Tìm hiểu tác giả tác phẩm
Tác giả: Tô Hoài (1920–2014)
- Tên thật: Nguyễn Sen.
- Quê quán: Hà Nội.
- Là nhà văn có vốn sống phong phú, am hiểu sâu sắc đời sống các vùng miền, đặc biệt là miền núi Tây Bắc.
- Phong cách nghệ thuật: Giọng kể dí dỏm, sinh động; ngôn ngữ giàu hình ảnh và chất dân gian; khai thác sâu sắc đời sống tâm lý nhân vật.
- Tác phẩm tiêu biểu: Dế Mèn phiêu lưu ký, O Chuột, Truyện Tây Bắc, Miền Tây, Ba người khác,…
Tác phẩm: Vợ chồng A Phủ
- Trích trong tập Truyện Tây Bắc (1953).
- Là kết quả của chuyến đi thực tế dài ngày của Tô Hoài cùng bộ đội vào giải phóng Tây Bắc.
- Tác phẩm thể hiện cuộc sống đau khổ và quá trình thức tỉnh, vùng lên đấu tranh của người dân miền núi dưới ách thống trị của chế độ phong kiến và thực dân.
- Nhân vật tiêu biểu: Mị và A Phủ – đại diện cho số phận của người dân miền núi bị áp bức.
- Đoạn trích trong câu hỏi nằm ở phần đầu tác phẩm, khi tâm hồn Mị bắt đầu thức tỉnh sau bao ngày bị vùi dập dưới thân phận làm dâu gạt nợ nhà thống lý Pá Tra.
Đọc hiểu bài Vợ chồng A Phủ
Rượu đã tan lúc nào. Người về, người đi chơi đã vãn cả. Mị không biết, Mị vẫn ngồi trơ một mình giữa nhà. Mãi sau Mị mới đứng dậy, nhưng Mị không bước ra đường chơi, mà Mị từ từ bước vào buồng. Chẳng năm nào, A Sử cho Mị đi chơi Tết. Mị cũng chẳng buồn đi. Bấy giờ Mị ngồi xuống giường, trông ra cái cửa sổ lỗ vuông mờ mờ trăng trắng. Đã từ nãy, Mị thấy phơi phới trở lại, trong lòng đột nhiên vui sướng như những đêm Tết ngày trước. Mị trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ. Mị muốn đi chơi. Bao nhiêu người có chồng cũng đi chơi ngày Tết. Huống chi A Sử với Mị, không có lòng với nhau mà vẫn phải ở với nhau! Nếu có nắm lá ngón trong tay lúc này, Mị sẽ ăn cho chết ngay, chứ không buồn nhớ lại nữa. Nhớ lại, chỉ thấy nước mắt ứa ra. Mà tiếng sáo gọi bạn yêu vẫn lửng lơ bay ngoài đường:
Anh ném pao, em không bắt
Em không yêu, quả pao rơi rồi…
(Tô Hoài, Vợ chồng A Phủ)
Câu 1 (0,5 điểm). Các phương thức biểu đạt được sử dụng trong văn bản là:
A. Tự sự, miêu tả, biểu cảm
B. Nghị luận, miêu tả, tự sự
C. Thuyết minh, biểu cảm, tự sự
D. Nghị luận, thuyết minh, biểu cảm
Câu 2 (0,5 điểm). Xác định ngôi kể của đoạn trích trên.
A. Ngôi thứ nhất
B. Ngôi thứ hai
C. Ngôi thứ ba
D. Ngôi thứ nhất và ngôi thứ ba.
Câu 3 (0,5 điểm). Xác định điểm nhìn trần thuật trong đoạn văn trên.
A. 1 điểm nhìn trần thuật của người kể chuyện ngôi thứ ba.
B. 1 điểm nhìn trần thuật của nhân vật Mị.
C. Cả A và B đều đúng.
D. Cả A và B đều sai.
Câu 4 (1,5 điểm). Chỉ ra điểm nhìn trần thuật trong đoạn văn mà em vừa xác định ở câu 3. Cách tổ chức điểm nhìn trần thuật của nhà văn ở đây có gì đặc sắc?
Câu 5 (1,0 điểm): Chi tiết tiếng sáo xuất hiện cuối đoạn trích có ý nghĩa như thế nào trong việc diễn tả tâm lí nhân vật Mị?
Câu 6 (1,0 điểm): Từ đoạn trích trên, anh/chị có cảm nghĩ gì về người phụ nữ miền núi trong xã hội phong kiến xưa?
Hướng dẫn giải chi tiết
Câu 1.
A. Tự sự, miêu tả, biểu cảm
Câu 2.
C. Ngôi thứ ba
Câu 3.
C. Cả A và B đều đúng.
Câu 4.
– Xác định điểm nhìn trần thuật:
+ Điểm nhìn của người kể chuyện ngôi thứ 3: Rượu đã tan lúc nào. Người về, người đi chơi đã vãn cả. Mị không biết, Mị vẫn ngồi trơ một mình giữa nhà. Mãi sau Mị mới đứng dậy, nhưng Mị không bước ra đường chơi, mà Mị từ từ bước vào buồng.
+ Điểm nhìn của nhân vật Mị: Mị trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ. Mị muốn đi chơi. Bao nhiêu người có chồng cũng đi chơi ngày Tết. Huống chi A Sử với Mị, không có lòng với nhau mà vẫn phải ở với nhau! Nếu có nắm lá ngón trong tay lúc này, Mị sẽ ăn cho chết ngay, chứ không buồn nhớ lại nữa.
