Soạn văn 11 bài Cộng đồng và cá thể ngắn nhất
Hướng dẫn Soạn văn 11 bài Cộng đồng và cá thể ngắn nhất. Trả lời toàn bộ câu hỏi trong SGK Ngữ văn 11 kết nối tri thức chi tiết, đầy đủ bám sát chương trình học.
I. Tác giả - tác phẩm
1. Tác giả
Tác giả: An-be Anh-Xtanh
- 1879-1955
- Nhà vật lí lí thuyết người Đức
- Là một trong những nhà bác học vĩ đại nhất mọi thời đại, có tầm ảnh hưởng lớn lao trong nhiều lĩnh vực từ khoa học, tư tưởng, tôn giáo đến chính trị.
- Ông được trao giải thưởng Noben Vật lí năm 1921.
2. Tác phẩm
a. Thể loại
Văn bản thuộc thể loại văn bản nghị luận
b. Phương thức biểu đạt
Văn bản có phương thức biểu đạt là nghị luận
c. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác
- Tiểu luận trích từ Thế giới như tôi thấy – một cuốn sách quan trọng thể hiện tư tưởng của An-be Anh-xtanh về nhiều vấn đề lớn của khoa học và đời sống.
d. Giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật
- Giá trị nội dung
Văn bản là một bài tiểu luận nêu lên quan điểm về mối quan hệ giữa con người và cộng động. Qua những lập luận, dẫn chứng cụ thể, tác giả khiến người đọc phải ngẫm nghĩ về giá trị của một con người trong công đồng, về những gì bản thân đã làm được cho xã hội và làm thế nào để xã hội có thể phát triển hơn.
- Giá trị nghệ thuật
Bố cục chặt chẽ, phân chia nội dung rõ ràng giúp người đọc người nghe hiểu hơn vấn đề đang bàn luận.
II. Trả lời câu hỏi sách giáo khoa
1. Trước khi đọc
Câu 1 (trang 107, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Nêu những ấn tượng nảy sinh khi bạn nghĩ về khái niệm “cộng đồng”.
Lời giải
“Cộng đồng” theo em là chỉ một số lượng lớn cá thể trong đó, và giữa chúng có cùng một điểm chung nào đó.
Câu 2 (trang 107, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Hãy chia sẻ những suy nghĩ chân thật về bản thân và niềm mong muốn về một môi trường sống có thể giúp bạn phát huy được năng lực của mình.
Lời giải
Theo em, một môi trường sống có thể phát huy được năng lực của bản thân đòi hỏi đó phải là một môi trường đáp ứng được đầy đủ các yếu tố cần thiết cho sự phát triển của mỗi người. Tại đó, con người đều hợp tác, làm việc vui vẻ, cởi mở, tổ chức có mục tiêu và phương hướng hành động rõ ràng và luôn biết cách tự điều chỉnh chiến lược phát triển của tập thể cho phù hợp với xu thế phát triển chung.
Mỗi cá nhân trong đó phải luôn học tập, rèn luyện và cố gắng trau dồi bản thân để ngày càng phát triển.
2. Trong khi đọc
Câu 1 (trang 107, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Theo dõi cách tác giả tập hợp bằng chứng nhằm làm sáng tỏ luận điểm khởi đầu của văn bản.
Lời giải
Những bằng chứng được tác giả tập hợp đều gắn liền với đời sống của cộng đồng.
Câu 2 (trang 107, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Dự đoán luận điểm này sẽ dẫn mạch lập luận trong văn bản đi theo hướng nào.
Lời giải
Luận điểm này sẽ dẫn mạch lập luận trong văn bản đi theo hướng quy nạp. Đó là đưa ra các dẫn chứng, giải thích sau đó đi đến kết luận.
Câu 3 (trang 108, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Chú ý cách lật đi lật lại vấn đề của tác giả.
Lời giải
Tác giả đã đưa ra lập luận cá thể đơn lẻ sẽ tạo những điều mới cho xã hội còn cá thể sáng tạo thì sự phát triển lên cao là một điều khó tưởng tượng.
Câu 4 (trang 108, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Hình dung về những bằng chứng có thể được đưa ra để làm sáng tỏ nhận định này.
