Soạn văn 11 bài Trái tim Đan-kô ngắn nhất

Hướng dẫn Soạn văn 11 bài Trái tim Đan-kô ngắn nhất. Trả lời toàn bộ câu hỏi trong SGK Ngữ văn 11 cánh diều chi tiết, đầy đủ bám sát chương trình học.

I. Tác giả - tác phẩm

1. Tác giả

- Mác-xim Go-rơ-ki (1868-1936), tên thật là A-lếch-xây Pê-scop

- Quê quán: Nga

- Ông mồ côi cha từ khi 13 tuổi. Ngay từ thời thơ ấu, Go-rơ-ki đã phải chịu một sự giáo dục nghiệt ngã, hà khắc của ông ngoại. Khi lên 10 tuổi, mồ côi cả cha lẫn mẹ, ông đã phải lăn vào đời để kiếm sống, ông làm đủ nghề, có lúc ông phải đi ăn xin. Mác-xim Go-rơ-ki rất ham đọc sách và chính niềm đam mê này cùng những bươn trải đã giúp ông nảy sinh cảm hứng và năng lực áng tác văn chương.

- Những tác phẩm tiêu biểu của ông: Bộ ba tiểu thuyết tự thuật: Thời thơ ấu (1913-1914), Kiếm sống (1916), Những trường đại học của tôi (1923) và Người mẹ (1906-1907).

2. Tác phẩm

a. Thể loại:

Trái tim Đan-kô thuộc thể loại truyện khoa học viễn tưởng

b. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

- Văn bản Trái tim Đan-kô được trích ở phần cuối Tuyển tập truyện ngắn Mác-xim Go-rơ-ki, NXB Văn học 2012

c. Phương thức biểu đạt:

Trái tim Đan-kô có phương thức biểu đạt là tự sự, biểu cảm

d. Người kể chuyện:

Trái tim Đan-kô được kể theo ngôi thứ nhất

e. Bố cục bài Trái tim Đan-kô:

Trái tim Đan-kô có bố cục gồm 2 phần:

- Phần 1: Từ đầu đến “làm anh buồn rầu”: Đan-kô – một thủ lĩnh can đảm, yêu thương mọi người nhưng phải chịu nhiều tổn thương

- Phần 2: Còn lại: Cái chết của Đan-kô và tấm lòng nhân ái của anh

f. Giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật

- Giá trị nội dung: Văn bản Trái tim Đan-kô kể chuyện về người anh hùng Đan-kô: một thủ lĩnh can đảm, yêu tự do, giàu lòng vị tha, yêu thương mọi người nhưng phải chịu nhiều tổn thương. Cuối cùng Đan-kô đã chết nhưng trái tim nhân ái của ông vẫn rực cháy.

- Giá trị nghệ thuật: Truyện có nhiều yếu tố tưởng tượng, từ ngữ miêu tả sinh động, gợi cảm.

II. Trả lời câu hỏi sách giáo khoa

1. Trong khi đọc

Câu 1 (trang 6, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Chú ý cách tác giả miêu tả phong cảnh thiên nhiên.

Lời giải

- Cách miêu tả phong cảnh thiên nhiên:

+ Trên mặt biển nhô lên một đám mây đen nặng nề, có đường viền gân guốc…

+ Đám mây trườn vào thảo nguyên…

+ Biển động ầm ầm…

→ Cách miêu tả phong cảnh thiên nhiên mang nét bí ẩn, kì bí và huyền ảo. Đồng thời nói lên tầm quan sát vĩ mô của tác giả.

Câu 2 (trang 6, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Hãy hình dung về tình cảnh của đoàn người.

Lời giải

Tình cảnh của đoàn người:

Đó là nhhững con người và một sống vô cùng thoải mái ở trong khu rừng ở gần một thảo nguyên. Nhưng với thời buổi khó khăn đó, có những người từ vùng khác đến xua đuổi những con người đó vào trong sâu khu rừng, nơi chỉ có đầm lầy và bóng tối. Nếu không mất mạng thì ở lại với cuộc sống khổ cưc, là những gì mà những con người đó phải chịu. Họ phải lựa chọn giữa việc quay lại đánh nhau với những kẻ mạnh kia, hoặc tiến sâu vào trong kia mong tìm được lối thoát.

