Soạn văn 11 bài Thương nhớ mùa xuân ngắn nhất
Hướng dẫn Soạn văn 11 bài Thương nhớ mùa xuân ngắn nhất. Trả lời toàn bộ câu hỏi trong SGK Ngữ văn 11 cánh diều chi tiết, đầy đủ bám sát chương trình học.
I. Tác giả - tác phẩm
1. Tác giả
a. Tiểu sử
- Nhà văn, nhà báo Vũ Bằng (1913 - 1984) có tên thật là Vũ Đăng Bằng, bút danh như Thiên Thư, Lưu Tâm, Vạn Lý Trình,…
- Ông sinh ra tại Hà Nội nhưng quê gốc của ông ở Hải Dương
- Sinh trưởng trong một gia đình làm nghề xuất bản nhà sách ở Hà Nội
b. Đặc điểm nghệ thuật
- Vũ Bằng với phong cách viết miêu tả chân thực cuộc sống xung quanh, về thiên nhiên, về con người về sự đổi thay của quê hương đất nước, giọng văn nhẹ nhàng truyền cảm và có sức hấp dẫn vô cùng lớn.
c. Tác phẩm chính
Các tác phẩm chính của ông ở nhiều các thể loại: Truyện hai người (tiểu thuyết – 1940), Tội ác và hối hận (tiểu thuyết – 1940), Khảo về tiểu thuyết (lý luận phê bình – 1941), Một mình trong đêm tối (tiểu thuyết – 1937), Cai (tự truyện – 1940, đã đăng báo, 1944, xuất bản sách), Để cho chàng khỏi khổ (truyện ngắn – 1941), Chớp bể nứa nguồn (tiểu thuyết – sau 1947), Trong đất Hà (phóng sự – 949), Thư gửi cho người mất tích (tiểu thuyết – 1950), Miếng ngon Hà Nội ((1960),…
2. Tác phẩm
a. Thể loại, phương thức biểu đạt
- Thể loại: Truyện ngắn
- Phương thức biểu đạt: Tự sự kết hợp biểu cảm
b. Hoàn cảnh xuất xứ của tác phẩm
- Tác phẩm “Thương nhớ mùa xuân” trích trong tập “Thương nhớ mười hai" của tác giả Vũ Bằng sáng tác năm 1971, ra đời trong bối cảnh tác giả phải sống xa quê hương vì tình cảnh đất nước bị chia cắt, viết về thiên nhiên, về con người Việt Nam trong mười hai tháng của một năm.
c. Nội dung chính
- “Thương nhớ mùa xuân” là tác phẩm được khắc họa khung cảnh mùa xuân và miêu tả nó một cách chân thực và tuyệt đẹp, tác giả đã bộc lộ nỗi nhớ về Hà Nội qua cách miêu tả cảnh sắc thiên nhiên cùng đời sống sinh hoạt của con người nơi đây. Dù đã xa quê nhưng những kí ức về quê hương là thứ mà không bao giờ phai mờ.
d. Nghệ thuật
- Ngòi bút tài hoa, cảm nhận tinh tế
- Ngôn ngữ giàu chất thơ cùng nhiều hình ảnh so sánh độc đáo
II. Trả lời câu hỏi sách giáo khoa
1. Trong khi đọc
Câu 1 (trang 57, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Chú ý cách tác giả giới thiệu về tháng Giêng và mùa xuân.
Lời giải
Giới thiệu trực tiếp vào mùa xuân, về tháng Giêng. Bộc lộ trực tiếp tình cảm, cảm xúc mà không hề e ngại.
Câu 2 (trang 58, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Cảnh sắc và con người Hà Nội vào mùa xuân có đặc điểm gì?
Lời giải
Mùa xuân Bắc Việt – mùa xuân Hà Nội – là mùa xuân có mưa riêu riêu, gió lành lạnh, có tiếng nhạn kêu trong đêm xanh, có tiếng trống chèo vọng lại từ những thôn xóm, có câu hát huê tình của cô gái đẹp như thơ mộng,..
Câu 3 (trang 58, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Cảm xúc của nhân vật “tôi” trước mùa xuân thế nào?
Lời giải
- Cảm xúc:
+ ...làm cho người ta phát điên lên như thế đấy.
+ ...nhựa sống trong người căng lên như máu căng lên...
+ ...tim người ta dường như cũng trẻ hơn ta...
+ ...ai cũng muốn yêu thương, về đến nhà cũng thấy yêu thương nữa.
→ Cảm xúc của nhân vật “tôi” trước mùa xuân rất vui vẻ, bồi hồi, yêu đời.
Câu 4 (trang 59, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Ở phần 3, tác giả bày tỏ cảm xúc gì về mùa xuân Hà Nội?
Lời giải
- Cảm xúc:
Các chi tiết như:
+ "Đẹp quá đi, mùa xuân ơi - mùa xuân của Hà Nội thân yêu, của Bắc Việt thương mến".
+ Tôi yêu mùa xuân nhất vào khoảng sau ngày rằm tháng Giêng...
+ ...cảm thấy rạo rực một niềm vui sáng sủa...
→ Tác giả đắm say, say mê trước mùa xuân ở Hà Nội đặc biệt sau ngày rằm tháng Giêng.
Câu 5 (trang 60, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Thời tiết đặc trưng của Hà Nội sau rằm tháng Giêng như thế nào?