Lời giải
Đó là 2 giai đoạn được coi là hoàng kim của văn minh phương Tây khi ngay tại thời điểm đó, chủ nghĩa cá nhân đã được đề cao và ảnh hưởng sâu rộng, đó chính là sự phát triển vượt bậc của con người.
Câu 5 (trang 108, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Bạn hiểu như thế nào về nhận định này?
Lời giải
Em hiểu ở nhận định này, mọi người đang chỉ trích sự phóng túng và dần xa rời thực tế của hội họa khi họ chỉ sáng tác theo trào lưu, xu thế mà đánh mất thiên chức của nghệ thuật đó là phải hướng đến và phục vụ quần chúng. Đó là một điều đáng buồn.
Câu 6 (trang 109, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Bạn có hoàn toàn đồng tình với những điều được tác giả phân tích ở đây không?
Lời giải
Em đồng tình với phần phân tích của tác giả bởi thực tế, trong cộng đồng của chúng ta luôn chứa đựng những vấn đề phát sinh và nó ảnh hưởng trực tiếp đến những cá nhân đang sinh sống trong đó.
Chúng ta thực sự đang gặp phải những điều mà tác giả chỉ ra, nó phần nào đúng với cuộc chiến tranh của Nga và Ukraine hiện nay. Và đó chỉ là một vị dụ điển hình trong nhiều vấn đề mà chúng ta gặp phải trong cuộc sống hiện nay.
Câu 7 (trang 109, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Tư duy tích cực của tác giả được biểu hiện như thế nào qua những “biện giải” này?
Lời giải
Tư duy tích cực của tác giả được biểu hiện qua việc đưa ra những lý do của vấn đề, đó là xuất phát từ cuộc sống phát triển, từ sự phát triển vượt bậc của xã hội.
3. Sau khi đọc
Câu 1 (trang 110, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Xác định nội dung trọng tâm của văn bản và nếu các căn cứ cho phép bạn xác định như vậy.
Lời giải
- Nội dung trọng tâm của văn bản: cộng đồng và cá thể
- Chúng ta có thể căn cứ vào cách lập luận, dẫn chứng mà tác giả đưa ra nhằm làm sáng tỏ luận điểm chính của tác phẩm.
Câu 2 (trang 110, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Tóm tắt những luận điểm cơ bản được triển khai trong văn bản.
Lời giải
Những luận điểm cơ bản được triển khai trong văn bản:
- Khẳng định vai trò của cộng đồng đối với cá nhân trong đó.
- Đóng góp của các cá thể cho cộng đồng
- Thế nào là cộng đồng lành mạnh?
- Những vấn đề đang nảy sinh trong cộng đồng và cá thể loài người
- Lời biện giải cho lòng tin của tác giả về một tương lai tốt đẹp đang chờ đón chúng ta.
Câu 3 (trang 110, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Sự phụ thuộc của một cá thể vào cộng đồng đã được tác giả ghi nhận qua những bằng chứng nào? Trước những bằng chứng đó, tác giả đã thể hiện cách tư duy khác biệt về vấn đề ra sao?
Lời giải
Sự phụ thuộc của một cá thể vào cộng đồng được tác giả ghi nhận qua những bằng chứng hết sức gần gũi mà đôi khi chúng ta không để ý đến nhưng nó lại hoàn toàn đúng:
- Chúng ta giống những động vật sống theo bầy
- Chúng ta ăn thức ăn của người khác trồng, mặc quần áo của người khác may, sống trong nhà người khác xây.
- …những gì ta hiểu biết và tin tưởng cũng do những người khác tạo ra.
- …
→ Tác giả khẳng định mối quan hệ không thể tách rời của cá nhân đối với cộng đồng, khẳng định chúng ta đều là những cá thể thuộc một cộng đồng nhất định và chính cộng đồng ấy sẽ dắt lối cho chúng ta đến tương lai.
Câu 4 (trang 110, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Tác giả đã sử dụng lý lẽ gì để khẳng định vai trò của những cá thể sáng tạo đối với sự phát triển của xã hội?
