn nhiên.
- Tác phẩm chính:
+ Linh hồn bị đánh cắp (Tiểu thuyết, 1990 - in lại 2006), Bụi trần (Tiểu thuyết, 1992 - in lại 2004, 2006), Bão đêm (Tập truyện ngắn, 1993), Mười lăm năm mưa xói (Tập truyện ngắn, 1997), Thằng Cúp (Tập truyện thiếu nhi, 2001), Làm mèo (Truyện vừa thiếu nhi, 2003), Trăng vùi trong cỏ (Tập truyện thiếu nhi, 2006),…
2. Tác phẩm
a. Thể loại
-Truyện đồng thoại .
b. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác
- Trích trong tác phẩm Xóm Bờ Giậu sáng tác năm 2018.
c. Phương thức biểu đạt
-Tự sự, miêu tả, biểu cảm.
d. Người kể chuyện
- Ngôi thứ ba.
. Bố cục (2 phần):
- Phần 1 (Từ đầu đến ...Thằn Lằn gật gù): Bọ Dừa đến ở trọ xóm Bờ Giậu.
- Phần 2 (Còn lại): Sau một đêm ở trọ của Bọ Dừa
e. Giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật
- Giá trị nội dung
+ Đoạn trích vừa khơi gợi lại trong lòng những người sinh ra và lớn lên ở làng quê những hình ảnh quen thuộc, thân thương thời thơ ấu, vừa giúp những bạn đọc sinh ra và lớn lên ở thành thị hình dung rõ nét về bức tranh làng quê với những bờ giậu dân dã và một thế giới loài vật phong phú, rực rỡ sắc màu và thấm đẫm thương yêu.
- Giá trị nghệ thuật:
+ Cách kể chuyện theo ngôi thứ ba khách quan, toàn diện.
+ Nghệ thuật miêu tả loài vật sinh động, đặc sắc.
+ Ngôn ngữ chính xác, giàu tính tạo hình.
II. Trả lời câu hỏi sách giáo khoa
1. Chuẩn bị đọc
Câu 1 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Em đã từng thấy bọ dừa chưa? Em đã biết gì về tập tính của bọ dừa? Nếu chưa biết gì về bọ dừa, em hãy hỏi người khác hoặc tìm hiểu thông tin từ sách và Internet.
Lời giải
- Em đã từng nhìn thấy bọ dừa. Chúng là loài côn trùng thường sống ngoài đồng, cỏ.
- Bọ dừa có tên khoa học là Brontispa longissima, thuộc họ Ánh kim, Bộ cánh cứng, lớp côn trùng, ngành chân đốt, giới động vật.
Câu 2 (trang 93 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Đã bao giờ có một sự việc bất ngờ xảy ra khiến em thay đổi quyết định của mình? Chia sẻ với các bạn về trải nghiệm ấy.
Lời giải
Sau kì thi học kì, em định sẽ dành cả ngày chủ nhật cuối tuần để cùng bạn đi chơi. Nhưng khi nhìn thấy mẹ đi làm vất vả cả ngày, khi về nhà lại phải tất bật với công việc nhà khác, em đã quyết định sẽ ở nhà để giúp mẹ những việc vặt như quét nhà, phơi áo quần, rửa bát… Còn việc đi chơi sẽ dời lại sau.
2. Trải nghiệm cùng văn bản
Câu 1 (trang 95 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Theo em, vì sao giọt sương lại làm cho Bọ Dừa quyết định về quê?
Lời giải
Vì khi giọt sương lạnh toát rơi bộp xuống cổ, ông sực nhớ quê nhà.
Câu 2 (trang 95 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Lời của cụ giáo Cóc có ý nghĩa gì?
Lời giải
Lời cụ giáo Cóc có ý nghĩa: những điều nhỏ bé đôi khi khiến chúng ta thao thức, trăn trở vì nó gợi về những kỉ niệm và yêu thương.
3. Suy ngẫm và phản hồi
Câu 1 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Truyện được kể theo ngôi thứ mấy? Nhân vật trong truyện gồm những ai?
Lời giải
- Truyện kể theo ngôi thứ ba.
- Nhân vật trong truyện gồm có: Thằn Lằn, Bọ Dừa, cụ giáo Cóc.
Câu 2 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Đoạn văn sau được kể bằng lời của người kể chuyện hay lời của nhân vật?
“Ai như Tắc Kè khuya khoắt đang gọi cửa. Đêm ở Bờ Giậu thanh vắng đến nỗi nghe rõ cả tiếng Ốc Sên đi làm về, nhẹ nhàng vén tà áo dài trườn qua chiếc lá rụng”.
Lời giải
Đoạn văn được kể bằng lời của người kể chuyện.
