Soạn văn 11 bài Cõi lá ngắn nhất
Hướng dẫn Soạn văn 11 bài Cõi lá ngắn nhất. Trả lời toàn bộ câu hỏi trong SGK Ngữ văn 11 Chân trời sáng tạo chi tiết, đầy đủ bám sát chương trình học.
I. Tác giả - tác phẩm
1. Tác giả
- Tên: Đỗ Phấn
- Năm sinh: 1956
- Quê quán: Hà Nội
- Ông viết văn từ thời còn phổ thông, lớn lên theo học hội họa. Đã xuất bản 11 tiểu thuyết, 4 truyện ngắn, 12 tản văn.
- Hà Nội là đề tài lớn trong sáng tác của ông.
2. Tác phẩm
a. Thể loại:
- Tản văn.
b. Phương thức biểu đạt:
Văn bản Cõi lá có phương thức biểu đạt là biểu cảm
c. Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:
- Cõi lá được in trong Hà Nội thì không có tuyết, NXB Trẻ, năm 2013).
- Năm xuất bản: Tháng 3/2008.
d. Bố cục bài Cõi lá
Gồm 2 phần:
+ Phần 1: Từ đầu đến “xôn xao lá cành”: Dấu hiệu thiên nhiên và sự bất ngờ của tác giả khi thời tiết giao mùa.
+ Phần 2: Tiếp đến “tự nhận rằng mình như thế”: Sự thay đổi của thiên nhiên và lòng người khi thời tiết giao mùa.
e. Giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật.
- Giá trị nội dung
- Văn bản nói về vẻ đẹp đặc trưng của thiên nhiên Hà Nội khi thời tiết giao mùa. Tác giả khắc họa vẻ đẹp của mùa xuân nơi mảnh đất Thủ đô, thật thơ mộng, thật dịu dàng, khiến cho bao trái tim bạn đọc phải xao xuyến về Hà Nội.
- Giá trị nghệ thuật:
- Sử dụng bút pháp nghệ thuật tài hoa, độc đáo cùng những màu sắc khác lạ qua việc khắc họa hình ảnh đời sống sinh hoạt của người dân Thủ đô.
- Sử dụng ngôn ngữ thơ mộng, dịu dàng khiến cho văn bản trở nên thu hút, dễ đi vào lòng người đọc.
II. Trả lời câu hỏi sách giáo khoa
1. Trước khi đọc
Câu hỏi (trang 17, SGK Ngữ Văn 11, tập một):
Bốn mùa xuân, hạ, thu, đông mang đến cho thiên nhiên những cảnh sắc rất đặc trưng. Hãy nêu những dấu hiệu biến đổi của thiên nhiên khi thời tiết chuyển mùa mà bạn có ấn tượng sâu sắc
Lời giải
| Mùa hè sang mùa thu | Mùa đông sang xuân |
| Khí trời mát mẻ, ban đêm trời se lạnh không đủ rét để mặc một chiếc áo mùa, hoa cúc trong các vườn đua nhau nở, sen trong các ao úa tàn | Những hạt mưa xuân lất phất bay, những chồi biếc trên cành cây đã điểm |
2. Trong khi đọc
Câu 1 (trang 17 SGK Ngữ văn 11, tập 1):
Bạn hiểu thế nào về từ “òa thức”
Lời giải
Òa thức có nghĩa là đột ngột và bất ngờ.
Câu 2 (trang 18, SGK Ngữ văn 11, tập 1):
Cõi lá đã làm nổi bật nét đặc trưng gì của cảnh sắc Hà Nội?
Lời giải
Cõi lá đã làm nổi bật nét đặc trưng mùa lá rụng của Hà Nội khi thiên nhiên thay đổi tiết trời giao mùa từ đông sang xuân.
3. Sau khi đọc
Câu 1 (trang 18, SGK Ngữ văn 11, tập 1):
Xác định bố cục của văn bản và cho biết bố cục ấy đã thể hiện đặc điểm nào của thể loại.
Lời giải
Văn bản có bố cục gồm 3 phần:
- Phần mở đầu: Đoạn 1
- Phần thân bài: Từ Chín cây bồ đề.... đến bước chân người.