Lời giải
Tác giả đã sử dụng lí lẽ:
- Tất cả tài sản vật chất, tinh thần và đạo đức mà chúng ta nhận được từ cộng đồng đã được tạo dựng bởi những cá thể sáng tạo đơn lẻ
- Chỉ cá thể đơn lẻ mới có tư duy và qua đó tạo ra những giá trị mới cho xã hội
- Một cộng đồng lành mạnh là một cộng đồng gắn liền với tính độc lập của những cá thể cũng như với sự liên kết bên trong của xã hội.
Câu 5 (trang 110, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Toát lên từ mạch ngầm văn bản là những đòi hỏi đối với mỗi cá nhân và đối với cả cộng đồng. Hãy làm rõ những đòi hỏi đó và nêu suy nghĩ của bạn.
Lời giải
| Phía cá thể | Phía cộng đồng |
| Mỗi người luôn nhớ mình là thành iên của cộng đồng lớn mà thiếu nó, bản thân anh ta không thể tồn tại. | Cả cộng đồng cần ý thức được rằng sức mạnh của nó gắn với sự sáng tạo của từng cá thể, vì vậy, nó cần phải coi trọng việc phóng sức sáng tạo của cá nhân, nhìn thấy sự “tách bạch một cách tương đối giữa cá nhân và cộng đồng” thực hiện việc “phân công lao động có kế hoạch” để mang lại sự bảo đảm vật chát cho từng cá thể, mở đường cho những sáng tạo, đột phá của cá thể. |
Câu 6 (trang 110, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Những nhận định khái quát của tác giả về “thời đại mà chúng ta đang sống" được phát biểu từ khoảng giữa thế kỉ XX. Hiện nay, những nhận định đó có còn phù hợp với thực tế nữa không? Vì sao?
Lời giải
Cơ sở để xác lập niềm tin: “phân công lao động có kế hoạch” mang lại sự đảm bảo cơ sở vật chất cho từng cá thể, tạo lợi thế cho phát triển nhân cách à cộng đồng sẽ khỏe mạnh trở lại.
Câu 7 (trang 110, SGK Ngữ Văn 11, tập hai):
Mặc dù chưa thỏa mãn với những điều còn tồn tại trong thời đại này, tác giả vẫn tin vào tương lai tốt đẹp của nền văn minh nhân loại. Cơ sở để xác lập niềm tin ấy là gì?
Lời giải
Có thể thấy, nhiều nhận định khái quát của tác giả đến bây giờ vẫn còn đúng, nhất là nhận định về sự tồn tại của các chế độ độc tài, về sự suy giảm ý thức về lẽ phải ở một bộ phận của cộng đồng.
4. Kết nối đọc - viết
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) nêu những điều bạn thấy cần nghĩ tiếp với An-be Anh-xtanh về vấn đề “Cộng đồng và cá thể”.
Lời giải
Chắc hẳn nói đến tính đa dạng của cộng đồng đã không còn xa lạ đối với mỗi chúng ta. Cuộc động được hiểu là toàn thể những cá nhân cùng sống, sinh hoạt, gắn với nhau trong cuộc sống xã hội. Cộng đồng và xã hội được coi là điểm tựa để mỗi cá nhân được phát triển và hòa nhập. Nhờ cộng đồng mà con người có các mối liên kết, có sự trao đổi, đặc biệt có cơ đội để gặp gỡ và hợp tác. Thế nên ta có thể thấy vai trò của cộng động và cá thể là vô cùng quan trọng. Không có cá thể không tạo nên cộng đồng và lẽ đương nhiên một cá thể không thể sống thiếu cộng đồng. Vì vậy mỗi cá nhân phải có trách nhiệm góp sức xây dựng và phát triển cộng đồng ngày càng văn minh, tiến bộ. Một cộng đồng vững mạnh là một cộng đồng mà ở đó ai cũng chăm chỉ làm việc, biết đoàn kết, tương trợ giúp đỡ lẫn nhau, sống tương thân tương ái, tôn trọng pháp luật, tôn trọng lẽ phải. Đặc biệt trong mỗi chúng ta cần giữ vững tinh thần mà một xã hội, một cộng đồng cần có, đặc biệt luôn chiêm nghiệm bằng câu châm ngôn của bản thân đặt ra "Cá thể là linh hồn của cộng đồng".