Câu 3 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Dưới đây là một số đoạn văn tóm lược các sự việc trong truyện. Em hãy dùng sơ đồ sự việc đã học ở bài 1 (Lắng nghe lịch sử nước mình) để sắp xếp các sự việc ấy theo đúng trật tự được kể trong truyện.
a. Sáng hôm sau, sau khi kể cho Thằn Lằn nghe về một đêm mất ngủ của mình, Bọ Dừa khoác ba lô hành lí lên vai, chào tạm biệt Thằn Lằn để về quê.
b. Thằn Lằn thông báo với cụ giáo Cóc về sự xuất hiện của nhà buôn Cánh Cứng ở xóm Bờ Giậu đêm ấy.
c. Thằn Lằn đến nhà cụ giáo Cóc kể cho cụ nghe câu chuyện Bò Dừa mất ngủ.
d. Bọ Dừa ngủ dưới vòm lá trúc, nửa đêm, sương rơi trúng cổ làm Bọ Dừa tỉnh ngủ.
e. Bọ Dừa ghé đến xóm Bờ Giậu và hỏi thăm Thằn Lằn về một chỗ trọ qua đêm dưới vòm lá trúc.
Trong những sự việc nêu trên, theo em sự việc là quan trọng nhất? Vì sao?
Lời giải
Sắp xếp các sự việc: e – b – d – a – c
| e | Bọ Dừa ghé đến xóm Bờ Giậu và hỏi thăm Thằn Lằn về một chỗ trọ qua đêm dưới vòm lá trúc. |
| b | Thằn Lằn thông báo với cụ giáo Cóc về sự xuất hiện của nhà buôn Cánh Cứng ở xóm Bờ Giậu đêm ấy. |
| d | Bọ Dừa ngủ dưới vòm lá trúc, nửa đêm, sương rơi trúng cổ làm Bọ Dừa tỉnh ngủ. |
| a | Sáng hôm sau, sau khi kể cho Thằn Lằn nghe về một đêm mất ngủ của mình, Bọ Dừa khoác ba lô hành lí lên vai, chào tạm biệt Thằn Lằn để về quê. |
| c | Thằn Lằn đến nhà cụ giáo Cóc kể cho cụ nghe câu chuyện Bò Dừa mất ngủ. |
=> Theo em sự việc a là quan trọng nhất. Vì sự việc này có ý nghĩa sâu sắc, sau một đêm mất ngủ, Bọ Dừa nhận ra chính mình, quay trở về quê hương sau bao năm xa cách, quên lãng.
Câu 4 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Trong đoạn văn sau, tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì để miêu tả các loại bọ cánh cứng?
“Anh sống trên cây. Anh đào hang dưới đất. Anh lặn xuống nước sâu. Anh béo tốt nhẵn nhụi. Anh gầy còm mảnh mai, Anh trọc đầu không râu. Anh ria dài như hai sợi ăng ten vắt vẻo. Anh hiền lành nhút nhát. Anh ngổ ngáo mọc sừng”.
Lời giải
| Điệp từ | “Anh” được lặp lại 9 lần ở đầu mỗi câu. |
| So sánh | "Ria dài như hai sợi ăng ten vắt vẻo" |
| Liệt kê | "Sống trên cây", "đào hang", "lặn sâu"; "béo tốt", "gầy còm", "trọc đầu", "ria dài"; "hiền lành", "ngổ ngáo". |
| Nhân hóa | Dùng từ ngữ chỉ người "anh" để gọi con vật. |
| Từ láy | Nhẵn nhụi, mảnh mai, vắt vẻo, nhút nhát, ngổ ngáo. |
=> Qua đoạn văn cũng thể hiện đặc trưng của truyện đồng thoại là thể hiện đặc điểm sinh hoạt của thể loại đặc tính sinh hoạt của các loài vật.
Câu 5 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Lí do đã khiến Bọ Dừa quyết định về quê sau một đêm mất ngủ ở xóm Bờ Giậu?
Lời giải
Lí do khiến Bọ Dừa quyết định về quê sau một đêm mất ngủ: trong đêm thanh vắng, ông lắng nghe rõ được những âm thanh quen thuộc khiến ông sực nhớ quê nhà.
Câu 6 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1).
Trải nghiệm mà Bọ Dừa có được trong đêm ấy là gì? Qua đó, tác giả muốn gửi đến chúng ta thông điệp gì?
Lời giải
- Bọ Dừa đã ngủ ngoài trời trong đêm ấy và có cơ hội được gần gũi với thiên nhiên hơn.
Thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm: Biết trân trọng những giá trị của cuộc sống, trân trọng những điều gần gũi cạnh chúng ta. Bởi cuộc sống sẽ có những bận rộn, những lí tưởng riêng khiến ta quên đi những điều thân thuộc bất cứ khi nào.
Câu 7 (trang 96 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Nhận xét về cách kết thúc câu chuyện của tác giả. Nếu là em, em sẽ kết thúc câu chuyện này như thế nào?
Lời giải
- Truyện có kết thúc mở => Khiến người đọc tự cảm nhận được lời của nhân vật cụ Giáo.
Nếu là tác giả, em sẽ kết thúc câu chuyện bằng hình ảnh Bọ Dừa được trở về với quê nhà. Bọ Dừa đi thăm từng nơi, mình từng gắn bó từng trải gặp lại người thân quen của mình, hạnh phúc đoàn tụ và tiếp tục sống một cuộc sống hạnh phúc.
