Tìm hiểu tác giả tác phẩm
Tác giả: Lý Thanh Thảo
- Lý Thanh Thảo là một cây bút viết văn và làm thơ cho thiếu nhi, đồng thời là tác giả của nhiều truyện ngắn và tản văn mang đậm hơi thở cuộc sống đời thường.
- Các sáng tác của chị thường hướng tới giá trị nhân văn, tình cảm gia đình, đặc biệt là tình cảm anh em, mẹ con trong những hoàn cảnh đối lập: người dư dả – người nghèo khổ.
- Văn phong nhẹ nhàng, sâu lắng, thể hiện sự tinh tế trong việc khai thác tâm lý trẻ em và tầng sâu cảm xúc.
Tác phẩm: “Anh Hai”
- Thể loại: Truyện ngắn
- Phương thức biểu đạt chính: Tự sự kết hợp miêu tả, biểu cảm.
- Tình huống truyện: Một chiếc bánh kem bị đứa trẻ nhà giàu ném đi vì chán, trong khi hai đứa trẻ nghèo khao khát có được nó. Chi tiết cao trào là khi chiếc bánh rơi xuống cống, người anh vẫn nhường em phần kem dính trên tay mình.
- Giá trị nội dung:
- Khắc họa tình anh em ruột thịt sâu sắc, cảm động trong hoàn cảnh khốn khó.
- Phản ánh sự đối lập giữa giàu và nghèo, giữa lãng phí vô cảm và khát vọng nhỏ nhoi nhưng đầy tình yêu thương.
- Giá trị nghệ thuật:
- Ngôn ngữ giản dị, nhiều từ ngữ gợi hình, gợi cảm.
- Xây dựng hình tượng nhân vật sinh động qua hành động, lời thoại, chi tiết miêu tả.
- Đặc biệt thành công trong việc thể hiện tình cảm chân thật và sâu sắc qua hành động nhỏ.
Đọc hiểu bài Anh hai
Anh hai
– Ăn thêm cái nữa đi con!
– Ngán quá, con không ăn đâu!
– Ráng ăn thêm một cái, má thương. Ngoan đi cưng!
– Con nói là không ăn mà. Vứt đi! Vứt nó đi!
Thằng bé lắc đầu nguầy nguậy, gạt mạnh tay. Chiếc bánh kem văng qua cửa xe rơi xuống đường sát mép cổng. Chiếc xe hơi láng bóng rồ máy chạy đì.
Hai đứa trẻ đang bới móc đống rác gần đó, thấy chiếc bánh nằm chỏng chơ xô đến nhặt. Mắt hai đứa sáng rực lên, dán chặt vào chiếc bánh thơm ngon. Thấy bánh lấm láp, đứa con gái nuốt nước miếng bảo thằng con trai:
– Anh Hai thổi sạch rồi mình ăn. Thằng anh phùng má thổi. Bụi đời đã dính, chẳng chịu đi cho. Đứa em sốt ruột cũng ghé miệng thổi tiếp. Chính cái miệng háu đói của nó làm bánh rơi tõm xuống cống hôi hám, chìm hẳn.
– Ai biểu anh Hai thổi chi cho mạnh – Con bé nói rồi thút thít.
– Ừa. Tại anh! Nhưng kem còn dính tay nè. Cho em ba ngón, anh chỉ liếm hai ngón thôi!
(Theo Lý Thanh Thảo)
Câu 1. Câu chuyện trên được viết theo phương thức biểu đạt nào?
A. Tự sự
B. Biểu cảm
C. Miêu tả
D. Nghị luận
Câu 2. Ngôi kể của câu chuyện trên là gì?
A. Ngôi thứ nhất
B. Ngôi thứ hai
C. Ngôi thứ ba
D. Có sự chuyển đổi ngôi kể
Câu 3. Dòng nào chỉ ra một từ tượng hình, một từ tượng thanh trong văn bản?
A. Chỏng chơ, lấm láp
B. Nguầy nguậy, lấm láp
C. Hôi hám, chỏng chơ
D. Thút thít, chỏng chơ
Câu 4. Xét về cấu tạo và mục đích nói, câu “Vứt nó đi!” thuộc kiểu câu gì?
A. Câu đơn – trần thuật
B. Câu ghép – trần thuật
C. Câu đơn – cầu khiến
D. Câu đơn – biểu cảm
Câu 5 (0,5 điểm) Nêu nội dung chính của văn bản trên.
Câu 6 (1,0 điểm) Sự việc nào làm nổi bật ý nghĩa nhan đề? Đó là ý nghĩa gì?
Câu 7 (1,0 điểm) Câu nói của người anh “Nhưng kem còn dính tay nè. Cho em ba ngón, anh chỉ liếm hai ngón thôi!” chứng tỏ điều gì? Tìm câu tục ngữ, ca dao có cùng ý nghĩa.
Câu 8 (0,5 điểm) Qua văn bản, em hiểu tác giả muốn gửi gắm thông điệp nào?
