Tìm hiểu tác giả tác phẩm
Tác giả: Nhất Băng
- Nhất Băng (tên tiếng Trung: 一冰) là một tác giả người Trung Quốc.
- Ông viết nhiều tác phẩm văn học dành cho thiếu nhi và tuổi mới lớn, chú trọng khơi gợi giá trị nhân văn, tình cảm gia đình, đặc biệt là tình mẫu tử.
- Phong cách sáng tác nhẹ nhàng, giàu cảm xúc, thường khai thác những câu chuyện đời thường nhưng mang thông điệp sâu sắc.
Tác phẩm: “Cúc áo của mẹ”
- Thể loại: Truyện ngắn hiện đại
- Xuất xứ: Trung Quốc (bản dịch của dịch giả Vũ Phong Tạo, đăng trên Tạp chí Văn học và Tuổi trẻ, số tháng 3/2011).
- Nội dung chính: Câu chuyện kể về một cậu bé từng hãnh diện khi nhận được chiếc áo mới từ mẹ, nhưng vì sự giễu cợt của bạn bè, cậu đã hành động nông nổi khiến mẹ đau lòng. Sau khi mẹ mất, cậu mang nỗi ân hận khôn nguôi. Đến khi trưởng thành, một lần tình cờ trong buổi trình diễn thời trang, cậu bắt gặp lại hình ảnh chiếc áo năm xưa và nhận ra sâu sắc tình yêu thương và sự hy sinh thầm lặng của mẹ.
- Chủ đề: Tình mẫu tử thiêng liêng; sự ân hận muộn màng; giá trị của yêu thương và sự trân trọng.
- Nghệ thuật:
- Cách kể chuyện chân thật, cảm động.
- Xây dựng tình huống bất ngờ nhưng hợp lý.
- Hình ảnh biểu tượng sâu sắc: chiếc áo – cúc áo – mảnh vải vàng – chữ “V”.
Đọc hiểu văn bản Cúc áo của mẹ của Nhất Băng
CÚC ÁO CỦA MẸ
Nhất Băng (Trung Quốc)
Cậu còn nhớ sinh nhật 12 tuổi. Vừa sáng tinh mơ, đã nghe thấy mẹ nói: “Con trông đây là cái gì?”. Cậu mở to mắt, trước mặt là một chiếc áo mới, kiểu quân phục như cậu từng mơ ước, hai hàng cúc đồng, trên vai áo có ba vạch màu xanh, đó là mốt quần áo “thịnh hành” trong học sinh. Cậu bỗng mừng rơn, vội mặc áo quần. Cậu muốn đến lớp, ra oai với các bạn. Từ nhỏ đến lớn, cậu toàn mặc quần áo cũ của anh, vá chằng vá đụp nữa! Quả nhiên đúng như dự kiến, khi cậu bước vào lớp, ánh mắt của các bạn đều trố lên. Các bạn đều không ngờ được rằng, cậu bạn lúc nào cũng mặt mày lọ lem, đầu bù tóc rối bụi bặm cũng có lúc vẻ vang rạng rỡ như thế.
Cậu hoàn thành tiết học đầu tiên một cách vui vẻ, hởi lòng hởi dạ. Trong giờ giải lao, các bạn đều vây quanh cậu. Có bạn bỗng hỏi: “Ô hay! Tại sao khuy áo của bạn không giống của chúng mình nhỉ?”
Lúc ấy, cậu mới nhìn kỹ cúc áo của mình, quả thật không giống cúc áo của người khác, hai dãy thẳng đứng. Còn cúc áo của cậu lại nghiêng lệch, hai dãy xếp thành hình chữ “vê” (V).
Các bạn bỗng đều cười òa lên. Thì ra, chỗ đính khuy trên chiếc áo trắng của cậu là một miếng vải cũ màu vàng. Cậu cũng hiểu ra, chắc là mảnh vải mẹ mua không đủ may áo, đành phải lót bên trong bằng mảnh vải khác, sợ người khác nhìn thấy cúc áo đành phải đính sang bên cạnh. Và cũng để người khác không nhìn thấy, mẹ đã khéo léo đính chéo hàng cúc kia, tự nhiên thành hình chữ “vê” (V).
Biết rõ sự thực, các bạn lại giễu cợt, khiến cho lửa giận bốc lên ngùn ngụt trong lòng cậu. Buổi trưa về đến nhà, cậu cắt nát vụn chiếc áo mới của mình. Mẹ cậu lao đến trước mặt con, giơ cao tay, nhưng cuối cùng không giáng xuống. Cậu liếc nhìn, thấy nước mắt mẹ chảy quanh trong khóe mắt, vội quay đầu chạy biến…(…) Từ hôm ấy trở đi, mẹ làm việc ít nghỉ tay. Cậu tận mắt thấy mẹ gầy sọp đi, thấy mẹ nằm bẹp rồi ra đi mãi mãi… Cậu rất muốn nói một câu: “Con xin lỗi mẹ”, mà không còn cơ hội nữa. Sau này, cậu cố gắng học tập, cậu có rất nhiều, rất nhiều tiền, rồi sửa sang phần mộ của mẹ nhiều lần.
