Tìm hiểu tác giả tác phẩm
Tác giả: Thu Hà
- Thu Hà là một cây bút viết tản văn, tùy bút nổi bật trong văn học đương đại Việt Nam.
- Là tác giả của nhiều tác phẩm truyền cảm hứng cho giới trẻ, đặc biệt là phụ huynh và người làm giáo dục.
- Bút danh thường gắn với hình ảnh người mẹ tâm huyết, sâu sắc, luôn trăn trở về giáo dục con người, phát triển trí tuệ, cảm xúc và tâm hồn của trẻ nhỏ.
- Phong cách viết: sâu lắng, chiêm nghiệm, giàu cảm xúc và nhân văn.
Tác phẩm: “Con nghĩ đi, mẹ không biết!”
- Thể loại: Tản văn.
- Nguồn gốc: Trích từ tập sách cùng tên “Con nghĩ đi, mẹ không biết!” – NXB Văn học, 2016.
- Nội dung chính đoạn trích:
- Câu chuyện về một bà mẹ ở Mỹ kiện trường mầm non vì “tước đoạt trí tưởng tượng” của con gái mình (Edith) khi dạy cô bé học chữ quá sớm.
- Bà mẹ dùng câu chuyện ẩn dụ về hai con thiên nga để nói lên quan điểm giáo dục: trẻ em cần được phát triển tự do trong trí tưởng tượng, chứ không chỉ học tri thức một cách khuôn mẫu, gò bó.
- Thông điệp nổi bật:
- Đề cao vai trò của trí tưởng tượng, sự sáng tạo trong quá trình phát triển của trẻ.
- Phê phán cách giáo dục “đóng khung”, máy móc, coi trọng chữ nghĩa hơn cảm xúc và tư duy.
- Khuyến khích tôn trọng cá tính và thế giới nội tâm của trẻ nhỏ.
- Giá trị nghệ thuật:
- Giọng kể nhẹ nhàng, sâu sắc, mang tính triết lý đời thường.
- Sử dụng hình ảnh ẩn dụ (thiên nga – cánh – ao nhỏ) để tạo nên hiệu quả truyền cảm mạnh mẽ.
Đọc hiểu văn bản Con nghĩ đi, mẹ không biết! của Thu Hà
“Năm 1968, tại tiểu bang Nevada nước Mỹ, có một cô bé 3 tuổi tên là Edith. Một hôm cô bé chỉ vào chữ cái đầu tiên của chữ “OPEN” trên chiếc hộp đựng quà trong nhà mình, và nói với mẹ rằng đó là chữ “O”. Mẹ của cô bé rất ngạc nhiên và hỏi vì sao mà cô bé lại biết được đó là chữ “O”. Edith nói với mẹ là cô giáo ở trường dạy…Bà mẹ đã ngay lập tức viết một lá đơn khởi kiện trường mầm non nơi con bà học với lí do: đã tước đi khả năng tưởng tượng của Edith. Bởi vì khi chưa biết chữ “O”, con gái bà có thể nói “O” là mặt trời, là quả táo, là quả trứng gà… Nhưng sau khi trường mẫu giáo dạy cô bé nhận biết đó là chữ “O”, Edith đã bị mất khả năng tưởng tượng này…
Ba tháng sau, trường mầm non thua kiện. Bởi vì toàn bộ thẩm phán viên của đoàn thẩm phán, đều bị câu chuyện mà bà kể khi bà biện hộ làm cho xúc động. Đó là câu chuyện về hai con thiên nga.
Bà mẹ này nói: “Tôi đã từng đến một số đất nước Đông phương du lịch, một lần tôi ở trong một công viên, nhìn thấy hai con thiên nga, một con bị cắt bỏ một cánh bên trái được thả ở một cái hồ lớn; con kia thì còn nguyên vẹn không bị gì, được thả ở cái hồ nhỏ. Nhân viên quản lý ở đó nói rằng, như thế là để cho hai con thiên nga này không bay đi mất, con thiên nga bị mất một cánh bên trái không thể bay vì không giữ được thăng bằng, còn con kia vì thả ở hồ nhỏ nên không có đủ không gian để lấy đà bay…Tôi cảm thấy con gái tôi giống như con thiên nga ở trong nhà trẻ. Họ đã cắt đứt một cánh tưởng tượng của Edith, đã nhốt con bé trong cái ao nhỏ chỉ có 26 chữ cái quá sớm…”
(Trích Con nghĩ đi, mẹ không biết! Thu Hà, NXB Văn học, 2016, tr.66,67)
Câu 1. Bà mẹ của Edith đã kiện trường mầm non nơi con bà học vì lí do gì?
Câu 2. Thẩm phán đã đưa ra quyết định như thế nào về vụ kiện?
Câu 3. Theo anh/chị việc kể lại câu chuyện về hai con thiên nga trong lời biện hộ của bà mẹ Edith có ý nghĩa như thế nào?
Câu 4. Ba ấn tượng tốt đẹp nhất trong anh/chị về bà mẹ Edith?
Câu 5. Anh/Chị có đồng tình với quan điểm của bà mẹ Edith khi cho rằng: “Họ đã cắt đứt một cánh tưởng tượng của Edith, đã nhốt con bé trong cái ao nhỏ chỉ có 26 chữ cái quá sớm” không? Vì sao?