Lời giải
Trăng tháng Giêng non như một người con gái mơn mởn đào tơ. Trăng tháng này đẹp hơn các tháng khác: "sáng nhưng không lộng lẫy như trăng mùa thu, đẹp nhưng không đẹp một cách úa héo như trăng tháng Một...."
Câu 6 (trang 60, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Trong tâm trí tác giả, trăng tháng Giêng có gì đặc biệt?
Lời giải
Trăng tháng Giêng non như một người con gái mơn mởn đào tơ. Trăng tháng này đẹp hơn các tháng khác: "sáng nhưng không lộng lẫy như trăng mùa thu, đẹp nhưng không đẹp một cách úa héo như trăng tháng Một...."
2. Sau khi đọc
Câu 1 (trang 61, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Đề tài của văn bản Thương nhớ mùa xuân là gì? Dựa vào đâu để em biết được điều đó?
Lời giải
- Đề tài của văn bản Thương nhớ mùa xuân là tình yêu thương với quê hương và gia đình.
- Dựa vào nội dung và nhan đề của văn bản mà em biết được điều đó. Qua tác phẩm, tác giả đã bộc lộ nỗi nhớ về Hà Nội qua cách miêu tả cảnh sắc thiên nhiên cùng đời sống sinh hoạt của con người nơi đây. Dù đã xa quê nhưng những kí ức về quê hương là thứ mà không bao giờ phai mờ.
Câu 2 (trang 61, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Xác định nội dung chính của mỗi phần trong văn bản Thương nhớ mùa xuân. Theo em, mạch logic chính gắn kết các phần của văn bản là gì?
Lời giải
- Văn bản Thương nhớ mùa xuân có bố cục 3 phần:
+ Phần 1: Từ đầu đến “mê luyến mùa xuân”. Nội dung chính là nêu lên những cảm nhận về tình cảm của con người với mùa xuân.
+ Phần 2: Tiếp theo đến “mở hội liên hoan”. Miêu tả cảnh sắc và không khí mùa xuân Hà Nội.
+ Phần 3: Phần còn lại. Miêu tả cảnh sắc và không khí màu xuân sau ngày rằm tháng Giêng.
- Theo em, mạch lô gích chính gắn kết các phần của văn bản là những suy nghĩ và cảm nhận của nhà văn về cảnh sắc mùa xuân.
Câu 3 (trang 61, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Cái “tôi” tác giả trong văn bản thể hiện tình cảm, cảm xúc gì? Hãy dẫn ra một số câu văn thể hiện rõ tình cảm, cảm xúc ấy.
Lời giải
- Cái “tôi” trữ tình trong văn bản thể hiện tình cảm, cảm xúc của tác giả đối với mùa xuân. Một số câu văn thể hiện rõ tình cảm, cảm xúc ấy là:
+ "Tự nhiên như thế: ai củng chuộng mùa xuân. Mà tháng giêng là tháng đầu của mùa xuân, người ta càng trìu mến, không có gì lạ hết. Ai bảo được non đừng thương nước, bướm đừng thương hoa, trăng đừng thương gió; ai cấm được trai thương gái, ai cấm được mẹ yêu con; ai cấm được cô gái còn son nhớ chồng thì mới hết được người mê luyến mùa xuân."
+ "Nhưng tôi yêu mùa xuân nhất là vào khoảng sau ngày rằm tháng Giêng, Tết hết mà chưa hết hẳn, đào hơi phai nhưng nhụy vẫn còn phong, cỏ không mướit xanh như cuối đông, đầu Giêng, nhưng trái lại, lại nức một mùi hương man mác."
Câu 5 (trang 61, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Chi tiết nào về thiên nhiên (hoặc phong tục, con người) Hà Nội trong văn bản để lại ấn tượng đặc biệt đối với em? Vì sao?
Lời giải
Chi tiết về thiên nhiên (hoặc phong tục, con người) Hà Nội trong văn bản để lại ấn tượng đặc biệt đối với em là chi tiết miêu tả thiên nhiên Hà Nội vào tháng Giêng.
=>> Việt Nam có ba vùng miền và mỗi vùng miền lại có đặc điểm về khí hậu và thời tiết khác nhau trong đó, mùa xuân và khí hậu miền Bắc rất đặc biệt vì nó có đủ 4 màu trong một năm. Vũ Bằng đã miêu tả rất chân thực khung cảnh tháng giêng về với những cảm nhận về sự chuyển giao diệu kì của thời tiết và sự hòa quyện giữa cảnh sắc thiên nhiên với con người nơi đây.
Câu 6 (trang 61, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Em hiểu thêm được những gì về giá trị văn hoá dân tộc thông qua văn bản Thương nhớ mùa xuân?
Lời giải
Em hiểu thêm về văn hóa ngày Tết qua văn bản thương nhớ mùa xuân
=>> Tết ở Hà Nội nói riêng và Tết ở miền Bắc nói chung luôn song hành với hành ảnh "Thịt mỡ dưa hành, câu đối đỏ", hơn nữa là món ăn đặc trưng ngày Tết với bánh chưng xanh. Nhà nhà người người đều sắm cho mình một cành đào hồng thắm. Đặc biệt Tết còn là dịp để mọi người trong gia đình quây quần cũng như tổng kết lại một năm hoạt động đầy nhiệt huyết. Tết kết thúc cũng là lúc cuộc sống quay trở lại quỹ đạo như hàng ngày.
