Đáp án đọc hiểu bài Hơi ấm ổ rơm

Thông tin về tác giả – tác phẩm

Tác giả: Sen Nguyễn

• Sen Nguyễn là một tác giả thơ đương đại, thường chia sẻ tác phẩm trên các diễn đàn thơ văn trực tuyến như Thuvientho.com, Facebook, Blog cá nhân…
• Thơ của Sen Nguyễn thường mang cảm xúc nhẹ nhàng, sâu lắng, hướng đến những đề tài gần gũi trong cuộc sống: tình cảm gia đình, tình mẹ, cha, quê hương, tuổi thơ,…
• “Bàn tay mẹ” là một trong những bài thơ tiêu biểu thể hiện tình cảm sâu sắc, lòng biết ơn của người con dành cho mẹ.

Tác phẩm: Bàn tay mẹ

• Thể thơ: Song thất lục bát – là thể thơ dân tộc độc đáo, gồm 2 câu 7 tiếng (song thất) và 2 câu lục bát (6-8 tiếng), tạo nên âm điệu nhịp nhàng, sâu lắng.
• Nội dung chính: Bài thơ ca ngợi hình ảnh đôi bàn tay mẹ như biểu tượng của sự hi sinh, tảo tần, yêu thương con vô điều kiện. Tác giả bày tỏ lòng biết ơn và niềm xúc động trước những hi sinh thầm lặng của mẹ trong suốt cuộc đời.
• Giá trị nghệ thuật:
  • Sử dụng hình ảnh đôi bàn tay làm biểu tượng xuyên suốt.
  • Áp dụng biện pháp điệp ngữ, ẩn dụ, nhân hóa… tăng sức biểu cảm.
  • Ngôn ngữ mộc mạc, giàu cảm xúc, mang tính trữ tình sâu sắc.

Đọc hiểu bài thơ Bàn tay mẹ của Sen Nguyễn 

Bàn tay mẹ ngày đêm vất vả

Gánh nhọc nhằn gánh cả tuổi xuân

Hy sinh cuộc sống nào ngừng

Miệt mài năm tháng chưa từng nghỉ ngơi

Bàn tay mẹ nào vơi sự sống

Lúc trở trời gió bổng mùa sang

Ấm lòng con trẻ lúc hàn

Đêm về giấc ngủ tay đan vỗ về

Trời sang hạ tay về cánh quạt

Mang gió lành làm mát lòng con

Cơm ngon canh ngọt no tròn

Cho con no đủ héo hon tay gầy

Tuổi xuân trẻ đôi tay mẹ tuyệt

Da mượt mà ngòi viết búp măng

Hoa tay mười ngón thiên thần

Dệt thành cuộc sống như vầng mây xanh

Rồi năm tháng tay thành gân guốc

Chai sạm đi cả suốt cuộc đời

Hy sinh tất cả nào vơi

Vì đôi tay mẹ không rời gian lao.

(Nguồn: https://thuvientho.com)

Câu 1(0,5 điểm): Xác định thể thơ và dấu hiệu nhận biết thể thơ của bài thơ?

Câu 2:(1,0 điểm ) Xác định nhân vật trữ tình và cảm hứng chủ đạo của bài thơ?

Câu 3 (0,5 điểm) Nêu lên ý nghĩa tượng trưng của đôi bàn tay mẹ.

Câu 4 (1,0 điểm). Chỉ ra và nêu hiệu quả nghệ thuật của biện pháp tu từ điệp ngữ trong các câu thơ sau:

Bàn tay mẹ ngày đêm vất vả

Gánh nhọc nhằn gánh cả tuổi xuân

Câu 5 (1,0 điểm). Trong suốt cuộc đời của mỗi chúng ta, đã bao lần mẹ phải hi sinh cho chúng ta có bữa ăn no đủ, có giấc ngủ ấm êm. Nhưng cũng không ít lần chúng ta đã làm mẹ buồn. Là một người con, em hãy nêu những việc mà con cái cần làm để đem lại hạnh phúc cho cha mẹ.

Hướng dẫn giải chi tiết 

Câu 1. 

– Thể thơ: Song thất lục bát

– Chỉ ra dấu hiệu để xác định thể thơ của đoạn trích: Các khổ thơ kết hợp đan xen từng cặp câu 7 tiếng (song thất) với từng cặp câu 6 và 8 tiếng (lục bát) là dấu hiệu để xác định thể thơ song thất lục bát của đoạn trích.

Câu 2. 

– Nhân vật trữ tình: người con

– Cảm hứng chủ đạo trong bài thơ Bàn tay mẹ của Sen Nguyễn là tình yêu thương sâu sắc, sự tri ân và ca ngợi công lao to lớn của người mẹ.

Câu 3.

Ý nghĩa tượng trưng: Đôi bàn tay mẹ tượng trưng cho sự hi sinh, vất vả, tảo tần của mẹ và cả tình yêu mẹ dành cho con.

Câu 4. 

