Phân tích đoạn trích sau: Trên đầu núi, các nương ngô... ngày đêm thổi sáo đi theo Mị. Từ đó nhận xét tài năng tả cảnh của nhà văn Tô Hoài

Đề bài: Phân tích đoạn trích sau:

Trên đầu núi, các nương ngô, nương lúa gặt xong, ngô lúa đã xếp yên đầy các nhà kho. Trẻ con đi hái bí đỏ, tinh nghịch, đã đốt những lều canh nương để sưởi lửa. Ở Hồng Ngài người ta thành lệ cứ ăn Tết khi gặt hái vừa xong, không kể ngày, tháng nào. Ăn Tết như thế cho kịp lúc mưa xuân xuống thì đi vỡ nương mới. Hồng Ngài năm ấy ăn Tết giữa lúc gió thổi vào cỏ gianh vàng ửng, gió và rét rất dữ dội.

Nhưng trong các làng Mèo Đỏ, những chiếc váy hoa đã đem ra phơi trên mỏm đá xoè như con bướm sặc sỡ [...]. Đám trẻ đợi Tết, chơi quay, cười ầm trên sân chơi trước nhà. Ngoài đầu núi lấp ló đã có tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi chơi. Mị nghe tiếng sáo vọng lại, thiết tha bổi hổi. Mị ngồi nhẩm thầm bài hát của người đang thổi.

Mày có con trai con gái rồi

Mày đi làm nương

Ta không có con trai con gái

Ta đi tìm người yêu.

Tiếng chó sủa xa xa. Những đêm tình mùa xuân đã tới.

Ở mỗi đầu làng đều có một mỏm đất phẳng làm cái sân chơi chung ngày Tết. Trai gái, trẻ con ra sân chơi ấy tụ tập đánh pao, đánh quay, thổi sáo, thổi khèn và nhảy.

Cả nhà thống lí Pá Tra vừa ăn xong bữa cơm Tết cúng ma. Xung quanh, chiêng đánh ầm ĩ, người ốp đồng vẫn còn nhảy lên xuống, run bần bật. Vừa hết bữa cơm lại tiếp ngay bữa rượu bên bếp lửa.

Ngày Tết, Mị cũng uống rượu. Mị lén lấy hũ rượu, cứ uống ực từng bát. Rồi say, Mị lịm mặt ngồi đấy nhìn mọi người nhảy đồng, người hát, nhưng lòng Mị đang sống về ngày trước. Tai Mị văng vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu làng. Ngày trước, Mị thổi sáo giỏi. Mùa xuân này, Mị uống rượu bên bếp và thổi sáo. Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo. Có biết bao nhiêu người mê, cứ ngày đêm thổi sáo đi theo Mị .

(Trích Vợ chồng A Phủ, Ngữ văn 12, Tập hai,  NXB Giáo dục Việt Nam 2020, tr. 6 - 7)

Từ đó, anh/chị hãy nhận xét tài năng tả cảnh của nhà văn Tô Hoài.

Bài làm

1. Mở bài

- Đặt vấn đề: "Truyện ngắn Vợ chồng A Phủ là truyện ngắn đặc sắc nhất nằm trong tập “Truyện Tây Bắc” của nhà văn Tô Hoài. 

- Thông qua đoạn trích (trích lược đoạn trích), nhà văn thành công trong việc mô tả vẻ đẹp bức tranh thiên thiên, cảnh sinh hoạt và sức sống tiềm tàng của Mị”.

2. Thân bài

- Tổng quát về nhân vật Mị 

+ Trước khi về làm dâu nhà thống lí Pá Tra: Là cô gái người Mông xinh đẹp, trẻ trung, “thổi lá cũng hay như thổi sáo, có biết bao nhiêu người mê”; hiếu thảo, yêu lao động 

+ Khi về làm dâu nhà thống lí Pá Tra: Bị bóc lột cả về thể xác lẫn tinh thần: "không bằng con trâu con ngựa”, "như một con rùa trong xó cửa", "sống chỉ như đang tồn tại"...

=> Dẫn dắt giới thiệu đến đoạn trích: Dù kiệt quệ về thể xác lẫn tinh thần nhưng Mị vẫn tiềm tàng sức sống và hồi sinh mạnh mẽ trong đêm tình mùa xuân.

- Vẻ đẹp bức tranh thiên nhiên và cảnh sinh hoạt

+ Khung cảnh mùa xuân với âm thanh và màu sắc của "váy hoa phơi trên mỏm đá xoè như con bướm sặc sỡ", "Đám trẻ chơi quay, cười ầm trên sân chơi trước nhà", "tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi chơi",…

=> Vẻ đẹp truyền thống của miền núi Tây Bắc

+ Cảnh sinh hoạt: Tiếng sáo thiết tha bổi hổi "Mày có con trai... Ta đi tìm người yêu" => Lời giục giã, hối thúc đi tìm tình yêu 

+ Bữa cơm Tết cúng ma: "Xung quanh, chiêng đánh ầm ĩ, người ốp đồng vẫn còn nhảy lên xuống, run bần bật. Vừa hết bữa cơm lại tiếp ngay bữa rượu bên bếp lửa"=> Mang theo ước vọng về một năm mới quần quần

=> Tác động tích cực đến tâm hồn lạnh băng của Mị

- Vẻ đẹp tâm hồn Mị

=> Chính khung cảnh thiên nhiên, tiếng sáo "bổi hổi' đang khiến Mị dần hồi sinh

+ Tiếng sáo dịch chuyển từ xa đến gần, từ ngoài vào trong "lấp ló ngoài đầu núi vọng lại" rồi "văng vẳng ở đầu làng"

+ Dịch chuyển thời gian từ hiện tại đến quá khứ "tai Mị văng vẳng tiếng sáo..." rồi "ngày trước, Mị thổi sáo giỏi" 

=> Khơi gợi lại quá khứ tươi đẹp, niềm khao khát sống và yêu đương trong tâm hồn tưởng chừng nguội lạnh của Mị.

+ Mị lén lấy rượu uống, cứ thế uống ực từng bát => Muốn lãng quên thực tại cay đắng

=> Là chi tiết thể hiện sự phản kháng của Mị. Mị bắt đầu hồi sinh.

=> Nghệ thuật tả cảnh, miêu tả tâm lý đặc sắc cho thấy mức độ am hiểu của tác giả với phong tục, tập quán, thiên nhiên và con người Tây Bắc.

3. Kết bài

- Đoạn trích mang giá trị nhân đạo, thể hiện sự đồng cảm với thân phận, ca ngợi vẻ đẹp, sức sống tiềm tàng nhân vật Mị

- Tài năng của Tô Hoài trong việc xây dựng nội dung, nghệ thuật ngôn từ để khắc họa vẻ đẹp thiên nhiên và con người miền núi