Hướng dẫn giải chi tiết
Câu 1.
A. Tự sự
Câu 2.
C. Ngôi thứ ba
Câu 3.
D. Thút thít, chỏng chơ
Câu 4.
C. Câu đơn – cầu khiến
Câu 5.
Câu chuyện kể về cách cư xử của thằng bé con nhà giàu và hai đứa trẻ, tác giả ca ngợi tình anh em ruột thịt yêu thương, đùm bọc dù cuộc sống nghèo khổ.
Câu 6.
– Sự việc: Nhưng kem còn dính tay nè. Cho em ba ngón, anh chỉ liếm hai ngón thô.
– Ý nghĩa: Ca ngợi tình cảm anh em ruột thịt yêu thương, đùm bọc, nhường nhịn, sẻ chia, gắn bó khăng khít.
Câu 7.
– Anh luôn yêu thương, nhường nhịn, quan tâm, chăm sóc em.
– Tình cảm anh em là vô cùng thiêng liêng cao đẹp. Dù cuộc sống có nghèo đói, khốn khổ nhưng anh vẫn luôn yêu thương, đùm bọc, nhường nhịn em.
– Câu tục ngữ:
Anh em như thể tay chân
Rách làm đùm bọc dở hay đỡ đần.
Câu 8.
Tác giả muốn cho mọi người thấy tình cảm anh em sâu sắc trong hoàn cảnh khó khăn và đồng thời phê phán những người không biết trân trọng tình cảm đó.
Các câu hỏi mở rộng từ tác phẩm
Câu hỏi về nội dung – tư duy – cảm nhận
Câu 1. Tình huống truyện “Anh Hai” được xây dựng như thế nào? Nó có tác dụng gì trong việc thể hiện chủ đề?
Câu 2. Phân tích hình tượng người anh trong truyện. Điều gì khiến em cảm phục nhân vật này?
Câu 3. Chiếc bánh kem xuất hiện trong truyện mang ý nghĩa gì?
Câu 4. Truyện có sự đối lập giữa hai hoàn cảnh sống. Em hãy nêu ra và phân tích tác dụng của sự đối lập ấy.
Câu 5. Theo em, vì sao tác giả không đặt tên cho nhân vật, chỉ gọi là “anh Hai”, “con bé”, “thằng bé”?
Câu hỏi liên hệ – vận dụng
Câu 1. Liên hệ văn bản “Anh Hai” với một truyện khác cũng viết về tình anh em để làm rõ vẻ đẹp của tình thân trong văn học.
Câu 2. Từ văn bản “Anh Hai”, em rút ra được bài học gì trong cách đối xử với anh/chị/em trong gia đình?
Câu 3. Tưởng tượng em là người anh trong truyện, hãy viết lại đoạn kết bằng lời của chính mình.
Câu 4. Trong xã hội hiện đại, nhiều người trẻ sống thờ ơ với người thân. Theo em, truyện ngắn này có thông điệp gì nhắn gửi tới họ?
Câu 5. Em hãy viết một đoạn văn ngắn (5–7 câu) trình bày suy nghĩ của em về hành động “liếm ba ngón tay, nhường em hai ngón” của người anh.
Câu hỏi trắc nghiệm (mở rộng)
Câu 1. Câu nào sau đây thể hiện trực tiếp nhất sự đối lập giàu – nghèo trong văn bản?
A. Ăn thêm cái nữa đi con!
B. Vứt nó đi!
C. Thấy bánh lấm láp, đứa con gái nuốt nước miếng bảo thằng con trai.
D. Chiếc xe hơi láng bóng rồ máy chạy đi.
Câu 2. Tác dụng của chi tiết “bánh rơi tõm xuống cống” là:
A. Tạo tình huống bất ngờ để kết thúc câu chuyện.
B. Làm rõ sự ngốc nghếch của nhân vật.
C. Là cao trào làm nổi bật tình cảm anh em trong cảnh khốn khó.
D. Là chi tiết mang tính chất trào phúng.
Câu 3. Câu nào thể hiện nghệ thuật miêu tả tâm lý trẻ em tinh tế nhất?
A. Mắt hai đứa sáng rực lên.
B. Anh Hai thổi sạch rồi mình ăn.
C. Nhưng kem còn dính tay nè…
D. Con nói là không ăn mà!
Câu 4. Trong văn bản, từ “Anh Hai” mang ý nghĩa gì?
A. Cách gọi thông thường trong gia đình.
B. Tên riêng của nhân vật.
C. Hình tượng biểu tượng cho người anh trong gia đình Việt Nam.
D. Một biệt danh không rõ nghĩa.
Câu 5. Thái độ của tác giả đối với hành động của đứa bé nhà giàu được thể hiện như thế nào?
A. Trực tiếp chỉ trích.
B. Phê phán nhẹ nhàng thông qua đối lập tình huống.
C. Cảm thông với sự kén ăn của trẻ.
D. Không thể hiện rõ thái độ.