Soạn văn 10 bài Chiến thắng Mtao Mxây ngắn nhất
Hướng dẫn Soạn văn 10 bài Chiến thắng Mtao Mxây ngắn nhất. Trả lời toàn bộ câu hỏi trong SGK Ngữ văn 10 Cánh diều chi tiết, đầy đủ bám sát chương trình học
I. Tìm hiểu chung về tác phẩm
1. Thể loại và xuất xứ
Đoạn trích Chiến thắng Mtao - Mxay thuộc thể loại sử thi, nằm ở phần giữa của sử thi Đăm Săn của dân tộc Ê-đê.
2. Bố cục
- Phần 1: Nguyên nhân cuộc chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxay
- Phần 2: Diễn biến cuộc đọ sức giữa Đăm Săn và Mtao Mxay
- Phần 3: Đăm Săn cùng nô lệ trở về làng sau khi chiến thắng
3. Nội dung và giá trị nghệ thuật
a. Nội dung
- Ca ngợi dũng cảm, trọng danh dự, gắn bó với gia đình
- Phê phán tính cách tham lam, độc ác, hèn nhát
b. Giá trị nghệ thuật
- Nghệ thuật so sánh, ẩn dụ
- Nghệ thuật phóng đại
II. Trả lời câu hỏi sách giáo khoa
Câu 1 trang 25 SGK Ngữ Văn 10 tập một
Nêu những sự kiện chính trong văn bản Chiến thắng Mtao Mxây. Hãy chỉ ra lời người kể chuyện, lời nhân vật, chi tiết thần kì trong văn bản.
Lời giải:
* Những sự kiện chính trong văn bản gồm:
+ Trận chiến giữa Đăm Săn và Mtao Mxây thông qua hai hiệp đấu.
+ Sự kiện Đăm Săn ăn mừng chiến thắng về làng mới.
* Lời người kể chuyện: là những phần giới thiệu về bối cảnh, người kể truyện là người biết tất cả.
* Lời nhân vật: ví dụ
- Lời của Đăm Săn: Bở diêng, bây giờ ngươi lại chạy, ta đuổi coi!
- Lời của Mtao Mxây: Ta sợ ngươi đàm ta khi ta đang đi lắm.
- ….
* Chi tiết thần kì trong đoạn trích:
- Một lần xốc tới, chàng vượt một đồi tranh. Một lần xốc tới nữa, chàng vượt một đồi lồ ô, Chàng chạy vun vút qua phía đông, vun vút qua phía tây.
- Chàng múa trên cao, gió như bão. Chàng múa dưới thấp, gió như lốc. Chòi lẫm đổ lăn lóc. Cây cối chết rụi. Khi chàng múa dưới thấp, vang lên tiếng đĩa khiên đồng.
- Khi chàng múa trên cao, vang lên tiếng đĩa khiên kênh. Khi chàng múa chạy nước kiệu, quả núi ba lần rạn nứt, ba đồi tranh bật rễ bay tung.
Câu 2 trang 25 SGK Ngữ Văn 10 tập một
Nhân vật người anh hùng Đăm Săn được miêu tả với những đặc điểm nổi bật nào? Chỉ ra những chi tiết cho thấy sự đối lập giữa Đăm Săn với Mtao Mxây.
Lời giải:
* Nhân vật người anh hùng Đăm Săn được miêu tả với những đặc điểm nổi bật như:
- Đăm Săn là người đàng hoàng, ngay thẳng, tự tin quyết liệt.
- Đăm Săn là một dũng sĩ vô cùng dũng cảm, tài năng, có sức mạnh phi thường, lấn át kẻ thù.
- Đăm săn là người dũng cảm và có trái tim nhân ái, biết yêu thương, chàng chiến đấu vì mục đích bảo vệ danh dự cá nhân, hạnh phúc gia đình và quan trọng hơn là danh dự và sự bình yên của cộng đồng, thị tộc.
- Đăm Săn hiện lên như một vị thần mang vẻ đẹp cường tráng, dũng mãnh, hoang sơ của núi rừng. Danh tiếng lẫy lừng, được tung hô, tin yêu, ca ngợi là một “dũng tướng chắc chết mười mươi cũng không lùi bước”.
- Là người có sức khỏe phi thường.
