Đề thi năng khiếu môn Văn lớp 10 chuyên Nguyễn Trãi năm 2023-2024
Đề thi năng khiếu môn Văn lớp 10 chuyên Nguyễn Trãi năm 2023-2024 (lần 1)
Câu 1. (8 điểm)
Hiện tượng vòng tròn chết chóc hay vòng xoáy tử thần là một trong những hiện tượng khiến những con kiến thợ phải bỏ mạng vô nghĩa. Chúng bị mù bẩm sinh nên khi di chuyển, những con kiến đi đầu sẽ tiết ra kích thích tố, giúp đồng loại của mình cảm giác được mùi để đi theo. Thế nhưng nếu chẳng may, con kiến đi đầu bị mất đi phương hướng, đi vòng quanh thành một vòng xoáy không lối thoát, điều đó sẽ khiến
những con kiến đi sau lạc theo, liên tục di chuyển theo hình xoắn ốc cho đến khi sức lực tiêu hao sạch sẽ, kiệt sức mà chết ở trung tâm vòng xoáy. Nếu không có ngoại lực tác động, những con kiến đi phía sau sẽ thực sự tuân thủ nghiêm ngặt theo phương hướng của con kiến đi trước, đi thành từng vòng đến khi mệt chết. Ngay cả khi tại trung tâm vòng xoáy, xác chết của những con kiến đi trước chất thành từng đống,
những con kiến đi phía sau cũng sẽ không dừng lại, để rồi cùng có chung số phận bi thảm như đồng loại của mình.
(Nguồn Vnexpress, thứ 6 ngày 11/10/2019)
Câu 2. (12 điểm)
Nói về thơ, Chế Lan Viên từng nói rằng: "Thơ cần có hình cho người ta thấy, có ý cho người ta nghĩ và cần có tình để rung động trái tim".
Anh, chị hiểu ý kiến trên như thế nào? Hãy làm sáng tỏ ý kiến qua bài thơ sau:
Trở lại A Lưới
(Nguyễn Khoa Điềm)
Những bước trùng điệp
Những bước núi rừng
A Co ngửa mặt mờ mây gió
Cô Ca Va lừng lững lưng voi
Dốc mèo gân guốc bàn tay nắm
An Hồ nghìn năm dầm mưa bay
A Lưới trập trùng chiều trở lại
Mưa nối mưa, nắng thay nắng từng giờ
Vẫy tay lau trắng lên sườn dốc
A Ling, A Sáp xuôi đất khách
Năm tháng trôi đi, năm tháng về
Em hát cái ngày đau xót đó
Bây giờ dịu ngọt cứ như không
Tóc không xanh tóc ngày xưa nữa
Máu nóng trong tim máu vẫn hồng
Em dẫn ta lên ngàn thước núi
Ngó về chất ngất bóng Ka Lưi
Nhớ Em lắt lẻo trên vai mẹ
Em có còn không, em Cu Tai?
Ta cõng em đi trọn một đời
Thơ ta, ta gửi đến bao người
Những lời ru ấy rơi trong núi
Biết có khi nào em đã nghe?
19-12-2006
Nguồn: Tập thơ “Cõi lặng”, NXB Văn học, 2007.
Chú thích:
1. Hệ thống địa danh trong bài thơ: A Co là tên con đèo huyền thoại - một bên là vách núi dựng đứng, một bên là vực sâu thăm thẳm. Cô Ca Va là tên một ngọn núi cao, nơi đây từng xảy ra nhiều trận đánh ác liệt của quân tạ và lính “kị binh bay” Mỹ. Dốc Mèo (Dốc Con Mèo) là con dốc thuộc hệ thống di tích lịch sử đường Trường Sơn - Hồ Chí Minh thuộc địa phận xã Hồng Vân. An Hồ (An Hô) là tên dãy núi thuộc xã Hương Nguyên, nơi có một hệ thống giao thông hào, địa đạo, nơi đã diễn ra những trận đánh ác liệt của quân ta thời chống Mỹ. A Lưới là một huyện vùng cao thuộc Thừa Thiên - Huế, nơi có thiên nhiên hùng vĩ, hiểm trở, nơi sinh sống của đồng bào các dân tộc Tà Ôi, Ko Tu, Pa Cô, Pa Hy, Vân Kiều, nơi đã từng chịu đựng sự tàn phá khủng khiếp của chiến tranh (bom đạn, chất độc màu da cam), cũng là một địa danh lịch sử gắn với tên tuổi của nhiều anh hùng thời chống Mỹ như Kan Lịch, Hồ Vai... A Ling, A Sáp là tên hai con sông thuộc địa bàn huyện A Lưới. Ka Lui là tên một ngọn núi thuộc Tây Thừa Thiên - Huế (từng được nhắc tới trong bài thơ “Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ").
Tất cả những địa danh được nhắc đến trong bài thơ đều thuộc huyện A Lưới, nơi nổi tiếng ác liệt ở miền Tây Thừa Thiên, nơi Khu Ủy Trị Thiên đóng trong kháng chiến chống Mỹ.
2. "Cõi lặng" nhìn trên một góc độ nào đó có thể coi như một cuộc trở về của nhà thơ với những cội nguồn sâu kín và thiết thân nhất của lòng mình. Ông lại thêm một lần vin vào những tín điều thời trai trẻ để cố gắng nhìn nhận những tín hiệu mới của thế kỷ mới, thời đại mới một cách đúng đắn hơn, điềm đạm hơn, tri thiên mệnh hơn.
Tập thơ được sắp xếp với nhiều ẩn ý, theo mạch ý tưởng và cảm xúc đôi khi mang tính thời sự. Và là chuyện rất không ngẫu nhiên khi Nguyễn Khoa Điềm đã xếp bài thơ mở đầu là bài "Trở lại A Lưới", trở lại với vùng đất chiến trường cũ đã thắp sáng cho ông niềm cảm xúc để viết nên một trong những thiên thi xuất sắc nhất của nền thơ chống Mỹ cứu nước "Em Cu Tai ngủ trên lưng mẹ ơi, Em ngủ cho ngoan đừng làm mẹ môi...".
(Cõi lặng nhiều trăn trở, Chuyên mục Sổ tay, Công an Nhân dân Online, Thứ Năm, 10/01/2008)
Đáp án tham khảo
Đề thi năng khiếu môn Văn lớp 10 chuyên Nguyễn Trãi năm 2023-2024 (lần 2)
Câu 1(4.0 điểm)
"Nếu chúng ta vẫn sống trong kí ức của một ai đó, chúng ta sẽ không bao giờ chết. Con người ta có thể sống bằng nhiều cách và cũng có thể chết bằng nhiều cách vì có những người đã chết ngay lúc đang còn sống"
(Trích “Tôi là Bê-tô" - Nguyễn Nhật Ánh)
Anh/chị suy nghĩ gì về ý kiến trên?
Câu 2 (6.0 điểm)
“Cốt truyện của truyện ngắn có thể là nổi bật, hấp dẫn, nhưng chức năng nói chung của nó là để nhận ra một điều gì. Cải chính của truyện ngắn là gây một ấn tượng sâu đậm về cuộc đời và tình người".
(Giáo trình Lí luận văn học - Tập 2, Nhiều tác giả, NXB Đại học Sư phạm, 2006, tr 200)
Anh/ chị hãy trình bày suy nghĩ về ý kiến trên bằng những hiểu biết văn học của mình.
Đáp án tham khảo