=>> Tình cảnh vô cùng bi thảm, đáng thương, họ bị áp bức đến hơi thở cuối cùng.

Câu 3 (trang 7, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Ngoại hình, lời nói và hành động của Đan-kô như thế nào?

Lời giải

- Nhân vật Đan-kô:

Ngoại hình: Một chàng trai trẻ đẹp, khỏe mạnh.

Hành động: Rất can đảm, Anh đã dẫn mọi người đi.

Lời nói: Anh khuyên mọi người không ngồi nghĩ nữa mà hãy đứng lên hành động, tiến sâu vào rừng và tìm đường thoát ra.

Câu 4 (trang 8, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Con đường và khu rừng được miêu tả như thế nào?

Lời giải

- Đặc điểm của khu rừng và con đường:

+ Khu rừng: Rừng tối om, cây cối sừng sững chắn đường, cành cây quấn quýt lấy nhau, rễ bò lan khắp nơi, rừng mỗi lúc một dày rậm.

=>> Từ những đặc điểm chỉ khu rừng trên ta thấy rằng con đường mà đoàn người đi gặp vô vàn những khó khăn, khổ sở, rất khó đi.

Câu 5 (trang 8, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Tâm trạng thái độ của đoàn người diễn biến ra sao?

Lời giải

- Diễn biến tâm trạng: Mọi người kinh sợ, đường đi gian nan khiến mọi người mệt lả, chán nản, nhưng họ xấu hổ không dám thú nhận sự yếu hèn của mình.

Thái độ: Họ trút cơn giận lên Đan-kô.

→ Khi trên đường đi gặp những khó khăn, đặc biệt là cơn dông bão khiến cho tất cả đều sợ hãi mất tinh thần nhưng không dám kêu ca về chính sự yếu kém của mình và họ trút giận hết lên Đan-kô cho rằng do anh không biết dẫn đường mới làm họ phải chịu như vậy.

Câu 6 (trang 9, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Những chi tiết nào cho thấy tình cảm và ý nghĩ của Đan-kô với đoàn người?

Lời giải

- Những chi tiết:

+ Tình cảm: Đan-kô nhìn đám người mà anh khó nhọc bỏ công và họ như đang những con thú, tim anh bùng lên niềm phẫn nộ sục sôi nhưng lòng thương hại đã dập tắt đi ngọn lửa uất hận đó.

+Ý nghĩ:  Đứng trước những tức giận, trách móc của đám người, Đan-kô lúc đầu rất tức giận vì anh đã cố gắng giúp đỡ họ nhưng họ lại tức giận với anh. Tuy nhiên chính lòng thương hại đã giúp anh lấy lại bình tĩnh nhưng anh rất buồn vì họ lại suy nghĩ về mình như vậy, ý nghĩ của mọi người trong đoàn làm anh buồn rầu.

→ Anh rất yêu quý, có tình cảm sâu sắc với mọi người dù mọi người đối xử với anh như thế nào. Qua đó thấy rằng Đan-kô là người hiểu chuyện, không hẹp hòi biết sẻ chia và thông cảm.

Câu 7 (trang 9, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Chú ý hành động của Đan-kô

Lời giải

- Hành động của Đan-kô:

+ Đan-kô xé toang lồng ngực, Đan-kô lấy trái tim ra soi đường, trái tim cháy sáng như ánh đuốc...

→ Dù bị mọi người trách móc nghĩ sai về mình nhưng Đan-kô vẫn không hề bỏ mặc, anh dùng chính trái tim của mình để soi đường đẩy lùi bóng tối tiến lên phía trước. Anh rất yêu quý, có tình cảm sâu sắc với mọi người dù mọi người đối xử với anh như thế nào. Qua đó thấy rằng Đan-kô là người hiểu chuyện, không hẹp hòi biết sẻ chia và thông cảm.

Câu 8 (trang 10, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Nơi mà đoàn người đã đến như thế nào?

Lời giải

- Khung cảnh:

+ Khung cảnh tươi sáng xuất hiện, Mặt Trời rực rỡ trên thảo nguyên mênh mông, cỏ ngời sáng, sông lấp lánh ánh vàng.

→ Một nơi ở rất tuyệt vời chan hòa ánh nắng cây cỏ tươi tốt.