- Phần kết bài: Đoạn cuối cùng
Bố cục ấy đã thể hiện rõ nét tình cảm, ý nghĩ của tác giả về cảnh vật Hà Nội. Thể hiện rõ yếu tố tự sự trong tùy bút, tản văn.
Câu 2 (trang 18, SGK Ngữ văn 11, tập 1):
Bạn hiểu như thế nào là “cõi lá”? Qua “cõi lá” ấy, tác giả đã phát hiện ra điều gì về mối liên hệ giữa cây, lá với con người?
Lời giải
- Cõi lá: Nơi lá sinh trưởng, phát triển và thay đổi.
=>> Qua “cõi lá” ấy, tác giả đã phát hiện ra mối quan hệ khăng khít về mối liên hệ giữa cây, lá với con người. Thông qua sự thay đổi của vạn vật, cây lá, con người cũng phát hiện những thay đổi của đất trời từ đó lòng người cũng có những cảm nhận riêng. Mặt khác hình ảnh cõi lá cũng được coi như một thông điệp truyền tải đến độc giả về sự giao hòa giữa con người và thiên nhiên.
Câu 3 (trang 18, SGK Ngữ văn 11, tập 1):
Phân tích một vài đoạn văn có sự kết hợp giữa tự sự với trữ tình/nghị luận hoặc miêu tả thiên nhiên với miêu tả con người và làm rõ tác dụng của sự kết hợp ấy trong văn bản.
Lời giải
- Đoạn văn có sự kết hợp giữa tự sự với trữ tình, miêu tả thiên nhiên, miêu tả con người: “Những chiếc lá non đu đưa trong gió tưởng như có tiếng chuông chùa huyền hoặc vọng về từ cõi thanh cao u tịch. Những đứa trẻ tan trường ríu rít dưới gốc cây như những thiên thần bước ra từ lá. Nhiều người Hà nội chẳng có việc gì cũng vòng xe qua đoạn phố đông mà chật chội... này chỉ để ngắm nhìn một chút sắc lá ngọt ngào như mật chảy tháng Giêng”.
=>> Sự kết hợp ấy khiến cho đoạn văn trở nên sinh động, hài hòa, gần gũi và dễ dàng đi vào lòng người đọc. Từ đó ông nhấn mạnh thông điệp về sự giao hòa giữa thiên nhiên và con người.
Câu 4 (trang 18, SGK Ngữ văn 11, tập 1):
Xác định chủ đề, đánh giá ý nghĩa thông điệp của văn bản.
Lời giải
- Chủ đề của văn bản: Nói về vẻ đẹp thiên nhiên.
- Ý nghĩa thông điệp của văn bản: Truyền tải tình yêu thiên nhiên và sự hòa hợp giữa thiên nhiên và con người trong cuộc sống.
Câu 5 (trang 18, SGK Ngữ văn 11, tập 1):
Chỉ ra một vài biểu hiện của nét đẹp văn hóa được thể hiện trong văn bản.
Lời giải
Một vài biểu hiện của nét đẹp văn hóa được thể hiện trong văn bản là:
- “Nhiều người Hà nội chẳng có việc gì cũng vòng xe qua đoạn phố đông mà chật chội... này chỉ để ngắm nhìn một chút sắc lá ngọt ngào như mật chảy tháng Giêng”.
- “Cô em gái của tôi sống xa Tổ Quốc đã hai chục năm có lẻ. Mỗi lần gọi điện về, nó lại hỏi con đường ven Hồ Gươm mùa này lá đã rụng? Lạ thế! Mùa nào cũng hỏi như vậy […]”.
Câu 6 (trang 18, SGK Ngữ văn 11, tập 1):
Qua việc đọc tản văn Cõi lá, bạn hãy nêu một số lưu ý khi đọc hiểu các văn bản thuộc thể loại này.
Lời giải
- Một số lưu ý khi đọc hiểu các văn bản tản văn thuộc thể loại này là:
+ Tìm hiểu chất trữ tình, cái tôi của tác giả thể hiện qua văn bản.
+ Tìm hiểu ngôn ngữ của văn bản.
+ Xác định chủ đề mà văn bản muốn gửi đến người đọc.
+ Tìm những từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình cảm, cảm xúc của người viết.