– Đặc sắc: Sự dịch chuyển điểm nhìn trần thuật từ người kể chuyện đến nhân vật, từ ngoài vào trong giúp nhà văn thâm nhập, khám phá chiều sâu nội tâm nhân vật; cho người đọc thấy được sự linh hoạt, biến hóa trong nghệ thuật trần thuật của nhà văn cũng như cảm nhận được tấm lòng thấu hiểu, đồng cảm sâu xa i của người viết.
Câu 5.
Chi tiết tiếng sáo xuất hiện cuối đoạn trích ngầm khẳng định: thực tại kiếp sống nô lệ khiến Mị buồn tủi muốn chết nhưng sâu trong ý thức người phụ nữ ấy vẫn là niềm khát sống, khát yêu mãnh liệt. Tiếng sáo là tiếng gọi thiết tha của sự sống ngoài kia hay chính là sự lên tiếng của khát vọng tiềm tàng mà mãnh liệt ấy!
Câu 6.
Cảm nghĩ gì về người phụ nữ miền núi trong xã hội phong kiến xưa:
– Thấu hiểu, sẻ chia với thân phận khổ đau, bi kịch của người phụ nữ.
– Trân trọng những khát vọng đẹp đẽ, chính đáng của người phụ nữ.
Câu hỏi mở rộng từ tác phẩm
Câu hỏi về nội dung – tư duy – cảm nhận
Câu 1. Phân tích quá trình chuyển biến tâm lý của nhân vật Mị trong đêm Tết.
Câu 2. Nhà văn Tô Hoài đã miêu tả hình ảnh Mị như thế nào để làm nổi bật bi kịch bị tước đoạt quyền sống của người phụ nữ?
Câu 3. Chi tiết “nắm lá ngón” có ý nghĩa gì trong quá trình diễn biến tâm lý nhân vật Mị?
Câu 4. Hình ảnh “cửa sổ lỗ vuông mờ mờ trăng trắng” tượng trưng cho điều gì trong tâm trạng Mị?
Câu 5. Vì sao nói đoạn trích trên là sự mở đầu cho quá trình thức tỉnh và phản kháng của Mị?
Câu hỏi liên hệ – vận dụng
Câu 1. Liên hệ hình ảnh người phụ nữ trong “Vợ chồng A Phủ” với người phụ nữ trong một tác phẩm khác (VD: Chiếc thuyền ngoài xa – Nguyễn Minh Châu) để thấy điểm giống và khác trong số phận và khát vọng.
Câu 2. Viết một đoạn văn ngắn nêu suy nghĩ của em về khát vọng sống mãnh liệt trong hoàn cảnh bị áp bức qua hình ảnh Mị.
Câu 3. Từ số phận Mị, liên hệ đến thực trạng phụ nữ trong một số vùng sâu vùng xa hiện nay để rút ra bài học.
Câu 4. Giả sử em là Mị trong đêm Tết ấy, em sẽ làm gì để thay đổi số phận của mình?
Câu 5. Em có suy nghĩ gì về vai trò của nghệ thuật (như tiếng sáo, ánh trăng, ký ức đẹp) trong việc đánh thức con người?
Câu hỏi trắc nghiệm (mở rộng)
Câu 1. Chi tiết “cửa sổ lỗ vuông mờ mờ trăng trắng” gợi cho người đọc điều gì?
A. Không gian mùa đông lạnh lẽo ở Hồng Ngài.
B. Cuộc sống tù túng, ngột ngạt của Mị.
C. Tâm hồn thơ mộng của người phụ nữ.
D. Mị sắp được giải thoát khỏi nhà thống lý.
Đáp án: B
Câu 2. Trong đoạn trích, chi tiết nào thể hiện rõ nhất sự thức tỉnh của Mị?
A. Mị muốn ăn lá ngón.
B. Mị nghe tiếng sáo.
C. Mị từ từ bước vào buồng.
D. Mị thấy mình còn trẻ và muốn đi chơi Tết.
Đáp án: D
Câu 3. Vì sao Mị “vẫn ngồi trơ một mình giữa nhà” sau khi rượu đã tan, người đi chơi đã vãn?
A. Vì Mị đang chờ A Sử cho phép đi chơi.
B. Vì Mị không được đi chơi nên chán nản.
C. Vì Mị đang sống trong tâm trạng u uất, như một cái bóng vô hồn.
D. Vì Mị bị nhốt không được ra ngoài.
Đáp án: C
Câu 4. Ý nghĩa của chi tiết “Nếu có nắm lá ngón trong tay lúc này, Mị sẽ ăn cho chết ngay…” là:
A. Thể hiện sự tuyệt vọng tột cùng và muốn giải thoát khỏi kiếp sống khổ đau.
B. Mị muốn dọa A Sử.
C. Mị đã từng ăn lá ngón.
D. Là chi tiết không cần thiết.
Đáp án: A
Câu 5. Hình ảnh tiếng sáo trong đoạn trích có ý nghĩa gì?
A. Làm tăng không khí ngày Tết ở vùng cao.
B. Nhấn mạnh sự thờ ơ của người dân với Mị.
C. Là biểu tượng của khát vọng tự do, yêu thương và tuổi trẻ bị kìm nén trong Mị.
D. Là yếu tố giúp Mị nhớ lại ngày xưa.
Đáp án: C