=>> Nơi đây đã không phụ lại những gian truân mà Đan-kô và cả đoàn cố gắng vượt qua.

Câu 9 (trang 10, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Nhân vật “tôi” nghĩ về những điều gì?

Lời giải

Nhân vật “tôi” rất khâm phục trái tim dũng cảm và biết chia sẻ của Đan-kô và rất tôn trọng kính phục trí tưởng tượng của nhân loại để sáng tạo bao nhiêu truyền thuyết đẹp đẽ và đầy khí phách.

2. Sau khi đọc

Câu 1 (trang 10, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Văn bản Trái tim Đan-kô có mấy người kể chuyện? Đó là những ai và họ kể chuyện như thế nào?

Lời giải

• Văn bản Trái tim Đan-kô có hai người kể chuyện

- Hai người kể chuyện: Bà lão kể và nhân vật "tôi" kể chuyện.

- Hai câu chuyện: Câu chuyện nhân vật tôi kể về bà lão I-dec-ghin và câu chuyện về Đan-kô mà bà lão I-dec-ghin kể cho nhân vật tôi nghe.

Câu 2 (trang 10, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Hãy tóm tắt câu chuyện về chàng Đan-kô. Bối cảnh (không gian, thời gian) diễn ra các sự kiện trong câu chuyện có gì đáng chú ý?

Lời giải

- Tóm tắt câu chuyện về chàng Đan-kô:

Đan-kô là một chàng trai dũng và giàu lòng yêu thương. Anh đã dẫn bộ lạc của mình vào rừng sâu để tìm con đường sống. Tuy nhiên họ gặp rất nhiều khó khăn khi đi trong rừng, Đan-kô đã nhận trách nhiệm dẫn đường nhưng lại làm mọi người bị lạc. Mọi người trách dừng lại và kết tội anh. Cuộc tranh cãi nổ ra khiến anh thấy buồn vì mình đã rất cố gắng và luôn yêu thương, muốn cứu mọi người ra ngoài nhưng họ lại trách anh. Vì vậy, để chứng minh lòng mình, Đan-kô liền xé toang lồng ngực, dứt trái tim ra để soi sáng cho mọi người. Nhờ có anh mà họ đã ra được đến với vùng đất mới.

- Bối cảnh

+ Không gian: Không gian rừng già, đầm lầy nguyên sinh gắn với huyền thoại về người anh hùng của bộ lạc. Đây là không gian chỉ tồn tại trong câu chuyện, không gắn liền với cuộc sống thực của con người trong thời điểm câu chuyện diễn ra.

+ Thời gian: Mơ hồ, không xác định, được bao phủ trong màn sương của huyền thoại, của kí ức xa xưa qua lời kể của bà lão I-den-ghin.

→ Không gian đẹp, rộng lớn nhưng cũng bí ẩn, hoang vu.

Câu 3 (trang 10, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Phân tích tình thế, diễn biến tâm trạng và hành động của đoàn người khi di chuyển trong rừng rậm.

Lời giải

- Tình thế của đoàn người khi di chuyển trong rừng rậm:

+ Mọi người đang phải đối mặt với tình thế hết sức nguy hiểm và gian nan, và Đan-kô là người tìm cách dẫn dắt mọi người ra khỏi khu rừng tối tăm đó.

- Tâm trạng hành động của đoàn người khi di chuyển trong rừng rậm:

+ Đối với tâm trạng hành động của Đan-kô: Đan-kô là một người mạnh mẽ và giàu lòng nhân ái, dám hy sinh mạng sống của mình để bảo vệ mọi người mà không cần đền đáp, Đan-k ô hăng hái tươi tỉnh dẫn mọi người đi dù có bị oán trách, tuy nhiên anh rất buồn vì bị mọi người kết tội.

+ Đối với tâm trạng hành động của mọi người: Những người được anh dẫn dắt với tâm lý sợ hãi đã không suy nghĩ thấu đáo mà quay ra “oán trách” anh là “trẻ người non dạ” khi anh dẫn đường sai. Họ “kết tội” anh là “kẻ hèn mọn”. Họ nói “anh phải chết”. Có thể thấy, họ đã không dám tự mình di chuyển mà vẫn phải dựa vào anh nhưng lại chì chiết anh khi anh phạm phải sai lầm, đó là một hành động rất hèn nhát.