- Là người có khả năng “ ăn không biết no, nói chuyện không biết chán”
* So sánh Đăm Săn và Mtao Mxây
| Vấn đề so sánh | Đăm Săn | Mtao Mxây |
| Ngôn ngữ | Bình tĩnh, mạnh mẽ, dứt khoát, bản lĩnh "Ta thách ngươi đọ đao với ta đấy". | - Lúc đầu buông lời ngạo nghễ, trêu tức Đăm Săn. - Lúc sau, sợ sệt, cầu xin "Ta sợ ngươi đâm ta khi ta đang đi lắm". |
| Cuộc giao chiến | - Hiệp 1: "Đăm Săn rung khiên múa. Một lần xốc tới, chàng vượt một đồi tranh. Một lần xốc tới nữa, chàng vượt một đồi lồ ô. Chàng chạy vun vút qua phía đông, vun vút qua phía Tây". - Hiệp 2: Bắt được miếng trầu của Hơ Nhị, sức mạnh tăng lên, dùng cái chày mòn ném trúng vành tai Mtao Mxây. | - Hiệp 1: Múa khiên kêu lạch xạch như quả mướp khô; bước thấp bước cao chạy hết từ bãi tây sang bãi đông; vung dao chỉ chém trúng cái chão cột trâu. - Hiệp 2: Mtao Mxây tháo chạy, tránh quanh chuồng trâu, chuồng lợn và cuối cùng ngã lăn ra đất. |
| Nhận xét | Bộc lộ rõ sự chính trực, mạnh mẽ, điềm tĩnh, đàng hoàng. | Bộc lộ sự huênh hoang, tự đắc, hèn nhát, dễ thất bại. |
Câu 3 trang 25 SGK Ngữ Văn 10 tập một
Nêu và phân tích tác dụng của một biện pháp nghệ thuật tiêu biểu trong văn bản (ví dụ: so sánh, phóng đại, đối lập, tương phản,...).
Lời giải:
- Biện pháp so sánh được sử dụng ở các chi tiết: Các lần Đăm Săn múa khiên, so sánh tương phản nhằm tạo sự đối lập giữa cảnh múa khiên của Đăm Săn và Mtao Mxây.
- Các câu văn có dùng lối nói phóng đại:
+ Chàng múa trên cao, gió như bão; chàng múa dưới thấp, gió như lốc
+ Đoàn người đông như bầy cà tong, đặc như bầy thiêu thân, ùn ùn như kiến như mối
⇒ Tác dụng:
+ Những câu văn này giống như một đòn bẩy, có tác dụng miêu tả chi tiết, cụ thể, làm nổi bật vẻ đẹp, vị thế của người anh hùng.
+ Các hình ảnh được dùng để so sánh với Đăm Săn đều được lấy từ thiên nhiên, vũ trụ. Điều này cho thấy, nhân dân muốn khẳng định tài năng, sức mạnh, tầm vóc của các anh hùng cộng đồng này có thể sánh ngang tầm với vũ trụ.
Câu 4 trang 25 SGK Ngữ Văn 10 tập một
Hãy làm sáng tỏ một đặc điểm nổi bật của thể loại sử thi được thể hiện trong đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây.
Lời giải:
Một đặc điểm nổi bật của thể loại sử thi được thể hiện trong đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây là tính kì ảo xuyên suốt tác phẩm.
Câu 5 trang 25 SGK Ngữ Văn 10 tập một
Phân tích một số câu nói và hành động của dân làng trước chiến thắng của Đăm Săn để làm rõ tình cảm của cộng đồng Ê-dê đối với người anh hùng.
Lời giải:
Một số câu nói và hành động của dân làng trước chiến thắng của Đăm Săn đã thể hiện tình cảm của cộng đồng Ê-dê đối với người anh hùng là:
+ Sau khi Mtao Mxây – tù trưởng kém cỏi hơn thua trận, tôi tớ ở làng không hề lo sợ mà phấn khởi, vui mừng và ngay lập tức theo Đăm Săn – tù trưởng tài giỏi hơn về buôn làng mới.
+ Đăm Săn có được sự ủng hộ từ cả hai phía dân làng.
Câu 6 trang 25 SGK Ngữ Văn 10 tập một
Đoạn trích phản ánh và ca ngợi điều gì? Điều ấy có còn ý nghĩa với cuộc sống hôm nay không? Vì sao?
Lời giải:
Đoạn trích phản ánh và ca ngợi chiến công của anh hùng Đăm Săn và thông qua đó thể hiện niềm tự hào, thể hiện lí tưởng, khát vọng của toàn thể cộng đồng. Điều ấy vẫn còn ý nghĩa với cuộc sống hôm nay. Nó không chỉ mang những giá trị to lớn về mặt tinh thần mà còn mang giá trị về đạo đức.
Câu 7 trang 25 SGK Ngữ Văn 10 tập một
Hãy minh hoạ trận chiến đấu giữa Đăm Săn và Mtao Mxây bằng một bức vẽ hoặc một đoạn văn miêu tả (khoảng 8-10 dòng).
Lời giải:
Trận chiến đấu giữa Đăm Săn và Mtao Mxây là một cuộc chiến rất nảy lửa với hai hiệp đấu căng thẳng, kịch liệt. Đăm Săn là người khiêu chiến. Mtao Mxây ban đầu ngạo nghễ nhưng sau đó lại tỏ ra hèn nhát. Trong cả hai hiệp đấu thứ nhất, Mtao Mxây luôn là người yếu ớt và kém cỏi hơn còn Đăm Săn múa khiên lại vô cùng mạnh mẽ, tài giỏi hơn, vẫn giữ thái độ bình tĩnh, thản nhiên. Kết quả là Mtao Mxây thua toàn tập, phải van nài Đăm Săn để được sống. Đăm Săn không tha thứ cho những tội ác hắn đã gây ra, đã cắt đầu hắn đem bêu ngoài đường. Dân làng Mtao Mxây nhất loạt theo Đam Săn về ngôi làng mới.