Một hôm, cậu tham gia một cuộc trình diễn thời trang của nhà thiết kế bậc thầy. Có một người mẫu nam bước lên sàn diễn khiến mắt cậu bỗng căng lên, đầu óc kêu ong ong hỗn loạn. Bộ áo màu trắng với hai dãy khuy đồng hình chữ “vê” (V). Bên trong có phải là…? Cậu không làm chủ được mình, lao lên sàn diễn, lật ra xem tấm áo của người mẫu nam, lót bên trong tự nhiên cũng là một mảnh vải vàng! Cậu quỳ sụp trước mặt người mẫu nam, òa khóc thống khổ.
Sau khi nghe cậu kể hết câu chuyện, tất cả những người có mặt tại hội trường đều trầm ngâm suy nghĩ mãi. Cuối cùng, một nhà thiết kế bậc thầy nói: “Thực ra, tất cả những người mẹ đều là các nhà nghệ thuật!”.
(Vũ Phong Tạo dịch, Tạp chí Văn học và Tuổi trẻ, số tháng 3/2011, tr.45-46)
Câu 1. Văn bản trên là:
A. truyện vừa
B. truyện ngắn
C. truyện dài
D. truyện đồng thoại
Câu 2. Truyện được kể theo ngôi thứ mấy?
A. Ngôi thứ nhất
B. Ngôi thứ hai
C. Ngôi thứ ba
D. Cả A và C
Câu 3. Nhân vật chính trong truyện là ai?
A. Là “cậu”
B. Là mẹ của cậu
C. Là các bạn
D. Là nhà thiết kế bậc thầy
Câu 4. Dòng nào nêu đầy đủ các sự việc chính có trong văn bản?
A. Cậu được mẹ tặng áo mới và rất hãnh diện; khi bị bạn giễu cợt, cậu cắt nát vụn chiếc áo trước mặt mẹ; mẹ qua đời, cậu vô cùng ân hận.
B. Cậu được mẹ tặng áo mới và rất hãnh diện; khi bị bạn giễu cợt, cậu cắt nát vụn chiếc áo trước mặt mẹ rồi chạy biến.
C. Cậu được mẹ tặng áo mới và rất hãnh diện; khi bị bạn giễu cợt, cậu chạy biến; mẹ qua đời cậu vô cùng ân hận.
D. Cậu được mẹ tặng áo mới và rất hãnh diện; khi bị bạn giễu cợt, cậu cắt nát vụn chiếc áo trước mặt mẹ.
Câu 5. Vì sao tác giả đặt nhan đề cho văn bản là: “Cúc áo của mẹ”
A. Vì muốn ca ngợi chiếc cúc áo với đường chỉ khéo léo của mẹ.
B. Vì muốn ca ngợi tấm lòng yêu thương con của người mẹ.
C. Vì muốn ca ngợi tính khí kiên cường của người con.
D. Vì muốn ca ngợi buổi trình diễn thời trang ấn tượng, xúc động.
Câu 6: Đâu không phải là lí do khiến nhân vật “cậu” lại “quỳ sụp” trước mặt người mẫu và “òa khóc thống khổ” khi tham gia buổi trình diễn thời trang?
A. Vì bộ áo màu trắng với hai dãy khuy đồng hình chữ “vê” (V) giống y chan chiếc áo mà mẹ cậu đã may cho cậu
B. Vì cậu ân hận, xót xa, đau khổ trước hành động thiếu suy nghĩ của mình ngày trước với mẹ
C. Vì cậu cảm nhận được sự khéo léo, tình yêu thương của mẹ
D. Vì cậu muốn mẹ chứng kiến thành công của mình
Câu 7: Tác dụng của thành phần trạng ngữ in đậm trong câu văn là gì?
“Sau này, cậu cố gắng học tập, cậu có rất nhiều, rất nhiều tiền, rồi sửa sang phần mộ của mẹ nhiều lần”.
A. Bổ sung cho nòng cốt câu về mặt thời gian
B. Bổ sung cho nòng cốt câu về mặt nguyên nhân
C. Bổ sung cho nòng cốt câu về mặt cách thức
D. Bổ sung cho nòng cốt câu về mặt không gian
Câu 8: (0,5 điểm) Nhân vật “cậu” có thái độ như thế nào khi được mẹ tặng chiếc áo mới?
Câu 9: (1,0 điểm) Em có đồng tình với câu nói của nhân vật nhà thiết kế bậc thầy trong văn bản: “Thực ra, tất cả những người mẹ đều là các nhà nghệ thuật!” không? Vì sao?
Câu 10: (1,0 điểm) Nêu bài học ý nghĩa nhất mà em rút ra từ câu chuyện. Em sẽ làm gì để thực hiện bài học đó?
Hướng dẫn giải chi tiết
Câu 1. B
Câu 2. C
Câu 3. A
Câu 4. A
Câu 5. B
Câu 6. D
Câu 7. A
Câu 8.
Khi được mẹ tặng chiếc áo mới, nhân vật “cậu” có thái độ:
+ mừng rơn, vội mặc quần áo;
+ muốn đến lớp ra oai với các bạn;
Câu 9.