Câu 4 (trang 11, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Phân tích hình tượng nhân vật Đan-kô (Gợi ý: thể hiện qua các chi tiết miêu tả hành động, tâm trạng, lời nói của Đan-kô; xác định đặc điểm tính cách của nhân vật; nêu điểm đặc sắc của nghệ thuật khắc hoạ nhân vật).

Lời giải

- Nhân vật Đan-kô là một chàng trai dũng cảm, dám hành động, có thể lãnh đạo mọi người.

- Anh còn là một người giàu tình yêu thương, dù mọi người nghĩ mình như thế nào nhưng vẫn cố gắng giúp đỡ mọi người.

Câu 5 (trang 11, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Có ý kiến cho rằng: Văn bản Trái tim Đan-kô chứa đựng thông điệp có ý nghĩa triết lí nhân sinh về mối quan hệ giữa cá nhân và cộng đồng. Em tán thành hay phản đối quan điểm đó? Vì sao?

Lời giải

- Em đồng ý với quan điểm: "Văn bản Trái tim Đan-kô chứa đựng thông điệp có ý nghĩa triết lí nhân sinh về mối quan hệ giữa cá nhân và cộng đồng."

- Em tán thành vì chính nội dung của văn bản đã nhấn mạnh và làm sáng tỏ được quan điểm ấy. Văn bản đã đề cao hình ảnh người anh hùng Đan-kô mạnh mẽ, giàu tình thương người và giàu lòng vị tha. Anh là đại diện cho cá nhân dám đứng ra cứu giúp, dẫn đường chỉ lối cho một nhóm người đại diện cho công đồng có con đường sống tốt hơn. Nếu không có cá nhân là Đan-kô thì sẽ không có được cộng đồng là những người được anh dẫn dắt khi ấy. Nếu không có Đan-kô đứng ra hy sinh tính mạng của mình thì những người kia cũng không thể tìm con đường thoát ra và sống sót được.

=>> Qua đó có thể thấy văn bản Trái tim Đan-kô chứa đựng thông điệp có ý nghĩa triết lí nhân sinh về mối quan hệ giữa cá nhân và cộng đồng.

Câu 6 (trang 11, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):

Em có cảm nghĩ gì về hình ảnh “trái tim cháy hùng vĩ của Đan-kô”? Hãy viết một đoạn văn (khoảng 8 – 10 dòng) ghi lại cảm nghĩ đó.

Lời giải

Có lẽ hình ảnh dũng cảm của Đan-kô đã hoàn toàn chinh phục và thu hút độc giả tiếp cận gần hơn với tác phẩm trái tim Đan-kô. Hai từ dũng cảm để miêu tả về Đan-kô là chưa đủ, anh còn xứng đáng được nhiều những ghi nhận hơn thế. Đứng trước tình thế toàn đoàn phải sống trong rừng sâu tăm tối, ai nấy đều nơm nớp lo sợ hoàn cảnh xung quanh. Với sự xuất hiện của Đan-kô, anh đã đến và mang lại ngọn lửa hi vọng cho những người bị lạc trong rừng sâu này. Bằng sự dũng cảm và sức trẻ đầy mình anh đã dẫn cả đoàn đi tiếp, thế nhưng lòng nhiệt thành của chàng chỉ đổi lại sự tức giận, oán trách của đám người. Đan-kô càng khẳng định bản thân dù cho trước đó mọi người trong đoàn đã làm cho anh phải tổn thương. Trái tim cháy hùng vĩ, ngọn lửa bừng sáng đã thức thức và soi đường cho Đa-kô đưa mọi người thấy ánh sáng và thoát khỏi khu rừng. Sau khi đưa được mọi người ra ngoài và anh đã gục xuống chết. Sự đánh đổi tính mạng của bản thân để cứu sống mọi người trong đoàn của anh là hành động hết sức cao cả, phải khẳng định trái tim dũng cảm, ngọn lửa dẫn đường tồn tại trong Đan-kô  mang giá trị về tính nhân văn vô cùng lớn. Tác giả đã dùng những từ ngữ chân thành và tốt đẹp nhất để ca ngợi, để trân trọng trước cái chết của Đan-kô. Hên hết hình tượng của anh xứng đáng là tấm gương để nhiều thế hệ noi theo và học tập.