Hướng dẫn giải chi tiết
Câu 1.
Lí do bà mẹ Edith kiện trường mầm non nơi con bà học là: Nhà trường đã tước đi khả năng tượng tượng của cô bé khi dạy cô bé nhận biết chữ “o”.
Câu 2.
Thẩm phán đã đưa ra quyết định trường mầm non thua kiện.
Câu 3.
Ý nghĩa của việc kể lại câu chuyện về hai con thiên nga của bà mẹ Edith:
– Nhấn mạnh vào vai trò của trí tưởng tượng của trẻ nhỏ. Nếu không có trí tưởng tượng, trẻ nhỏ như bị “chặt” đi đôi cánh, bị “giam” trong cái ao nhỏ, khi đó sẽ không thể “bay” tới những không gian rộng lớn để trải nghiệm để sáng tạo.
– Khiến lời biện hộ có tính thuyết phục cao. Tác động đến suy nghĩ, nhận thức, thái độ và tình cảm của người nghe.
Câu 4.
Ba ấn tượng tốt đẹp nhất về bà mẹ Edith:
– Đó là bà mẹ hiểu biết, thông minh.
– Là người mẹ yêu con, quan tâm, chăm sóc và biết bảo vệ con.
– Một bà mẹ có trái tim nhân hậu, yêu thương động vật.
Câu 5.
– Bày tỏ quan điểm của cá nhân: đồng tình hoặc không đồng tình.
– Nếu đồng tình: khẳng định việc dạy nhận biết chữ sớm sẽ đánh mất đi trí tưởng tượng của trẻ nhỏ. Và đưa ra tác hại của việc đánh mất đi trí tưởng tượng của trẻ.
– Nếu không đồng tình: khẳng định việc dạy nhận biết chữ sớm không đánh mất đi trí tưởng tượng của trẻ. Có nhiều cách phát huy trí tưởng tượng của trẻ nhỏ.
Câu hỏi mở rộng từ tác phẩm
Câu hỏi nội dung – tư duy – cảm nhận
Câu 1. Qua việc bà mẹ Edith kiện trường học, em nhận thấy quan điểm giáo dục của bà là gì?
Câu 2. Hình ảnh “hai con thiên nga” trong câu chuyện mang tính ẩn dụ cho điều gì trong giáo dục trẻ em?
Câu 3. Phân tích tác dụng của câu nói: “nhốt con bé trong cái ao nhỏ chỉ có 26 chữ cái quá sớm”.
Câu 4. Tại sao bà mẹ không chấp nhận việc con gái mình học chữ “O” dù đó là kiến thức phổ thông?
Câu 5. Em có đồng cảm với tâm trạng xót xa của người mẹ khi chứng kiến con gái “mất đi trí tưởng tượng”? Vì sao?
Câu hỏi liên hệ – vận dụng
Câu 1. Hãy kể lại một lần em đã từng bị áp đặt trong học tập hoặc trong một hoạt động sáng tạo nào đó.
Câu 2. Theo em, giáo viên và phụ huynh nên làm gì để giúp trẻ phát triển trí tưởng tượng và tư duy sáng tạo?
Câu 3. Em hãy liên hệ câu chuyện này với một tác phẩm văn học khác cũng nói về vai trò của trí tưởng tượng hoặc sự tự do sáng tạo (gợi ý: “Chiếc lá cuối cùng” của O. Henry, “Những tấm lòng cao cả”…).
Câu 4. Từ câu chuyện về Edith, em suy nghĩ gì về cách giáo dục hiện nay ở nhà trường Việt Nam?
Câu 5. Viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của em về câu nói: “Trẻ em không phải là cái bình để đổ đầy, mà là ngọn lửa cần được thắp sáng” (Plutarch).
Câu hỏi trắc nghiệm khách quan
Câu 1: Câu chuyện xảy ra tại đâu?
A. Nhật Bản
B. Mỹ
C. Anh
D. Hàn Quốc
→ Đáp án: B
Câu 2: Edith là ai trong câu chuyện?
A. Một giáo viên
B. Một bà mẹ
C. Một bé gái 3 tuổi
D. Một thẩm phán
→ Đáp án: C
Câu 3: Vì sao bà mẹ cho rằng Edith bị tước đoạt trí tưởng tượng?
A. Vì con không chịu học
B. Vì nhà trường bắt học quá nhiều
C. Vì nhà trường dạy nhận biết chữ quá sớm
D. Vì nhà trường không dạy đạo đức
→ Đáp án: C
Câu 4: Hình ảnh “hai con thiên nga” có tác dụng gì trong đoạn văn?
A. Tạo không khí vui tươi
B. Là dẫn chứng thẩm phán đưa ra
C. Là minh họa cho sự tự do và trói buộc trong sáng tạo
D. Không có tác dụng gì
→ Đáp án: C
Câu 5: Câu nói nào thể hiện quan điểm giáo dục của bà mẹ Edith?
A. “Con tôi phải vào lớp chọn”
B. “Cứ học hết đi rồi tưởng tượng”
C. “Họ đã cắt đứt một cánh tưởng tượng của Edith”
D. “Tôi muốn con giỏi toán và tiếng Anh”
→ Đáp án: C