– Học sinh bày tỏ quan điểm của bản thân: đồng tình/không đồng tình/không hoàn toàn đồng tình.
– Lí giải hợp lí, thuyết phục, phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật. Đây là một định hướng:
Đồng tình vì: Câu nói của nhà thiết kế đã khẳng định tình yêu thương của người mẹ với con là vô cùng vĩ đại. Tình yêu thương của mẹ đem lại giá trị tinh thần vô giá cho con. Chính tình yêu thương của người mẹ đã khiến cho mỗi người mẹ trở thành nhà thiết kế bậc thầy. Khẳng định mối quan hệ giữa tình yêu thườn và sự sáng tạo.
Không đồng tình vì: Vì nhà thiết kế bậc thầy cần có tài năng lớn, thiết kế những tác phẩm có giá trị, truyền được nguồn cảm hứng tích cực nhất đến mọi người. Thực tế vẫn có những người mẹ vô trách nhiệm, thiếu yêu thương con cái.
Không hoàn toàn đồng tình vì: Tình yêu thương của mẹ với con là vô bờ bến, là vĩnh hằng nên không thể ví được với bất của cái gì trên đời.
Câu 10.
Bài học ý nghĩa nhất mà em rút ra từ câu chuyện: Chúng ta hãy biết trân trọng những gì mình đang có, trước khi thời gian dạy cho bạn hiểu những giá trị gì bạn đã từng có.
Để thực hiện bài học đó, em cần phải:
+ Cần yêu thương, quan tâm đến cảm xúc của người thân
+ Có cách cư xử bình tĩnh đúng mực, biết kìm chế, làm chủ cảm xúc của bản thân.
+ Luôn trân trọng, giữ gìn từng giá trị nhỏ nhất mà mình đang có.
Câu hỏi mở rộng từ tác phẩm
Câu hỏi về nội dung – tư duy – cảm nhận
Câu 1. Hành động cắt nát chiếc áo của cậu bé thể hiện điều gì về tâm lý tuổi mới lớn?
Câu 2. Chi tiết “cúc áo hình chữ V” có ý nghĩa biểu tượng như thế nào trong câu chuyện?
Câu 3. Vì sao cậu bé không còn cơ hội để nói câu “Con xin lỗi mẹ”?
Câu 4. Hình ảnh người mẹ hiện lên trong truyện gợi cho em nhớ đến ai trong cuộc sống của mình?
Câu 5. Em cảm nhận được điều gì từ giọt nước mắt của người mẹ khi con cắt chiếc áo?
Câu hỏi liên hệ – vận dụng
Câu 1. Liên hệ với một truyện, bài thơ khác cũng viết về tình mẹ (ví dụ: Con cò, Người mẹ cầm súng, Mẹ tôi – Ét-môn-đô đơ A-mi-xi) để nêu cảm nhận chung về tình mẫu tử.
Câu 2. Em đã bao giờ vì giận dỗi mà khiến mẹ buồn? Em đã làm gì sau đó?
Câu 3. Theo em, người trẻ hiện nay cần làm gì để không phải ân hận như cậu bé trong truyện?
Câu 4. Em hãy kể một việc nhỏ thể hiện sự hy sinh thầm lặng của mẹ mà em từng chứng kiến.
Câu 5. Từ câu chuyện, em rút ra bài học gì trong cách cư xử với người thân, đặc biệt là cha mẹ?
Câu hỏi trắc nghiệm mở rộng
Câu 1. Ý nghĩa của chi tiết “mảnh vải vàng lót bên trong áo” là gì?
A. Sự tiết kiệm của mẹ
B. Sự khéo léo trong may vá
C. Tình yêu thương và hy sinh âm thầm của mẹ
D. Mẹ không đủ tiền mua vải đẹp
→ Đáp án: C
Câu 2. Cảm xúc chủ đạo của cậu bé khi thấy lại chiếc áo với hai hàng khuy chữ “V” là gì?
A. Bất ngờ và xúc động
B. Tự hào vì thiết kế đẹp
C. Hổ thẹn và đau khổ
D. Bối rối và hoang mang
→ Đáp án: C
Câu 3. Truyện “Cúc áo của mẹ” chủ yếu khắc họa mối quan hệ giữa:
A. Thầy và trò
B. Mẹ và con
C. Bạn bè đồng trang lứa
D. Con người và thời trang
→ Đáp án: B
Câu 4. Trong truyện, nhà thiết kế đã đưa ra nhận xét gì về những người mẹ?
A. Mẹ nào cũng là nhà thiết kế thời trang.
B. Mẹ là người luôn hy sinh cho con cái.
C. Thực ra, tất cả những người mẹ đều là các nhà nghệ thuật.
D. Mẹ là người truyền cảm hứng cho nghệ thuật.
→ Đáp án: C
Câu 5. Hành động lao lên sân khấu của cậu bé khi trưởng thành thể hiện điều gì?
A. Sự xúc động quá mức trước cái đẹp
B. Niềm tự hào về mẹ
C. Nỗi ân hận và lòng khao khát được bù đắp
D. Thói quen thiếu kiềm chế
→ Đáp án: C