“Bàn tay mẹ ngày đêm vất vả
Gánh nhọc nhằn gánh cả tuổi xuân”

Tác giả đã sử dụng biện pháp tu từ điệp ngữ với từ “gánh” được lặp lại hai lần.

Tác dụng:

+ Biện pháp tu từ điệp ngữ góp phần làm tăng hiệu quả diễn đạt cho lời thơ, giúp câu thơ trở nên sinh động, hấp dẫn và tăng sức gợi hình, gợi cảm.

+ Việc nhắc lại từ “gánh” nhấn mạnh sự vất vả, hy sinh không ngừng nghỉ của người mẹ. Đôi bàn tay mẹ không chỉ gánh vác những nhọc nhằn, lo toan của cuộc sống mà còn gánh cả thanh xuân, cả tuổi trẻ để dành trọn cho con.

+ Đồng thời, biện pháp tu từ này cũng giúp tác giả thể hiện tình cảm trân trọng, biết ơn và yêu thương sâu sắc dành cho người mẹ – người đã hy sinh cả cuộc đời để che chở, nuôi dưỡng con cái.

Câu 5. 

Những việc mà con cái cần làm để đem lại hạnh phúc cho cha mẹ.

+ Biết yêu thương và quan tâm đến cha mẹ – Luôn dành thời gian trò chuyện, chia sẻ với cha mẹ, quan tâm đến sức khỏe và cảm xúc của họ. Một lời hỏi han, một cử chỉ ân cần cũng đủ khiến cha mẹ vui lòng.

+  Cố gắng học tập và rèn luyện tốt – Thành công của con cái là niềm tự hào lớn nhất của cha mẹ. Chăm chỉ học tập, rèn luyện đạo đức và biết sống có trách nhiệm sẽ là món quà ý nghĩa dành cho cha mẹ.

+ Sống hiếu thảo và kính trọng cha mẹ – Luôn lắng nghe lời dạy bảo, không cãi lời hay làm điều gì khiến cha mẹ phiền lòng. Biết ơn công lao sinh thành, dưỡng dục và thể hiện lòng hiếu thảo bằng hành động cụ thể.

+ Giữ gìn lối sống lành mạnh, tích cực – Biết tự chăm sóc bản thân, tránh xa thói hư tật xấu và sống có lý tưởng tốt đẹp. Khi con cái trưởng thành, tự lập và sống tử tế, đó chính là niềm hạnh phúc lớn nhất của cha mẹ.

Các câu hỏi mở rộng từ tác phẩm

Câu hỏi liên hệ mở rộng:

Câu 1. Phân tích hình ảnh “đôi bàn tay mẹ” trong bài thơ và nêu giá trị biểu tượng của hình ảnh này đối với người đọc.

Câu 2. Em cảm nhận thế nào về sự hy sinh thầm lặng của mẹ được thể hiện qua các hoạt động trong đời sống hằng ngày?

Câu 3. Bài thơ đã giúp em hiểu thêm điều gì về giá trị của tình mẫu tử trong cuộc sống hiện đại?

Câu 4. Liên hệ với một tác phẩm thơ khác viết về mẹ mà em biết, chỉ ra điểm tương đồng trong cách thể hiện tình cảm với mẹ.

Câu 5. Nếu được viết tiếp một khổ thơ cho bài “Bàn tay mẹ”, em sẽ viết gì để thể hiện lòng biết ơn sâu sắc của con dành cho mẹ?

Câu hỏi trắc nghiệm

Câu 1. 

Thể thơ của bài thơ “Bàn tay mẹ” là:

• A. Thất ngôn bát cú

• B. Song thất lục bát

• C. Lục bát

• D. Tự do
  → Đáp án: B

Câu 2.

Hình ảnh xuyên suốt trong bài thơ là:

• A. Gánh hàng rong của mẹ

• B. Gương mặt mẹ

• C. Đôi bàn tay mẹ

• D. Giọng nói mẹ
  → Đáp án: C

Câu 3.

Trong bài thơ, từ “gánh” được lặp lại nhằm mục đích gì?

• A. Tạo âm điệu nhịp nhàng

• B. Nhấn mạnh gánh nặng và sự hy sinh của mẹ

• C. Tả thực hoạt động của mẹ

• D. Làm nổi bật tính cách của mẹ
  → Đáp án: B

Câu 4.

Câu thơ nào thể hiện rõ sự thay đổi của đôi tay mẹ theo thời gian?

• A. Da mượt mà ngòi viết búp măng

• B. Dệt thành cuộc sống như vầng mây xanh

• C. Chai sạm đi cả suốt cuộc đời

• D. Bàn tay mẹ ngày đêm vất vả
  → Đáp án: C

Câu 5. 

Thông điệp chính của bài thơ là gì?

• A. Hãy yêu thương cha mẹ khi còn có thể

• B. Hãy sống đơn giản như mẹ

• C. Hãy ca ngợi vẻ đẹp đôi tay mẹ

• D. Hãy ghi nhớ từng món ăn mẹ nấu
  → Đáp án: A